در اقدامی عجیب، روسیه جریمه‌ای با مقیاس نجومی علیه گوگل وضع کرد. مبلغ این جریمه، حدود ۲۰ دسیلیون دلار یا ۲۰ میلیارد تریلیون تریلیون، رکورد جدیدی در میزان جرائم مالی ثبت کرده و توجه جهانی را به خود جلب کرده است.

این جریمه بنا به گزارش‌ها در واکنش به امتناع گوگل از لغو محدودیت‌ها برای کانال‌های طرفدار روسیه در یوتیوب اعمال شده است. این مبلغ بزرگ که به مراتب از اندازه اقتصاد جهانی فراتر است، بحث‌ها و سوالات زیادی را در مورد پیامدهای آن برانگیخته است.

۲۰ دسیلیون دلار چقدر بزرگ است؟

برای درک اندازه جریمه، ۲۰ دسیلیون دلاری به معنای عددی است که پس از ۲، ۳۶ صفر قرار دارد. این مبلغ هر معیار مالی را کوچک جلوه می‌دهد؛ از جمله تولید ناخالص داخلی جهانی که صندوق بین‌المللی پول آن را حدود ۱۱۰ تریلیون دلار تخمین زده است. برای مقایسه بیشتر، ارزش بازار شرکت مادر گوگل، آلفابت، حدود ۲ تریلیون دلار است—رقمی بزرگ اما در مقایسه با جریمه دسیلیونی ناچیز.

روسیه چرا گوگل را جریمه کرد؟

این مساله به اقدامات گوگل پس از تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ برمی‌گردد. پس از اعلام جنگ روسیه به اوکراین و آغاز تهاجم ابرقدرت بلوک شرق، گوگل فعالیت‌های خود در روسیه را محدود کرد و چندین کانال دولتی روسیه را در یوتیوب به دلیل انتشار اطلاعات نادرست و تبلیغات مسدود کرد.

در واکنش به این اقدام گوگل، روسیه فشار خود را بر گوگل، برای بازگشت این کانال‌ها تشدید کرد. طرف مقابل یعنی گوگل، با برآورده نکرده توقعات طرف روسی، با جریمه‌ای روبه‌رو شد که در گذر زمان بر میزان و کیفیت آن افزوده می‌شد.

روسیه

جرایم مالی به‌طور مداوم افزایش یافتند و دادگاه‌های روسیه ساختاری تعیین کردند که میزان این جریمه‌ها، هر هفته دو برابر می‌شدند. در نهایت کار به جایی رسید که جریمه‌ای که حالا دادگاه‌های عالی روسی برای گوگل تعیین کرده‌اند پیش از حد تصور است. عددی که برای خواندن آن، سواد ابتدایی، متوسطه و تکمیلی حتی کافی نیست.

به گزارش رسانه دولتی روسیه یعنی تاس، این جریمه‌ها از دستور دادگاه‌ها برای بازگرداندن کانال‌های یوتیوب مرتبط با روایات طرفدار روسیه سرچشمه می‌گیرد. امتناع گوگل از اجرای این دستورات باعث افزایش جریمه‌ها شده و در نتیجه، این مبلغ هنگفت ۲۰ دسیلیون دلاری حاصل شده است؛ رقمی که اندازه‌گیری و درک آن در برابر هر استانداردی از مقیاس اقتصادی چالش‌برانگیز است.

آیا روسیه گوگل را به صورت نمادین جریمه کرده است؟

پرداختن چنین رقمی یا اصولا داشتن چنین عددی تا حدی غیر منطقی‌ است. سخنگوی کرملین دیمیتری پسکوف، در تماس با خبرنگاران به مبلغ جریمه اشاره کرد و اذعان داشت که حتی خود او نمی‌تواند این رقم را تلفظ کند. پسکوف بر اهمیت نمادین آن تاکید کرد.

به گفته او، این جریمه نه فقط یک مطالبه مالی بلکه بیانیه‌ای در مورد موضع روسیه علیه محدودیت‌های اعمال‌شده بر رسانه‌های پخش‌کننده مطالب دولتی است. او همینطور بیان کرد:

این جریمه نمادین است. گوگل نباید فعالیت‌های پخش‌کنندگان ما را بر روی پلتفرم خود محدود کند

بدین‌ترتیب گویا خود این مبلغ به‌عنوان نمادی از اعتراض روسیه علیه آنچه که سانسور توسط شرکت‌های غربی می‌داند، تلقی می‌شود. با این حال باید واکنش گوگل به مواضع طرف روسی را هم مورد بررسی قرار داد.

گوگل به تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه پایبند می‌ماند!

از زمان آغاز جنگ با اوکراین، گوگل رویکردی محتاطانه داشته اما در تصمیمات خود به صورت قاطعی عمل کرده است. برخلاف برخی شرکت‌های حوزه فناوری که به طور کامل از روسیه خارج شده‌اند، گوگل تنها فعالیت خود را در این کشور کاهش داده است.

خدمات کلیدی مانند جستجوی گوگل و یوتیوب همچنان در روسیه در دسترس است. منتها شعبه روسیه گوگل، پس از مصادره حساب‌های بانکی‌اش توسط دولت روسیه اعلام ورشکستگی کرد. این اقدام از سوی حاکمیت روسیه، باعث شد تا بیشتر فعالیت‌های تجاری گوگل در این کشور متوقف شود و گوگل در کنار پایبندی به تحریم‌ها، مجبور به کاهش فعالیت‌ها در روسیه شد.

تنش در جهان فناوری بالا خواهد گرفت؟

پرونده جریمه گوگل در روسیه به وضوح اصطکاک رو به رشد میان فناوری بزرگ و دولت‌های حاکم، به ویژه در کشورهایی با نظام‌های اقتدارگرا که به دنبال کنترل بیشتر بر اطلاعات درون مرزهای خود هستند، را نشان می‌دهد. این پرونده ممکن است به عنوان یک سابقه تلقی شود و سایر دولت‌ها را تشویق به اعمال جرائم سخت‌گیرانه، علیه شرکت‌هایی کند که از دستوراتشان پیروی نمی‌کنند؛ به ویژه در موارد مربوط به رسانه‌ها و ارتباطات عمومی.

جریمه ۲۰ دسیلیون دلاری که روسیه برای گوگل وضع کرده است، به همان اندازه که یک پیام سیاسی‌ست، یک مجازات مالی هم محسوب می‌شود. این مبلغ خیره‌کننده که به مراتب از معیارهای اقتصادی جهانی خارج است. چنین رویدادی معانی مختلفی می‌تواند دربرداشته باشد. یکی از این تفسیرات، این است که تنش‌های میان خواست دولت روسیه برای کنترل رسانه‌ها و فعالیت شرکت‌های بزرگ فناوری بالا گرفته است.

اقدامی که می‌تواند در تاریخ نقطه‌ای حائز اهمیت تلقی شود.