سخنان محمود احمدی‌نژاد مبنی بر اینکه مردم برای مقابله با این دست‌های پنهان، عجالتا از خریدهای اضافی‌اشان صرف‌نظر کنند و حتی‌المقدور تا سه ماه به یارانه نقدی واریز شده به حسابشان دست نزنند، پرسش‌های متعددی را به وجود می‌آورد که به جز اشاره رئیس جمهور به دست‌های پنهان و اخلال‌گر هنوز هیچ یک از مسئولان درباره آن توضیحی نداده‌اند. تقاضای محمود احمدی‌نژاد از مردم برای مراجعه کمتر به بازار در آغاز اجرای هدفمندی یارانه‌ها یعنی آذرماه سال گذشته نیز مطرح شد و در آن زمان این تقاضا دلایل روشنی داشت، اما اینکه اکنون نیز وی مردم را در سراسر کشور خطاب قرار داده، این تقاضا را تکرار و به بازار ارز هشدار می‌دهد، دلایل ناگفته‌ای دارد که رد پای آن را شاید بتوان در تحولات قیمت جهانی طلا و بازار سکه جستجو کرد.
آهنگ بحران در اقتصاد غرب از دو سال قبل به صدا در آمد و پیرو بروز و احساس ناامنی تا بازگشت ثبات کوچ سرمایه‌های سیال در اقتصاد جهانی به سمت طلا آغاز شد، حرکتی که پله پله قیمت جهانی طلا را ترقی داد و از 700 دلار در هر اونس تا شکسته شدن خط مقاومت 1950 دلاری هم پیش برد.
تب خرید طلا به سوداگریی نوین در دنیا بدل شد و در این رهگذر اقتصاد ایران با نقدینگی سرشار و البته سرگردان را بی‌نصیب نگذاشت، بنابراین سرمایه‌های خرد و کلان بسیاری روانه بازار سکه به عنوان کالایی با چشم‌انداز "رشد پرشتاب" و "قدرت نقدشوندگی" بالا شد.

* آهنگ رشد نرخ ارز همراه با اونس جهانی طلا

از بحران بازار ارز در زمستان سال گذشته هنوز مدت زیادی نگذشته است، دوره‌ای که صف‌های طویل در مقابل صرافی‌ها شکل گرفته و حتی بعضاً با زد و خورد برای خرید دلار رقابت می‌شد، دوره‌ای که سبب بازگشت نظام دو نرخی به بازار ارز شد و در حالیکه بانک مرکز نرخ ارز را براساس قانون بودجه هزار و 50 تومان عرضه می‌کرد، قیمت را در بازار تا ۱۰۹۰ تومان افزایش داد، در عین حال همزمان با شتاب گرفتن رشد جهانی قیمت طلا، نرخ ارز به عنوان دومین فاکتور مؤثر در تعیین قیمت سکه بهار آزادی نیز سیر صعودی گرفت به گونه‌ای که سال 90 را با نرخ 1110 تومان شروع کرده و تا قبل از هشدار رئیس جمهور تا مرز 1303 تومان هم پیش رفت.
این در حالی است که در رشد نرخ ارز همزمان با آهنگ پرشتاب رشد جهانی قیمت طلا به عنوان دو فاکتور تعیین کننده در قیمت "سکه" شاهد رخدادهایی در خور تأمل هستیم؛
نکته نخست، همانگونه که گفته شد روند صعودی نرخ دلار همگام با نرخ جهانی طلاست که از آغاز سال قیمت سکه را در بازار بیش از پیش تقویت کرده است و نکته دوم و قابل تأمل‌تر الاکلنگ بازی دلار با نرخ جهانی طلا در بازار کشور به خصوص طی یک ماه اخیر است،بدین معنا که نگاهی به افت و خیز قیمت‌ها به خصوص در یک ماه اخیر نشان می‌دهد، هر گاه قیمت جهانی طلا با افت مواجه شده قیمت ارز به عنوان دومین فاکتور اثرگذار در قیمت سکه تقویت شده و جلوی نزول قابل توجه قیمت آن را گرفته است و پس از اوج گرفتن مجدد قیمت جهانی طلا بار دیگر نرخ ارز یا همان دلار آمریکا تعدیل شده است.
اگرچه ممکن است باور این موضوع دشوار به نظر برسد، اما مقایسه نرخ جهانی طلا و ارز در یک ماه اخیر این موضوع را به روشنی نشان می‌دهد.

