در سال‌های اخیر شرایط نامناسب اقتصادی باعث ایجاد انقباض‌‌‌هایی در بخش تقاضا شده و خانوارها مجبور شده‌اند تا نیازهای مصرفی خود را اولویت‌‌‌بندی کنند. در چنین شرایطی برخی اقلام از جمله بیسکویت و تنقلات از اولویت خانوارها خارج شده است. به طوری که به دلیل رکود تورمی، خرید این محصولات دیگر در اولویت سبد هزینه خانوارها نیست. به گفته فعالان صنعت بیسکویت، البته تاثیری که شرایط رکود تورمی بر محصولات آردی داشته از سایر بخش‌‌‌ها کمتر بوده است، چرا که می‌تواند وعده یا میان‌‌‌وعده‌‌‌ای باشد که نیاز بخشی از جامعه را پوشش می‌دهد.
تاثیرپذیری صنعت بیسکویت از رکود تورمی
در همین راستا حمیدرضا قدری، مدیرعامل شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان (گروه صنعتی مینو) در برنامه «ایران فود» با اشاره به کاهش مصرف بیسکویت و تنقلات در سبد مصرفی خانوارها گفت: بنابر سیاست‌های پولی و مالی، سخت‌ترین حالت اقتصاد، رکود تورمی است که ما در آن حضور داریم و بنابراین در وضعیت فعلی درآمدها از خواسته‌های خانوارها فاصله می‌گیرد. بنابراین طبیعی است که در چنین شرایطی در سبد کالای خانوارها بیسکویت در اولویت نخواهد بود و بازار این محصولات، تاثیرپذیر از رکود تورمی است.
وی ادامه داد: اکنون تقاضا برای محصولات کاهش یافته و اگر بخواهیم رفتار بازار را درخصوص کالایی مثل بیسکویت در نظر بگیریم، محصولات آردی کمتر از رکود تورمی اثرپذیر بوده، چون می‌تواند به عنوان یک میان وعده بخشی از نیاز غذایی جامعه را پوشش دهد؛ اما در حوزه‌های دیگر مثل شکلات و آبنبات این تاثیر بسیار بیشتر بوده و تقاضا کاهش پیدا کرده است.
دلایل ناکامی صادرات محصولات ایرانی
قدری، همچنین در پاسخ به اینکه چرا محصولات ایرانی نتوانسته در عرصه کیفیت، رقابت‌پذیری و قیمت مناسب، حضور پررنگی در بازارهای جهانی داشته باشد و با کشوری مانند ترکیه به رقابت بپردازد، گفت: ما قدرت رقابت در بخش قیمت و کیفیت را داریم؛ اما موضوع این است که استراتژی کشور ترکیه حمایت از صنایع در حوزه صادرات است و به نوعی در بازار دامپینگ می‌کند و به محض اینکه پته گمرکی در کشور ترکیه صادر شود، ارقام متفاوتی شامل ۲۰ تا ۳۰درصد به حساب صادرکنندگان از حوزه‌های درآمدی دیگر خود واریز می‌کند تا بتواند سطح اشتغال خود را در سطح بالایی نگه دارد و ارزش آفرینی کند. در ایران چنین حمایتی اصلا از حوزه صادرات وجود ندارد.
وی افزود: بازارهای صادراتی دو دسته‌اند؛ یا سیلابی هستند یا بازارهایی هستند که می‌توان در آنها برنامه‌ریزی کرد. ازجمله این بازارها عراق است که حمایت صادراتی از این بازار نمی‌شود. اگر بخواهیم قیمت تمام شده صادرات و محصول را در نظر بگیریم، ما دقیقا شانه به شانه دنیا حرکت می‌کنیم. اما در این راستا سیاستگذاری‌های صادراتی باید در یک جهت همگرا انجام شود و تمامی شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، همگرا باشند نه واگرا. به این دلیل که اکثر شرکت‌های ایرانی به صورت جزیره‌ای حرکت و زیرفروشی می‌کنند و به این ترتیب کار را برای تولیدکنندگان دیگر سخت می‌کنند. اما از آن طرف ترکیه اقدام به دامپینگ می‌کند. باید بررسی کنیم که چرا ترکیه در بازارهایی که ما می‌خواهیم حضور داشته باشیم، اقدام به دامپینگ می‌کند و قیمت تمام شده خود را به شکل دیگری عرضه می‌کند. با همه این مسائل، ما باز قدرت رقابت داریم.
