کمبود برق به بحران جدی در تابستان جاری تبدیل شده است. در حالی که وزارت نیرو تلاش می‌کند که این ناترازی را به دلیل پرمصرف بودن شهروندان جا بزند، بسیاری از کارشناسان این بحران را ناشی از کمبود برق و عدم جذب سرمایه‌گذار می‌دانند. میزان کمبود برق، با احتساب میزان تولید، واردات، مصرف شبکه در زمان پیک مصرف تابستان 1403، میزان صادرات و ظرفیت ذخیره، حداقل 14.1 و حداکثر 18 هزار مگاوات و حد میانی این میزان کمبود برق، حدود 16 هزار مگاوات است.
حال سوال اساسی اینجاست که این میزان کمبود چگونه برطرف خواهد شد؟ باید به این نکته توجه کرد که برطرف کردن این کمبود، صرفا با احداث یا افزایش ظرفیت واحد نیروگاه جدید امکان‌پذیر نخواهد بود.

به نظر می‌رسد با توجه به مشکلات ناترازی انرژی، افزایش 18 هزار مگاواتی نیروگاه جدید، توجیه اقتصادی نداشته باشد. چراکه اکثر نیروگاه‌های کشور، نیروگاه‌های حرارتی بوده و این میزان افزایش منجر به هدررفت گاز نیز خواهد شد.

در این زمینه باید به دو نکته توجه داشت. یکی از آن‌ها گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و تامین برق از انرژی‌هایی نظیر انرژی خورشیدی است که روند اتلاف منابع را کاهش خواهد داد و ضربه کمتری به محیط‌زیست وارد می‌کند.

پارس نماد داده ها

نکته دوم، سرمایه‌گذاری به جهت بهینه‌سازی لوازم پرمصرف تولیدی و خانگی است. بسیاری از لوازم پرمصرف تولیدی و خانگی، باید جایگزین شوند. این موضوع با کاهش ممنوعیت واردات به جهت واردات لوازم کم‌مصرف یا سرمایه‌گذاری به جهت تولید محصولات با تکنولوژی بالاتر و مصرف برق کمتر میسر خواهد شد.

حل ناترازی انرژی به چه میزان سرمایه میسر است؟

حال اگر در نظر بگیریم که تمام این 18 هزار مگاوات باید توسط تولید جبران شود، باید به میزان سرمایه لازم به جهت احداث نیروگاه جدید یا افزایش ظرفیت نیروگاه‌ها پرداخت.

آن‌طور که کارشناسان می‌گویند برای ساخت هر هزار مگاوات واحد نیروگاه‌، حدودا 500 میلیون دلار سرمایه نیاز است. از این رو با احتساب کسری 18 هزار مگاواتی، به رقمی حدود 9 میلیارد دلار سرمایه برای احداث نیروگاه احتیاج است.
البته مهدی مسائلی، دبیر سندیکای صنعت برق، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز عنوان کرد که باید برای ساخت نیروگاه‌ها، خط، پست و ... حدود 25 میلیارد دلار هزینه شود. باید در نظر داشت که ساخت یک نیروگاه حدود پنج سال، یک پست برق سه سال و یک خط انتقال حدود دو سال زمان می‌برد. از سوی دیگر پروژه‌ای مانند پروژه شرکت توزیع تیرهای برق در معابر حدود یک سال زمان می‌برد، پس نمی‌توان انتظار داشت وضعیت برق کشور زودتر از پنج سال بهبود پیدا کند.

این تفاوت ارقام ریشه در این موضوع دارد که رقم 9 میلیارد دلار فقط به افزایش ظرفیت نیروگاه اختصاص دارد و دیگر هزینه‌های جانبی برای جبران عقب‌ماندگی تولید در آن لحاظ نشده است. به این میزان سرمایه عظیم در کنار دیگر راهکارهای ضروری که به صورت موازی برای حل بحران برق در دستور کار قرار دارد، باید توجه شود.

بنا بر نظر بسیاری از کارشناسان، با سرمایه‌گذاری می‌توان به افزایش سالانه 5000 مگاوات نیروگاه دست پیدا کرد اما آن طور که مسائلی توضیح داد، هر سال حداکثر دو تا 2.5 درصد رشد تولید صورت می‌گیرد، اما مصرف حدود هفت درصد افزایش پیدا می‌کند. این موضوع ناشی از تمام مواردی چون عقب‌ماندگی تولید و مشکل جذب سرمایه، وجود لوازم پرمصرف و جایگزین نشدن آن به دلیل تکنولوژی پایین تولید یا ممنوعیت واردات و پایین بودن سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر از کل میزان تولید برق کشور است. توجه به تمامی این موارد برای بهبود بحران برق در کشور ضروری است.