زعفران، تنها محصول کشاورزی جهان است که انحصار و بالاترین حجم تولید آن با کیفیت مطلوب هنوز در اختیار ایران است و این سهم تعیین‌کننده، باید به عنوان فرصتی طلایی برای عرض اندام در بازارهای جهانی و رخ‌نمایی نام ایران در کنار طلای سرخ قدر دانسته شود و در این مسیر خلاقیت و نوآوری است که راهگشا و پیش‌برنده است. در سال جاری ۱۲۷ هزار هکتار از اراضی به کشت زعفران اختصاص یافته است. در حال حاضر ۲۳ استان کشور، پیاز زعفران کشت می‌کنند و بیش از ۹۳ درصد تولید این محصول نیز در خراسان بزرگ انجام می‌شود.

بیش از ۷۰ درصد زعفران کشور در استان خراسان رضوی، تولید می‌شود و طی چند سال اخیر با اقدامات انجام شده و انتقال دانش به مزارع، متوسط عملکرد تولید زعفران از ۳.۵ کیلو گرم در هر هکتار به ۹ کیلوگرم در هکتار افزایش یافته است. نکته قابل توجه این است که کشاورزان پیشرو در ایران در هر هکتار حدود ۳۰ کیلوگرم زعفران تولید می‌کنند.

کاشت این محصول نه تنها گامی مؤثر در جهت تغییر الگوی کشت و بهینه‌سازی مصرف آب است، بلکه با توجه به ارزش افزوده بالا و امکان صادرات به اقصی نقاط جهان، می‌تواند نقشی کلیدی در تقویت اقتصاد مقاومتی و توسعه صادرات غیرنفتی ایفا کند اما متاسفانه سهم اندک ایران از تجارت طلای سرخ در جهان، با وجود تولید حدود ۹۰ درصد این محصول، گویای فاجعه‌ای عظیم و مظلومیتی غریب برای این محصول راهبردی در عرصه جهانی است و گلایه زعفران‌کاران از هزینه بالای تمام شده آن در مقابل بهای نسبتا ارزان این کالا و داد و فغان تجار و صادرکنندگان این محصول ایرانی در برابر آوازه زعفران کشورهای دیگر از جمله چین، اسپانیا و حتی افغانستان، از دیگر نمودهای این ضعف جایگاه زعفران ایرانی است، حال آنکه از دیرباز زعفران؛ محصول شاخص تولیدی و صادراتی ایران زمین بوده است اما در سال جاری میزان صادرت زعفران کاهش یافته است که در ادامه این مطلب به میزان صادرات زعفران ایرانی به سایر کشورها و دلیل کاهش این صادرات پرداخته شده است.

محمدرضا اردیخانی- فعال صنعت زعفران- در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه بیشترین صادرات زعفران ایران به چین، امارات متحده عربی و اسپانیا بوده است اظهار کرد: در شش ماهه نخست سال جاری صادرات به چین بیشترین کاهش را داشته و امارات مقصد اول زعفران صادراتی ایران است.

وی افزود: صادرات زعفران به امارات نیز ۳۲ درصد کاهشی بوده است و از ۲۳.۱۲۱ تن در شش ماهه نخست سال گذشته به ۱۵.۶۱۰ تن در شش ماهه نخست سال جاری کاهش یافت.

این فعال صنعت زعفران گفت: صادرات زعفران به اسپانیا نیز کاهشی بوده است به طوری که صادرات زعفران به اسپانیا از ۱۸.۸۹۷تن در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۲ با ۴۱ درصد کاهش به ۱۱.۵۶ تن در مدت مشابه سال جاری رسیده است.

اردیخانی افزایش قاچاق و پیش‌بینی افزایش تولید زعفران را دو عامل مهم در کاهش چشمگیر صادرات زعفران ایران عنوان و تصریح کرد: از اواسط اردیبهشت ماه بررسی‌ها حاکی از افزایش تولید زعفران در مناطق عمده تولید در استان‌های خراسان بود و اخباری مبنی بر افزایش ۳ الی ۴ برابری منتشر شد و همین امر منجر به کاهش تقاضا در بازار جهانی برای خرید با قیمت مناسب تر بود.

این فعال صنعت زعفران در پایان تصریح کرد: سیاست‌هایی نظیر پیمان سپاری ارزی نیز باعث شد تا پس از افزایش نرخ ارز، قاچاق زعفران به شکل چشمگیری افزایش یابد و صادرکنندگان رسمی و قانونی نتوانستند محصولات خود را صادر کرده و در بازار کشورهای هدف عرضه کنند.