از زمان آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین، اروپا و متحدانش به دنبال راه‌هایی برای محدود کردن درآمدهای مسکو از فروش سوخت‌های فسیلی بدون تحمیل هزینه‌های انرژی بیشتر بر شهروندان خود بوده‌اند و جدیدترین طرح هم دشوار کردن صادرات ال‌ان‌جی روسیه را دنبال می‌کند.

شرکت نواتک روسیه برای انتقال گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) منطقه آرکتیک، از کشتی‌های یخ شکن به کشتی‌های حمل معمولی، به بنادر اتحادیه اروپا متکی است. در حالی که قطع دسترسی این شرکت، مانع از رسیدن محموله‌ها به اروپا نمی‌شود اما ارسال آنها به کشورهای ثالث در آسیا را سخت‌تر می‌کند و احتمالا، خریداران بزرگی مانند چین یا هند را عصبانی خواهد کرد.

سیاستگذاران اتحادیه اروپا مشغول بحث درباره این اقدام به عنوان بخشی از چهاردهمین بسته تحریمی خود علیه روسیه هستند. اگرچه این یک ممنوعیت کامل نیست، اما اولین باری است که اروپا، اقدامات مشخصی را علیه ال‌ان‌جی روسیه بررسی می‌کند. در صورت تصویب، این اقدام ممکن است منجر به گردش بیشتر سوخت روسیه در اروپا شود. همچنین احتمالا چالش‌های قراردادی برای شرکت‌های لجستیک اروپایی و واکنش‌های سیاسی سایر کشورهای خریدار گاز را به همراه خواهد داشت.

دقیقا چه چیزی تحریم خواهد شد؟

برای بهینه‌سازی هزینه‌های حمل و نقل، پروژه «یامال ال‌ان‌جی» شرکت نواتک که در منطقه آرکتیک مستقر است، برای انتقال محموله‌های ال‌ان‌جی از ۱۵ کشتی یخ‌شکن به ‌کشتی‌های حمل معمولی، به بنادر زیبروگ بلژیک و مونتوار فرانسه متکی است. معمولا، یک کشتی، محموله خود را در پایانه تخلیه می‌کند و همزمان، یک کشتی حمل ال‌ان‌جی استاندارد، محموله را بارگیری می‌کند. در صورت تحریم اتحادیه اروپا، این کارامکان پذیر نخواهد بود.

برای «یامال ال‌ان‌جی»، این توقف‌ها ضروری است تا کشتی‌های کاملا تخصصی بتوانند به کارخانه قطب شمال بازگردند. داده‌های ردیابی کشتی نشان می‌دهد که در بعضی ماه‌ها، تا هشت محموله روسی در اروپا جابه‌جا می‌شوند. با این حال، این تعداد در طول تابستان و پاییز که مسیر دریای شمال در سراسر قطب شمال یخ کمتری دارد و دسترسی سریع‌تری به چین فراهم می‌کند، تغییر کرده و به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.

این تحریم‌ها چه پیامدی برای خرید ال‌ان‌جی اروپا خواهد داشت؟

طبق گزارش شرکت مشاوره «انرژی اسپکتس»، واردات ال‌ان‌جی روسیه به اتحادیه اروپا در سال میلادی گذشته، به ۱۴.۴ میلیون تن رسید. انتقال از یک کشتی به کشتی دیگر، به ۲ میلیون تن رسید. یک سناریوی محتمل این است که ممنوعیت مذکور، منجر به باقی ماندن حجم اضافی در این بلوک می‌شود که سهم ال‌ان‌جی روسیه در آنجا، حدود ۱۳ درصد است.

جیمز وادل، مدیر گاز اروپایی و ال‌ان‌جی جهانی «انرژی اسپکتس»، در این باره گفت: نواتک ممکن است محموله‌های ال‌ان‌جی را که برای مقصد آسیا هستند، در اروپا تخلیه کند و از سواپ مکانی استفاده کند. این به معنای آن است که این شرکت برای عرضه مشتریان آسیایی خود، از منابع گازی مناطق دیگر استفاده خواهد کرد. در نتیجه، این امر، دولت‌های اروپایی در معرض این اتهامات قرار می‌گیرند که آنها حجم دریافت ال‌ان‌جی روسیه را افزایش داده‌اند، در حالی که مدعی هستند تلاش می‌کنند آن را به حداقل برسانند.