* نگاهی به افت و خیزهای قیمت دلار و طلا از ابتدای شهریورماه

از آغاز مرداد ماه امسال نرخ دلار در بازار حرکت خود را از 1135 تومان آغاز کرد و با یک آهنگ رشد تقریبا یکنواخت در 31 مرداد ماه به 1189 تومان رسید ،درعین حال قیمت اونس جهانی طلا که 1880 دلار بود در اول شهریور ماه با 110 دلار کاهش ابتدا به 1770 دلار و در سوم شهریور به 1730 دلار کاهش یافت در این زمان بود که علیرغم آهنگ رشد همزمان نرخ ارز با طلا با افت 150 دلاری قیمت طلا، دلار آمریکا از 1189 تومان تا 1228 تومان افزایش یافت در عین حال در 5 شهریور اونس جهانی طلا سقوط خود را با افزایش تا 1800 دلار جبران کرد و با این افزایش قیمت دلار بار دیگر به 1280 تومان کاهش یافت و آهنگ رشد گام به گام خود را از همین نقطه بار دیگر از سر گرفت.

*دومین رشد دلار در حین افت طلا

بر اساس این گزارش تا 15 شهریور ماه نرخ دلار با 30 تومان افزایش به 1240 تومان رسید این در حالی بود که قیمت اونس جهانی طلا تا 1900 دلار هم افزایش یافته بود، اما در روزهای پس از نیمه شهریور ماه قیمت جهانی طلا بار دیگر سیر نزولی گرفت و در حالیکه در 25 شهریور از به 1780 دلار کاهش یافت، قیمت دلار در بازار بار دیگر تقویت شده و به 1275 تومان رسید.
این تب افزایش اما بار دیگر با رشد قیمت طلا و رسیدن به مرز 1800 دلار کاهش یافت و در رقم 1258 تومان قرار گرفت.

*بازی که بار دیگر تکرار می شود

در عین حال این آخرین الاکلنگ بازی ارز با قیمت جهانی طلا در بازار نبود،چرا که در 31 شهریور ماه قیمت ارز بار دیگر کاهش تا خط 1720 دلاری را تجربه کرد و تا 4 مهرماه این کاهش به 1590 دلار هم رسید و همزمان با این کاهش بار دیگر قیمت دلار شروع به افزایش کرد و این بار از 1280 تومان شروع و تا 1303 تومان هم پیش رفت.

*و صدای رئیس جمهور درآمد

در همین ایام بود که رئیس جمهور در همدان ضمن هشدار به مردم اعلام کرد: دلار 900 تومان هم نمی‌ارزد و این اظهار نظر باعث افت قیمت دلار در بازار تا 1205 تومان شد، هر چند در روزهای بعد بار دیگر قیمت دلار آمریکا روند افزایشی گرفت و اکنون در بازار به 1236 تومان رسیده است، اما کماکان با دلار ۱۳۰۳ تومانی اختلاف قابل توجهی دارد.

* اما و اگرهای الاکلنگ بازی ارز با نرخ جهانی طلا

رخدادهای بازار سکه و یا به عبارتی مقاومت بازار سکه در برابر کاهش قیمت آن هم مبتنی بر نرخ‌های جهانی طلا که منجر به حبابی بودن این بازار طی ماه‌های اخیر شده است،گمانه‌زنی‌های متعددی را بوجود می‌آورد.

