رکود در معاملات شمش فولاد در رینگ صنعتی بورس‌کالای ایران شدت دوچندانی به خود گرفت، به‌‌‌نحوی که از 250‌هزار تن شمش فولاد عرضه‌شده در این بازار حدود 60‌هزار تن معادل 23.5‌درصد عرضه‌‌‌ها مورد معامله قرار گرفت. در عین حال بخش قابل‌توجهی از 60‌هزار تن شمش فولاد معامله‌شده در این بازار مربوط به فروش‌های اعتباری بود و درواقع تمایل به استفاده از خرید اعتباری باعث ثبت همین میزان فروش شد.

4‌درصد عرضه شمش فولاد نقدی فروخته شد

بررسی داده‎های رینگ شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس‌کالا ظرف روز دوشنبه 24 اردیبهشت‌ماه حکایت از این دارد که از 60‌هزار تن معامله انجام‌شده در این بازار، حدود 10‌هزار تن به شکل نقدی و مابقی به شکل اعتباری انجام شده است. به این ترتیب تنها 4‌درصد عرضه شمش فولاد در این روز به شکل نقدی به فروش رفت. این موضوع بیانگر آن است که نوردکاران به دلیل مواجهه با رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای عزمی برای خرید شمش فولاد و تولید محصول ندارند. در این شرایط بنگاه‌‌‌های تولیدی، تسهیل شرایط صادراتی را مهم‌ترین راهکار برون‌‌‌رفت از شرایط کنونی ارزیابی می‌کنند و در همین راستا به دنبال تسهیل مقررات در بازگشت ارز حاصل از صادرات بوده و معتقدند استمرار سخت‌‌‌گیری و الزام به فروش دلار حاصل از صادرات با نرخ حواله ارز در بازار مبادله، صادرات را فاقد توجیه اقتصادی کرده است.

این در حالی است که کاهش صادرات در شرایطی که خبری از تقاضا در رینگ داخلی نیز نیست، باعث می‌شود که تولیدکننده چاره‌‌‌ای جز کاهش و توقف تولید نداشته باشد. روز گذشته کف قیمت پایه شمش فولاد برای عرضه در رینگ فیزیکی بورس‌کالای ایران با ثبت کاهش 200تومانی به ازای هر کیلوگرم از این محصول به 19‌هزار و 900تومان رسید. این در حالی بود که سقف قیمت پایه نیز با ثبت افت نرخ 100تومانی 21‌هزار و 500تومان بود. با توجه به تقاضای محدود حاکم بر معاملات شمش فولاد، میانگین نرخ فروش این محصول به 20‌هزار و 840تومان رسید که این رقم کمترین نرخ فروش این محصول از این بازار پس از هفته ابتدایی اسفندماه بود.

رکود به رینگ آهن‌‌‌اسفنجی رسید

قیمت پایه آهن‌‌‌اسفنجی برای عرضه در رینگ فیزیکی بورس‌کالای ایران ظرف هفته جاری یعنی چهارمین هفته از اردیبهشت‌ماه کاهش داشت. با این حال تنها 57‌درصد عرضه این محصول مورد معامله قرار گرفت. آغاز فصل گرما در کشور و اطمینان در خصوص عرضه مستمر آهن‌‌‌اسفنجی و همچنین فروکش انتظارات تورمی در کشور با توجه به عقبگرد نرخ ارز باعث شد تا از تب و تاب خرید آهن‌‌‌اسفنجی در رینگ فیزیکی بورس‌کالای ایران کاسته شود.

به این ترتیب در حالی که ظرف روز شنبه 22اردیبهشت‌ماه بالغ بر 207‌هزار تن آهن‌‌‌اسفنجی در بازار اولیه و رینگ مچینگ با قیمت پایه‌‌‌ای برابر 12‌هزار و 684تومان عرضه شد؛ تنها 118‌هزار تن از این محصول مورد معامله قرار گرفت که این رقم برابر 57‌درصد عرضه‌‌‌ها و کمترین میزان فروش این محصول ظرف پنج‌هفته گذشته بود. کاهش تقاضا برای آهن‌‌‌اسفنجی به‌رغم کاهش نرخ‌های پایه، زنگ خطر تشدید رکود در زنجیره آهن و فولاد را به صدا درآورده است. به نظر می‌رسد افت حجم فروش شمش و مقاطع طویل فولادی از رینگ فیزیکی بورس‌کالای ایران و پیش‌بینی استمرار این رویه در میان‌مدت باعث شده است تا فولادسازان از میزان خرید آهن‌‌‌اسفنجی که ماده اولیه اصلی اغلب خطوط تولید شمش فولاد در کشور است بکاهند. در این شرایط تسهیل صادرات مهم‌ترین راهکار برای برون‌‌‌رفت زنجیره آهن و فولاد از رکود است. این تسهیل شرایط صادرات برای تمامی حلقه‌‌‌های زنجیره تولید و به‌خصوص حلقه‌‌‌های پایانی نظیر محصولات نوردی و در ادامه شمش فولاد ضرورت دارد.

رفع موانع صادراتی؛ نیاز فعالان زنجیره فولاد

در شرایطی که تمامی حلقه‌‌‌های زنجیره آهن و فولاد در کشور با رکود در بازار مصرف داخلی مواجه هستند، تسهیل شرایط صادرات می‌‌‌تواند بخشی از فشارهای واردشده به صنایع کشور را کاهش داده و با عرضه بخشی از تولیدات داخلی در بازارهای بین‌المللی صنایع را از چالش رکود و کاهش تقاضای داخلی برهاند. به‌رغم ضرورت رشد صادرات برای استمرار فعالیت تولیدی در صنایع داخلی و به‌خصوص زنجیره آهن و فولاد در کشور، هر روز بر موانع پیش‌‌‌روی بنگاه‌‌‌های تولیدی در مسیر صادرات افزوده می‌شود. دستورالعمل بازگشت 100درصدی ارز حاصل از صادرات و فروش در بازار مبادله، جدیدترین گام سیاستگذاران اقتصادی کشور در مسیر ضربه به بدنه صادراتی کشور است. در حالی صادرکنندگان ملزم به بازگشت 100‌درصد ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما شده‌‌‌اند که در شرایط کنونی حواله ارز در بازار مبادله با نرخ 41‌هزار و 800تومان معامله می‌شود و این نرخ با نرخ ارز در بازار آزاد فاصله‌‌‌ 36درصدی دارد. این فاصله میان نرخ حواله ارز در بازار مبادله و دلار بازار آزاد، از سویی انگیزه صادرات را از میان می‌‌‌برد و از سوی دیگر از سود صنایع کشور کاسته و در بسیاری موارد به زیان واحدهای تولیدی نیز می‌‌‌انجامد.

محدود شدن صادرکنندگان به بنگاه‌‌‌های تولیدی، الزام عرضه 100درصدی در بازار فیزیکی بورس‌کالا در شرایطی که تقاضای داخلی به مراتب کمتر از این رقم است و وضع گاه و بیگاه عوارض صادراتی از دیگر عواملی است که به تضعیف بازارهای صادراتی در رینگ آهن و فولاد می‌‌‌انجامد.