سید محسن حسینی/تحلیلگر بازار سرمایه : خوشبختانه دیوان عدالت اداری در مصوبه جدید خود در تاریخ 1403.04.12رای به ابطال قیمت‌گذاری گاز توسط دولت در 5 ماه نخست سال 1402 خارج از فرمول داده است . به این ترتیب نرخ 7هزار تومان گاز خوراک و 4هزار تومان گاز سوخت هم باید مشابه بقیه ماه‌های سال به فرمول برگردد. پتروشیمی‌ها به‌خصوص اوره‌سازها برگشت هزینه قابل‌توجهی از این محل در 5ماه ابتدای سال 1402می‌توانند داشته باشند.

ظرفیت 9میلیون تنی اوره در ایران

مجموع ظرفیت تولید اوره کشور در حال حاضر حدود 9 میلیون تن است که حدود 75‌درصد آن توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تولید و عرضه می‌شود. شرکت‌های خارج از بورس اوراق بهادار شامل شرکت‌های پتروشیمی رازی و مسجد سلیمان است.

علت افت‌‌وخیزهای قیمت اوره در20 سال گذشته

بررسی روند تاریخی نرخ اوره نشان می‌دهد که قیمت جهانی دریای سیاه در سال ۲۰۰۷ با رشد قیمت نفت تا ۱۳۳ دلار به اوج ۷۸۵ دلاری رسید. در ادامه در پی بحران اقتصادی ۲۰۰۸ و سقوط قیمت نفت، نرخ اوره تا ۲۴۰ دلار اصلاح شد. در سال ۲۰۱۱ با کاهش بحران و بازگشت تقاضا مجدد بازیابی شده و به ۵۱۳ دلار رسید. سپس تا سال ۲۰۱۶ روند نزولی ملایمی را با افزایش عرضه در چین و کاهش تقاضا دنبال کرد و به ۱۴۳ دلار رسید. با سیاست‌‌های سبز چین و افزایش تقاضای برزیل، در سال ۲۰۱۸ به ۳۰۶ دلار رسید و مجدد با شیوع کرونا تا ۲۰۲ دلار کاهش یافت. با احیای بازار پس از کرونا و جنگ روسیه و اوکراین و همچنین افزایش مجدد قیمت نفت، نرخ اوره در بازارهای جهانی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ دوران طلایی خود را سپری کرده و به پیک قیمتی ۹۲۵ دلار رسید. در ادامه با تغییر سیاست‌‌ها، اصلاح قیمتی آن آغاز شد و در ژوئن ۲۰۲۳ به محدوده ۲۸۸ دلار رسید. میانگین تاریخی آن از سال ۱۹۹۳ معادل ۲۴۰ دلار در واحد تن است. به‌‌طورکلی نرخ اوره با نفت، گاز طبیعی، زغال‌‌سنگ و قیمت غذا همبستگی قابل‌‌توجهی دارد.

روند نرخ فروش شرکت‌های ایرانی

در ایران به‌‌واسطه تحریم‌‌های بین‌المللی و مشکلات دیگری همچون انبارش اوره که شرکت‌ها با آن دست‌‌وپنجه نرم می‌کنند؛ متاسفانه اوره‌سازان مجبور به زیر فروشی نسبت به نرخ‌های جهانی هستند. البته باتوجه ‌‌به گزارش فصل آخر شرکت‌ها و بر مبنای دلار نیما فروش شرکت‌ها طی بهار 1403 نزدیک به نرخ‌های جهانی شده است. بر اساس گزارش پتروشیمی پردیس در صورت‌های مالی شرکت قیمت‌گذاری محصول اوره در گروه گسترش نفت و گاز پارسیان قیمت‌ها را بر مبنای درصدی از نرخ‌های جهانی تعیین می‌کنند. در حال حاضر میانگین نرخ فروش اوره فله صادراتی شرکت‌های بورسی در آخرین فصل بر اساس گزارش شرکت‌ها، پتروشیمی پردیس 279 دلار، پتروشیمی شیراز 273دلار، پتروشیمی کرمانشاه 297 دلار، پتروشیمی خراسان 323 دلار و پتروشیمی لردگان280 دلار است . نرخ فروش داخلی محصول اوره به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی و اتحادیه مرکز تعاونی روستایی و کشاورزی ایران برای سال 1402، بر اساس حداقل قیمت‌های پایه کود اوره در بورس‌کالا طی 6ماه اول هر کیلوگرم 6هزار و 613 تومان و در 6ماه دوم هر کیلوگرم 8هزار و 121تومان تعیین شده است. فروش جهت مصارف غیر‌کشاورزی مانند سایر محصولات تولیدی پتروشیمی‌ها بر اساس نرخ متغیر بازار بین‌المللی از طریق بورس‌کالا انجام می‌شود.

ضریب حساسیت در اوره‌ای‌ها، نرخ‌های جهانی اوره یا گاز خوراک ؟

در سال 1399 که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها افزایش یافته است، حاشیه سود ناخالص با توجه به بالارفتن قیمت‌های جهانی اوره، توانسته است خود را در محدوده بالای 60‌درصد حفظ کند. با وجود این با بازگشت نرخ جهانی به سمت میانگین خود و همین‌طور افزایش نرخ گاز خوراک شرکت‌ها، متوسط حاشیه سود اوره‌‌سازان در سطح نرمال تاریخی حفظ شده است.