نخست اینکه بانک مرکزی به عنوان نهادی که ارز عمده کشور را در اختیار دارد و تنظیم کننده انحصاری نرخ ارز به شمار می‌رود، چرا برخلاف سال‌های گذشته از اقدام به موقع برای کنترل نرخ ارز در بازار خودداری کرده و از آغاز سال در برابر آهنگ رشد مداوم و دو نرخی شدن بازار با اغماض برخورد می‌کند؟
برخی از رؤسای اسبق بانک مرکزی مانند ابراهیم شیبانی در زمان مدیریت خود تثبت نرخ ارز را از دستاوردهای بانک مرکزی دانسته و مرتبا آن را یادآور می‌شدند،در این دوره نرخ ارز همواره در محدوده 900 تومان تثبیت شده و هرگاه قیمت در بازار بنای خیز برمی‌داشت بانک مرکزی با اعلام فروش ارز در تمام شعب بانک‌ها این خیز را مهار می‌کرد، اما بانک مرکزی طی 7 ماه اخیر کمتر اقدامی در راستای کنترل ارز در بازار انجام داده و برنامه ناکام آن برای حذف نظام دو نرخی نیز نه تنها کمکی به این وضعیت نکرد که ان را تشدید نیز کرد.
علاوه بر این بانک مرکزی با اوج گرفتن تب معاملات سکه خود در لباس عرضه کننده مستقیم وارد بازار معاملات شد و در ماه‌های اخیر بعضا مشاهده شد نه تنها قیمت سکه در بازار در برابر کاهش قیمت جهانی طلا مقاومت می‌کند که بانک مرکزی نیز در برابر چنین کاهش‌هایی با تأخیر اقدام به کاهش سکه عرضه شده در شعب بانک ملی کرده است، بنابراین نقش بانک مرکزی در بازی بی‌ضابطه ارز طی ماه‌های اخیر موضوعی است که نمی‌توان بی‌تفاوت از کنار آن گذشت.

*دست‌های پنهان سوداگران بزرگ

مسئله بعد ورود شرکت‌ها و سرمایه‌های کلان به بازار سوداگری سکه است، اگرچه قیمت جهانی طلا طی دو سال اخیر خیزهای بلندی داشته و شادی و شعف بسیاری را برای آنانکه پول‌های خود را تبدیل به سکه کرده‌اند به همراه آورده، اما بعضا با افت‌های دلهره‌آوری نیز همراه بوده که به نظر می‌رسد می‌‌توانسته آنانی را که سرمایه‌های کلانی را وارد این بازار کرده‌اند، نگران کند.
حضور این شرکت‌ها این پرسش را به وجود می‌آورد که آیا آنان می‌توانند نقش عناصر اصلی در مقاومت بازار سکه نسبت به افت جهانی قیمت طلا را بازی کنند؟
اخباری که اخیرا درباره سرمایه‌گذاری 2 میلیارد تومانی یک شرکت در سکه منتشر شد نشانگر این است که کم نیستند شرکت‌ها، بانک‌ها و مؤسسات اقتصادی که در رهگذر صعود قیمت طلا سرمایه‌هایشان را وارد این عرصه کرده‌آند تا سرمایه و سودآوری خود را ارتقا داده و در گیر و دار رکود گریبانگیر اقتصاد به نان و نوایی برسند.
وضعیت فوق این سؤال را به وجود می‌آورد که آیا ممکن است بازیگران درشت اقتصاد درگیر و دار نگرانی‌های افت طلا در افزایش نرخ ارز نقش بازی کرده باشند؟

*تحریم؟!!!

در این میان برخی نیز فشار تحریم‌ها را عاملی برای افزایش کارمزد معاملات ارزی و افزایش نرخ دلار می‌دانند، حال آنکه تحریم داستان تازه‌ای نیست و همانطور که گفته شد بانک مرکزی در گذشته با وجود تحریم‌های سیاسی علیه کشور تثبیت نرخ ارز را تضمین می‌کرد.

آنچه مسلم است باید به بازی نرخ ارز با طلا با تامل بیشتری نگریست و برنامه‌های بلند مدت برای ساماندهی اقتصاد در وهله اول و برنامه‌های کوتاه مدت برای مقابله با دستکاری و اختلال در بازار به اجرا درآید، چه در غیر این صورت آنچه زیان می‌کند، سرمایه ملی و لطمه بیشتر بر پیکر اقتصاد است.