قاچاق ریالی محصولات ایرانی
این فعال بخش خصوصی ادامه داد: اساسا صادرات در ایران صورت مساله بزرگی دارد و‌ای بسا در کشورهای همجوار که با ما قرابت دارند؛ محصولاتمان به صورت ریالی قاچاق می‌شود و مبادی خروجی به هیچ عنوان حاضر نیست این موضوع را مدیریت کند. بازارهای پیله‌وری و بازارهای مرزی مدیریت نمی‌شود و محصول به این سمت حرکت می‌کند. در این بخش کشور ترکیه از سیستم دامپینگ استفاده می‌کند، اما در کشور ما هم اگر این بازارها مدیریت شود، ما هم می‌توانیم رقابت کنیم و به صورت همگرا با سایر رقبای داخلی، سیاستگذاری کنیم و سهم بازار را در اختیار بگیریم.
چالشی به نام صادرات
قدری درخصوص چالش بازگشت ارز برای صادرکنندگان بیان کرد: صادرات در برخی از کشورها به صورت فروش ریالی است، در حالی که ما اظهار می‌کنیم، پته گمرکی صادر می‌شود، در مرحله بعد بسیاری از شرکت‌ها باید ارز از داخل تهیه کنند و تعهدات ارزی خود را ایفا کنند. در حالی که اسم این روند صادرات نیست. وی تاکید کرد: به نظر من سیاستگذاران در این حوزه باید به صورت جدی وارد این عرصه شوند. این روند تقاضای ارز داخلی را بالا می‌برد، برای اینکه بتوانند تعهد ارزی را انجام دهند. بنابراین در بخشی از کشورهای همجوار ما صادرات به مفهوم ارزآوری نیست، بلکه به مفهوم فروش ریالی است و برای اینکه تعهدات ارزی را ایفا کنند، یک چرخه معیوب ایجاد می‌کنند.
چرخه معیوب بازگشت ارز
قدری ادامه داد: این چرخه معیوب به این معناست که ارز از داخل تهیه کنیم و به بانک مرکزی بدهیم. بنابراین در اینجا تقاضای ارز و سوداگری بالا می‌رود و درنهایت قیمت ارز افزایش می‌یابد. هیچ کس در کشور ما به این موضوع نپرداخته و ما به عنوان دست‌اندرکاران امور اجرایی، به شدت درگیر این مساله هستیم؛ چون سیاستگذاران ما برای این صورت مساله راه‌حلی نیندیشیده‌اند. در این روند، ارز وارد کشور نمی‌شود؛ بنابراین نمی‌توان اسم این چرخه بسیار معیوب را صادرات گذاشت و درواقع فروشی است که به آن سوی مرزها می‌رود و ما دوباره باید ارز را از داخل خریداری کنیم. بنابراین ورود ارز به کشور را تقویت نمی‌کند. امیدوارم با نظرخواهی از کارشناسان این موضوع زودتر مرتفع شود.
نقش تحریم‌ها بر صنعت بیسکویت
مدیرعامل مینو همچنین درخصوص نقش تحریم‌ها بر صنعت بیسکویت گفت: به‌رغم پیمان‌هایی که می‌گویند بسته شده، اما همچنان صورت مساله به قوت خود باقی است و تحریم‌ها بر این صنعت تاثیرگذار بوده و کار را دشوار کرده است. چون در شرایط تحریم، نرخ تمام شده پول یا ارز برای ما متفاوت است. یکی از موارد چالش برانگیز در قیمت تمام شده و رقابت، نرخ پول است و برای جابه‌جایی پول باید نرخ‌های بالاتر بپردازیم.
تاثیرات برگزاری نمایشگاه شیرینی و شکلات
وی همچنین درباره تاثیرات برگزاری نمایشگاه شیرینی و شکلات در شهریور ماه گفت: برخی تجار از کشورهای اطراف در این نمایشگاه حضور پیدا می‌کنند و البته بسیاری از تجار از کشورهای دورتر هم به خاطر تحریم‌ها حاضر نیستند وارد ایران شوند. اما به هر حال در این نمایشگاه قراردادهایی با تجار کشورهای اطراف و عرضه‌کنندگان مواد اولیه بسته می‌شود؛ اما چالش‌ها هنوز به قوت خود باقی است.
