بنابر آمارهای اعلامی سالانه ۱۰ تا ۱۰.۵ میلیون تن گندم مورد نیاز واحدهای نانوایی است که به سبب ارزان بودن قیمت گندم با نرخ جهانی حدود ۳۰ درصد این گندم از شبکه مصرف نان خارج می شود که با اجرای طرح هوشمندسازی یا آزادسازی نان، بسیاری از مسئولان پیش بینی کردند‌ که میزان مصرف ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش می‌یابد.

طی ۲ سال اخیر تراکنش‌های فروش نان برای نخستین بار تبدیل به داده شده است که براساس داده های به دست آمده، متوسط تعداد تراکنش روزانه خرید نان در کشور ۱۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد است که الگو و میزان مصرف خانوار کشف و در سامانه ثبت شده است.

جلال مشاور وزیر اقتصاد با بیان اینکه وارد سومین مرحله اجرای طرح هوشمندسازی نان شدیم، گفت: بیش از ۹۸ درصد نان کشور نان یارانه‌ای است و تقریباً نان غیر یارانه‌ای نداریم، براین اساس هزینه هر فرد برای تامین نان در روز ۱۲۰۰ تومان است و دولت سعی کرده تا نان در سبد معیشت مردم افزایش هزینه نداشته باشد.

جلال افزود: در الگوی محاسبات محافظه کارانه ما در واقع با فرض ادامه روند رشد ۹۸ تا سال ۱۴۰۰ یک و نیم میلیون تن معادل ۲۷ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی در کشور شده است که میزان ۱.۵ میلیون تنی صرفه جویی آرد معادل نیاز ۲۰ میلیون نفر در مدت یک سال است.

قیمت غیرواقعی عامل افزایش مصرف در حوزه آرد

در ادامه نظری رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران گفت: ابتدای طرح هوشمند سازی یارانه آرد و نان اعلام شد که این طرح هم به صورت تشویقی است و نقش موثری در جلوگیری از هدر رفت آرد دارد، اما بعد از گذشت یک مدت شاهد آن بودیم که این سامانه تنها اثر تنبیهی داشته است، درحالیکه اثر تشویقی این طرح آن بود که مقرر شده بود بعضی افراد سهمیه نان بیشتری دریافت کنند که ما چنین موضوعی را شاهد نبودیم.

نظری سقف سهمیه گندم را ۹ میلیون تن اعلام کرد و افزود: اکنون به ۱۱ میلیون تن گندم رسیده است که براین اساس چطور ممکن است که گندم بیشتری مصرف شود، اما صرفه جویی در آرد صورت بگیرد.

رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تاکید کرد: اکنون به دلیل قیمت غیر واقعی مردم به اندازه نیاز خود مصرف نمی‌کنند، نانوا اگر کارت خوان خود را مصرف نکند، نمی‌تواند آرد دریافت کند.

اجرای طرح هوشمندسازی واحدهای نانوایی مسکنی برای حل مشکلات حوزه آرد و نان

براساس این گزارش اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، سهمیه و دسترسی به آرد دولتی نانوایانی که دارای رفتار متعهدانه در قبال افزایش عرضه نان به مردم بودند، بیشتر شد به طوریکه سهمیه آنها در چرخه افزایشی قرار گرفت و در مقابل نانوایانی که قصد تحویل نان یارانه ای به مردم را ندارند، از چرخه خارج شدند.

عطااللّه هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: سالانه ۱۰ میلیون تن گندم مورد نیاز واحد‌های خبازی است که سال گذشته در تامین گندم نان کشور به خودکفایی رسیدیم.

به گفته او، بار‌ها اعلام کرده ام که اجرای طرح هوشمندسازی آرد و نان اثر مسکنی در حل مشکلات این بخش دارد و تنها راهکار اساسی این حوزه، آزادسازی نرخ نان است.

هاشمی ادامه داد: با آزادسازی نرخ آرد و نان و پرداخت یارانه مستقیم به خانوارها، جلوی سوء استفاده‌های احتمالی نظیر فروش آرد در بازار آزاد یا قاچاق به آن سوی مرز‌ها گرفته می‌شود، درحالیکه به رغم اجرای طرح هوشمندسازی، متخلفان راهکار‌هایی برای استمرار تخلفات دارند.

عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: با اجرای طرح آزادسازی نرخ آرد و نان برآورد می‌شود که مصرف گندم واحد‌های نانوایی حداقل ۲۰ درصد کاهش یابد که این امر در تامین گندم مورد نیاز کشور در داخل و بی نیازی از واردات اثر گذار است.

کاهش حداقل یک میلیون تنی گندم واحدهای خبازی با اجرای کامل طرح هوشمندسازی

طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان با قرار دادن دستگاه‌های کارتخوان در اختیار نانوایی‌ها شروع شد و خوشبختانه تادحدودی توانست جلوی افزایش توزیع آرد خارج از شبکه و هدررفت آرد یارانه‌ای را بگیرد. در طرح هوشمندسازی که از اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ کلید خورد که با تداوم عرضه آرد یارانه‌ای بدون افزایش قیمت به نانوایان، هیچ گونه هزینه‌ای به سمت مصرف‌کننده تحمیل نشد.

علیقلی ایمانی مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: با اجرای طرح هوشمندسازی، سهمیه آرد بر مبنای تراکنش واحدهای نانوایی تعلق می گیرد، درحالیکه سنوات گذشته براساس برآورد فرمانداری و استانداری های هر استان و شهرستان این امر صورت می‌گرفت.

به گفته او، قبل از اجرای طرح هوشمندسازی فمانداری و استانداری ها براساس موقعیت مکانی و جمعیت هر منطقه آرد را توزیع می کردند که در برخی مواقع آرد از چرخه واحدهای نانوایی خارج و قاچاق درون شهرستانی یا استانی اتفاق می‌افتاد.

ایمانی ادامه داد: اکنون با هوشمندسازی واحدهای خبازی، سوء استفاده وجود دارد، اما سهمیه آرد هریک از نانوایی ها برمبنای تراکنش های روزانه و تعطیلی واحدها صورت می گیرد که این امر تا حدودی به کاهش هدررفت، قاچاق و نشتی آرد کمک کرده است.

مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه میزان ضایعات و مصرف در حوزه آرد و نان همچنان بالاست، افزود: در حال حاضر به ازای کارت هریک از اعضای خانوار امکان خرید ۱۰ قرص نان وجود دارد که این امر‌منجر به افزایش ضایعات این حوزه می شود، درحالیکه اگر جلوی نشتی و هدررفت گرفته شود، امکان صرفه جویی حداقل یک میلیون تن آرد در بخش خبازی وجود دارد.

او گفت: گاها اخباری مبنی بر کشف انبارهای نان خشک گفته می شود که در این خصوص باید گفت که بدلیل چندنرخی بودن قیمت این اتفاق می افتد، درحالیکه با اصلاح فرآیند هوشمندسازی یا آزادسازی قیمت و پرداخت مابه التفاوت در قالب یارانه به خانوارها این مشکلات به پایان‌می‌رسد.

با اجرای طرح هوشمند‌سازی واحدهای خبازی و ایجاد فضای رقابتی، کیفیت پخت نان افزایش و جلوی برخی سوء استفاده ها گرفته شد که با اجرای کامل طرح هوشمندسازی و جلوگیری از دورریز و هدررفت و قاچاق آرد به آن سوی مرزها، میزان مصرف حوزه آرد و نان حداقل یک میلیون تن کاهش می‌یابد.