سید داوود آذرشب، رئیس اداره تحلیل بازار بورس کالای ایران اظهار داشت:طی سالیان اخیر زیان‌ ده بودن صنعت خودرو همواره محل بحث و مناقشه دولت‌ها و تولیدکنندگان بوده است به طوری که تاثیرات منفی زیان ده بودن صنعت خودرو همچون کمبود عرضه و افت کیفیت محصولات، قابل مشاهده است.

وی افزود: یکی از عوامل اصلی تاثیرگذار بر زیان‌ده بودن صنعت خودرو، قیمت گذاری دستوری است زیرا تفاوت قیمت تعیین شده با قیمت تمام شده،موجب ایجاد نگاه دلالی به بازار خودرو شده و تقاضای غیر واقعی برای محصولات خودروسازان را رقم زده است به طوری که با افزایش فاصله قیمت تعیین شده و قیمت بازار، تقاضای دلالی برای خودرو افزایش می یابد.

وی تاکید کرد: بنابراین می توان گفت با قیمت گذاری دستوری، چرخه معیوبی شکل گرفته منجر به افزایش زیان انباشته خودروسازان، دسترسی سخت متقاضیان خودرو و صرفاً سود بالای دلالان بازار خودرو طی سالیان متمادی شده است.

رئیس اداره تحلیل بازار بورس کالا ادامه داد: این در حالی است که در سال 1401 با عرضه خودرو در بورس کالا، معامله و کشف قیمت خودرو به مکانیزم عرضه و تقاضا در بستر شفاف بورس کالا سپرده شد و مزایای زیادی را برای تولید کننده، مصرف کننده و دولت رقم زد.

آذرشب به مزایای عرضه خودرو در بورس کالا اشاره کرد و در توضیح گفت: منافع متعدد عرضه خودرو در بورس کالا را می توان از زوایای متفاوتی مورد توجه قرار داد که در نهایت تولیدکننده، مصرف‌کننده و حتی دولت از این منافع بهره مند می شوند.

مزایای عرضه خودرو برای خریداران

وی ادامه داد: از مهم‌ترین مزایای عرضه خودرو در بورس کالا برای مصرف کننده، ایجاد فرصت دسترسی برابر برای متقاضیان خودرو، کشف قیمت واقعی از تقابل عرضه و تقاضا و در نتیجه خرید خودرو توسط مصرف‌کننده واقعی‌ است.

وی با بیان اینکه در بازاری که فرصت برابر خرید با قیمت واقعی محصول برای همه متقاضیان فراهم است، جذابیتی برای ورود دلال به بازار وجود ندارد، خاطرنشان کرد: قیمت کشف شده خودرو در بورس کالا پایین تر از قیمت های بازار این محصول بود که همین اختلاف قیمت و همچنین معامله 68 هزار خودرو در سال 1401 در بورس کالا، موجب شد حدود 10 همت سود عاید خریداران خودرو از بورس کالا شود.

وی تصریح کرد:از طرفی سازوکار معاملات بورس کالا به‌گونه‌ای است که ریسک عدم ایفای تعهدات از سوی طرفین معامله تضمین شده و خریدار از تحویل به موقع خودروی خریداری شده و مطابق با مشخصات کیفی اعلامی،اطمینان حاصل می کند و می داند که خودروساز در صورت عدم ایفای تعهدات خود باید جریمه پرداخت کند.

مزایای عرضه خودرو برای خودروسازان

وی همچنین به مزایای عرضه خودرو در بورس کالا برای خودروسازان اشاره کرد و گفت: با واقعی شدن قیمت و تقاضای خودرو، خودروساز از یک سو می تواند نیاز واقعی بازار را برآورد کرده و متناسب با آن برنامه ریزی کند و از سوی دیگر واقعی شدن قیمت به کمک مکانیزم عرضه و تقاضای بورس کالا، می تواند موجب افزایش درآمد خودروسازان و به تبع آن کاهش زیان انباشته آن‌ها شود.

آذرشب گفت: در همان مدت کوتاه عرضه خودرو در بورس کالا حدود 16 همت سود در نتیجه اختلاف قیمت معامله در بورس کالا با قیمت پایه خودرو عاید خودروسازان شد.

وی تاکید کرد: مسلماً اگر عرضه خودرو در بورس کالا تداوم می یافت امروز می توانستیم شاهد کاهش چشمگیر زیان خودروسازان و استفاده از سود حاصله جهت افزایش بهره‌وری تولید و کیفیت محصولات باشیم.

مزایای عرضه خودرو در بورس برای دولت

آذرشب به مزایای عرضه خودرو در بورس برای دولت اشاره کرد و توضیح داد:در این بین دولت نیز به عنوان سیاست گذار و حامی منافع تولیدکننده و مصرف‌کننده بازار خودروی کشور، از عرضه خودرو در بورس کالا متنفع می‌شود.

وی عنوان کرد: در حال حاضر، به دلیل وجود قیمت‌گذاری دستوری برای خودرو و زیان ده بودن آنها، دولت در موارد بسیاری مجبور به اعطای وام و تخصیص بودجه برای جبران بدهی های خودروسازان است؛ از طرفی با توجه به غیر واقعی بودن قیمت، درآمد حاصل از مالیات نیز کمتر خواهد بود این در حالی است که عرضه خودرو در بورس کالا در سال 1401 موجب شناسایی 1.4 همت درآمد مازاد برای دولت از طریق مالیات بر ارزش افزوده شد.

وی اظهار کرد: همچنین باید به این موضوع توجه داشت که شفافیت حاصل از انجام معاملات خودرو در بورس کالا منجر به ایجاد درک صحیح سیاست‌گذار نسبت به ابعاد مختلف بازار و صنعت شده و او را قادر به در پیش گرفتن سیاست‌های صحیح اقتصادی با بهره‌گیری از دید بهتر نسبت به مسئله مورد بررسی می کند.

به گفته ی رئیس اداره تحلیل بازار بورس کالا، با توقف عرضه خودرو در بورس کالا، مجدداً خودرو از مسیر معاملاتی شفاف خارج شده و قیمت گذاری دستوری و فروش از طریق بسترهای غیرشفاف، موجب ورود بیش از پیش تقاضای دلالی به بازار خودرو شد.

وی در ادامه گفت: نتیجه این رویکرد چیزی جز نارضایتی مصرف کننده واقعی و تولید کننده نبوده و موجب شده تا زیان انباشته خودروسازان روندی افزایشی داشته باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: نگاهی به آمار و صورت‌های مالی منتشر شده شرکت‌های ایران خودرو و سایپا مبین افزایش زیان انباشته این شرکت‌ها در دو سال اخیر است به نحوی که زیان انباشته شرکت ایران خودرو از حدود 74 همت در پایان سال 1401 به 122همت در پایان شهریور 1403 رسیده است. هم‌چنین زیان انباشته شرکت سایپا از 38 همت در پایان سال 1401 به 54 همت در پایان 3ماهه نخست سال 1403رسیده است.