مصوبه‌های جدید اوره‌سازها

مصوبات مهمی که این روزها در مورد شرکت‌های پتروشیمی و به‌خصوص اوره‌سازها منتشر شده و می‌تواند تاثیرات بااهمیتی بر این صنعت بگذارد به این شرح است، در مصوبه اول طی پیگیری‌های انجام شده دیوان عدالت اداری کشور در تاریخ 1403.04.12رای به ابطال نامه‌‌های 5‌‌ماهه اول سال 1402 در خصوص نرخ‌های گاز خوراک 7000 تومانی و گاز سوخت 5000 تومانی داده است. این خبر می‌تواند برای شرکت‌های تولیدکننده اوره حائز اهمیت بوده و برخی از این شرکت‌ها باید روی صورت‌های مالی سال 1402 اصلاحیه انجام دهند و احتمالا برگشت هزینه قابل‌‌توجهی از این محل در 5 ماه ابتدای سال 1402 می‌توانند داشته باشند.

مصوبه دوم در مورد افزایش نرخ اوره تحویلی به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی است، تغییرات بااهمیت در این مصوبه به این شرح است: الف) تغییر مبنایی قیمت‌گذاری فروش محصول اوره از حداقل قیمت کشف شده در بورس‌کالا در 6‌‌ماهه گذشته به میانگین قیمت پایه در بورس‌کالا در سه‌‌ماهه گذشته ب) افزایش حصه نقدی پرداختی توسط شرکت خدمات حمایتی کشاورزی به‌‌ازای هر کیلوگرم از 796تومان به 4هزار و 800تومان ج) الزام وزارت امور اقتصاد و دارایی و سازمان برنامه‌‌وبودجه به انجام اقدامات لازم به‌‌منظور تهاتر مطالبات قطعی شده شرکت‌های پتروشیمی منتهی به پایان سال 1402 از طریق واگذاری دارایی‌‌های قابل‌‌فروش دولت. افشای پتروشیمی پردیس در مورد این مصوبه به این قرار است، باتوجه ‌‌به پایین‌‌بودن مبنای نرخ فروش در مصوبه مزبور نسبت به نرخ فروش طبق رویه فعلی، درآمد مذکور در حساب‌‌ها قبلا در نظر گرفته شده و این مصوبه می‌تواند تنها بخشی از وضعیت وصول مطالبات بابت فروش‌های تکلیفی اوره را در این دوره بهبود ببخشد، همچنین پتروشیمی شیراز و پتروشیمی خراسان در افشای منتشر شده در کدال به این موضوع اشاره کرده‌‌اند که شایعاتی مبنی بر متوقف‌‌شدن مصوبه مذکور در فضای مجازی منتشر شده است، لیکن در صورت تایید از سوی مراجع ذی‌ربط و رسمی، این موضوع به اطلاع سهامداران خواهد رسید.

معضل اصلی اوره‌‌سازان در سال‌های اخیر

اگر بخواهیم به معضلات اصلی صنعت اوره در ایران اشاره کنیم، مطمئنا نرخ خوراک گاز صنایع و نرخ دلار نیما دو معضل اصلی اوره‌سازان است. ماده اولیه تولید اوره گاز خوراک (متان) و گاز سوخت است که تامین‌‌کننده آن شرکت ملی گاز ایران است. در حال حاضر به دلیل تغییراتی که به‌‌صورت مداوم در نرخ گاز توسط دولت ایجاد می‌شود ریسک بزرگی متوجه حاشیه سود این شرکت‌هاست.

از تابستان سال 1402 با افزایش نرخ گاز خوراک صنعت پتروشیمی از 5 به 7هزار تومان و گاز سوخت از 2 به 4هزار تومان، سوددهی شرکت‌های این صنعت با چالش جدی مواجه شده است. آخرین نرخ اعلامی برای برج3 سال 1403 مصرف گاز خوراک و سوخت توسط شرکت‌ها به ترتیب پتروشیمی پردیس 4هزار و 500 و 3هزار و 310 / پتروشیمی شیراز 4هزار و 500 و 3هزار و 300 / پتروشیمی کرمانشاه 4هزار و 500 و 3هزار و 300 / پتروشیمی خراسان 4هزار و 500 و 3هزار و 300 / پتروشیمی لردگان آخرین نرخ اعلامی مربوط به برج 12 سال 1402 گاز خوراک 5هزار و 610 و گاز سوخت 4هزار و 793تومان بوده است.

یکی از چالش‌‌های دیگر اوره‌‌سازان قطعی گاز است که باعث پایین آمدن حاشیه سود آنها به دلیل ناترازی انرژی در ایران می‌شود. باتوجه ‌‌به پیک مصرف گاز در فصول سرد سال، قطعی پیاپی گاز رقم خورد و به دنبال آن و فازهای تولیدی اوره‌‌سازان از مدار خارج ‌‌شدند. به طور مثال در فصل زمستان 1402 نسبت به فصل پاییز 1402 این قطعی گاز باعث پایین آمدن مقدار تولید اوره شد. در پتروشیمی پردیس کاهش 22 درصد، پتروشیمی شیراز 13 درصد، پتروشیمی کرمانشاه 53 درصد، پتروشیمی خراسان 68‌درصد و پتروشیمی لردگان 76‌درصد رقم خورده است.

تحلیل سود 1403 شرکت‌های اوره‌ساز

با توجه به اینکه ضریب حساسیت نرخ اوره جهانی در سود شرکت‌های اوره‌ای بالاتر از دیگر مفروضات است سود شرکت‌ها بر اساس نرخ‌های متفاوت اوره از مبدا 300 دلار که نرخ میانگین فروش شرکت‌هاست 43‌درصد پایین‌تر و 30‌درصد بالاتر در نظر گرفته شده است . نرخ دلار نیما برای پایان سال 1403 مبلغ 50هزار تومان، نرخ گاز خوراک باتوجه به گزارش 3 ماه اول سال 1403 شرکت‌ها میانگین مبلغ 5هزار تومان و نرخ گاز سوخت میانگین مبلغ 3هزار و 300تومان در نظر گرفته شده است.