غفلت از معضلی به نام پولشویی
قدری بیان کرد: ما در حوزه بازاریابی دیجیتال و مارکتینگ کم‌کار نمی‌کنیم. به طور مثال برای من اعجاب‌آور است که محصولات ما در آمریکا و کانادا دیده می‌شود. پس محصولاتمان قدرت رقابت را دارد که وارد بازار این کشورها شود اما اینکه چگونه وارد این کشورها می‌شود که قیمتش بسیار پایین‌تر است؛ اینجا به حوزه پولشویی برمی‌گردد. یعنی حاضرند محصولات ما را بگیرند،change کنند و در آن سوی مرزها دلار دریافت کنند. کسی هم پیگیر موضوع نیست. وقتی صادرکننده می‌خواهد رقابت کند، در این جا علم اقتصاد، برنامه‌های اقتصادی و قوانین گمرکی کمکی نمی‌کند. پس برای فروش محصول خود به ناچار باید قیمت تمام شده محصول خود را به اضافه هزینه حمل و... محاسبه کند که درنهایت هم نرخ موردنظر نخواهد بود. از این رو لازم است که متخصصان پولشویی وارد این مبحث شوند.
به گفته وی، حتی شرکت‌هایی هستند که می‌خواهند در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کنند و محصولات خود را به نصف قیمت و حتی ۶۰درصد قیمت به این کشورها بفرستند، ارز بگیرند و سرمایه‌گذاری کنند. این به معنی خروج ثروت از کشورمان است که باید این چالش برطرف شود و مسوولان امر باید به این مساله بپردازند تا این حوزه را اصلاح کنند، نه اینکه محدود کنند؛ به این صورت که صادرات به شکل واقعی شکل بگیرد و دلار برگردد و پایه ارزی مملکت تقویت شود.
چالش‌های نقل و انتقال پول با تجار خارجی
قدری درباره چالش‌های همکاری با تجار خارجی بیان کرد: فرض کنید وقتی تاجری می‌خواهد با ما مبادله کند و پای یک صرافی به میان می‌آید که نرخ پولی را طلب می‌کنند که این پول باید change و وارد بانک مرکزی شود. در اینجا صورت مساله‌های زیادی وجود دارد. از آن طرف اگر تعهد ارزی را برطرف نکنیم، تمام حساب‌های ما را بلوکه می‌کنند و گرفتار می‌شویم. این بخشی از چرخه معیوب است. در حوزه مواد اولیه، وقتی در صف ارز قرار می‌گیریم، زمان سفارش کالا از ۳ماه به ۹ ماه تغییر کرده و نرخ پولی که در اینجا حبس می‌کنیم تا مواد اولیه به دست ما برسد، نرخ پول غیرمتعارفی است که به تولیدکننده تحمیل می‌شود و درنهایت قیمت تمام شده او را بالا می‌برد و نمی‌تواند ظرفیت‌های خود را به موقع فعال کند. این تنها بخشی از ماجراست و داستان‌های متعددی از این قبیل وجود دارد.
وضعیت درآمدزایی و تولید شرکت
صورت‌های مالی شرکت مینو در ۳ سال گذشته نشان می‌دهد که بخش عمده درآمد این شرکت از محل افزایش قیمت‌ها بوده، نه رشد تولید. مدیرعامل مینو در این باره توضیح داد: دلیل این موضوع به اقتصاد خانوارها برمی‌گردد. شاید اگر بخواهیم سهم بازار بیشتری بگیریم با توجه به چالش‌هایی که مردم با آنها مواجهند، این موضوع برای ما چندان مقدور نباشد. البته این به منزله نفی برنامه نیست و امسال برنامه‌های مفصل بازاریابی را در دستورکار داریم، اما این بازار محدود است. یعنی ما یک بازار حدود ۹۰ میلیون نفری داریم که مصرف‌کنندگان ما و تعریف آنها مشخص است و در حوزه سبد کالای خانوار هم جایگاه ما مشخص است. پس باید با رقبا رقابت کنیم و سهم را بگیریم و عملا باید از همدیگر سهم بگیریم. در واقع سهم خانوارها از مصرف محصولاتی مثل کیک تغییر نمی‌کند و ممکن است برند مصرفی خود را تغییر دهند؛ اما جایگزین می‌کنند و درواقع مصرف خود را افزایش نمی‌دهند. پس ما باید از رقبا سهم بگیریم و این توان را داریم و در بسیاری از جاها در بازار لیدر هستیم. وی یادآور شد: به خاطر تورم، درآمد ما به صورت ریالی افزایش داشته، اما به صورت کمی نه. به دلیل شرایط اقتصادی، در سال‌های گذشته این موضوع چندان تغییری نکرده و مترصد این هستیم که با بسترسازی بهتر این روند توسعه پیدا کند.
لینک مطلب:
https://www.eranico.com/fa/content/184659