آیا تولید ال‌ان‌جی روسیه متاثر خواهد شد؟

تحریم‌ها، لجستیک حمل را برای روسیه پیچیده‌تر کرده و کشتی‌های تخصصی را ناچار می‌کند در مسیرهای طولانی‌تر سفر کنند. کشتی‌ها پس از عملیات نیروهای مسلح یمن، از دریای سرخ دوری می‌کنند و از جنوب آفریقا دور می‌زنند که مسیر آنها را طولانی‌تر کرده‌ است.

شرکت «انرژی اسپکتس» می‌گوید انتقال مستقیم محموله‌های «یامال ال‌ان‌جی» به آسیا، هزینه‌های حمل و نقل و لجستیک را افزایش می‌دهد و همچنین تعداد کشتی‌های تخصصی موجود را برای مدت طولانی‌تری محدود می‌کند.

روسیه چندین گزینه دارد: این کشور می‌تواند انتقال کشتی به کشتی را در نزدیکی مورمانسک، شهر شمالی خود انجام دهد و از این شهر برای آزاد کردن کشتی‌ها استفاده کند. همچنین می‌تواند از مسیر دریای شمالی خود در طول تابستان که یخ‌ها آب می‌شود و کشتی‌های مختلفی می‌توانند به این کارخانه دسترسی داشته باشند، استفاده کند.

اگر گزینه‌های روسیه برای مسیرهای جایگزین، شکست بخورد، صادرات ال‌ان‌جی این کشور ممکن است کاهش پیدا کند اما این کشور در دور زدن تحریم‌های غرب در زمینه نفت، مبتکرانه عمل کرده است.

این ممنوعیت برای مشتریان آسیایی چه پیامدی خواهد داشت؟

طبق گزارش «انرژی اسپکتس»، صادرات ال‌ان‌جی روسیه به خریداران آسیایی، ممکن است کاهش یابد یا گران‌تر شود تا هزینه حمل و نقل بالاتر را منعکس کند.

وادل گفت: اگر نواتک نتواند لجستیک خود را از نو بسازد و صادرات ال‌ان‌جی روسیه مسدود شود، اروپا، قرارداد عرضه روسیه به چین به میزان سه میلیون تن در سال را مختل خواهد کرد که ممکن است با واکنش سیاسی پکن مواجه شود. از سوی دیگر، اتکا به مسیر دریای شمال یا انتقال کشتی به کشتی در مورمانسک، به شرایط یخ بستگی دارد و عرضه به آسیا را به نیمه دوم هر سال موکول می‌کند.

این ممنوعیت برای شرکت‌های اروپایی چه پیامدی خواهد داشت؟

قراردادی که گروه واردکنندگان جهانی منتشر کرده است، نشان می‌دهد شرکت‌های اروپایی مانند شرکت آلمانی «تامین انرژی برای اروپا» شِل و توتال انرژی، برای محموله‌های «یامال ال‌ان‌جی» به انتقال کشتی به کشتی در زیبروگ و مونتوار متکی هستند.

این قراردادها تا سال ۲۰۳۸ و ۲۰۴۱، منقضی نمی‌شوند، اما در صورت ممنوعیت انتقال کشتی به کشتی، احتمالا زمینه اعلام وضعیت فورس ماژور یا اختلاف قراردادی، ایجاد می‌شود.

آیا بازنده دیگری وجود خواهد داشت؟

یکی از بزرگترین بازنده‌ها ممکن است شرکت Fluxys SA باشد که پایانه ال‌ان‌جی زیبروگ را اداره می‌کند. این شرکت یک مخزن ذخیره سازی اختصاصی را در این پایانه ساخته تا پاسخگوی قرارداد ۲۰ ساله با شرکت «یامال ترید» باشد که بازوی بازرگانی «یامال ال‌ان‌جی» است.

بر اساس گزارش بلومبرگ، در صورت تحریم شدن انتقال کشتی به کشتی ال‌ان‌جی روسیه، این پایانه ممکن است وضعیت فورس ماژور اعلام کند یا اگر نتواند برای «یامال ترید» تا پایان مدت قرارداد، خدمات فراهم کند با جریمه حداکثر یک میلیارد یورویی (۱.۱ میلیارد دلار) روبرو شود.