بانک مرکزی که هر هفته با انتشار گزارش عملیات اجرایی سیاست پولی، عملکرد شبکه بانکی کشور در بازار باز و بازار بین بانکی را بررسی می‌کند، در جدیدترین گزارش خود داده‌های این دو بازار در هفته سوم آبان‌ماه را زیر ذره‌بین برد. بر اساس گزارش مذکور، رقم سفارش‌های ارسالی بانک‌‌ها در بازار باز این هفته به بیشترین میزان خود در تاریخ عملیات بازار باز رسید و رکوردشکنی کرد. این در حالی است که بانک مرکزی برخلاف افزایش تقاضای بانک‌ها، تزریق پول در این بازار را کاهش داد.

مشارکت 22 بانک و موسسه اعتباری در سی‌ و دومین حراج بازار باز

سی و دومین عملیات بازار باز سال جاری در تاریخ 21 آبان‌ماه برگزار شد و در این حراج 22 بانک و موسسه اعتباری غیربانکی سفارش‌های خود مبنی بر تامین وجوه نقد را به بانک مرکزی ارسال کردند. مدت توافق بازخرید که همان زمان تسویه وام‌های پرداختی در بازار باز است، در سفارش‌های ارسالی بانک‌ها به بانک مرکزی هفت‌روزه بود و حداقل نرخ توافق بازخرید، مانند سابق در سطح 23 درصد ثابت ماند.

نیاز بانک‌ها به نقدینگی تشدید شد

تشدید نیاز شبکه بانکی به نقدینگی سبب شد بانک‌ها در این هفته 290 هزار و 340 میلیارد تومان سفارش ریپو به بانک مرکزی ارسال کنند؛ رقمی که بیشترین میزان سفارش در تاریخ بازار باز بانک مرکزی به شمار می‌رفت و رکورد جدیدی را در این بازار به ثبت رساند. این در حالی است که رقم سفارش‌ها در بازار باز هفته گذشته کاهشی شده و به 284 میلیارد تومان رسیده بود.

شایان ذکر است تا قبل از حراج این هفته بازار باز، بیشترین میزان ثبت سفارش ریپو در این بازار، مختص هفته اول آبان‌ماه و با رقم حدود 288 هزار میلیارد تومانی بود.

سخت‌گیری بانک مرکزی در تزریق پول در بازار باز

با وجود افزایش سفارش‌های ارسالی بانک‌ها در بازار باز، بانک مرکزی تزریق پول در این بازار را کاهش داد و با پذیرش 237 هزار میلیارد تومان ریپو، میزان وام‌دهی خود در بازار باز را به کمترین میزان از هفته سوم مهرماه به این سو رساند.

از سوی دیگر اما رقم ریپوهای سررسید شده در بازار باز این هفته که بانک‌ها به بانک مرکزی بازگرداندند 243 هزار میلیارد تومان بود. به این ترتیب شبکه بانکی به همه تعهدات خود مبنی بر توافقات بازخرید در هفته‌های قبل عمل کرد.

بانک‌ها چگونه در بازار باز از بانک مرکزی وام می‌گیرند؟

بازار باز یکی از ابزارهای مهم بانک‌های مرکزی برای اعمال سیاست پولی به شمار می‌رود. بانک‌های مرکزی می‌توانند در بازار باز، وجوه نقدی مورد نیاز بانک‌ها را تامین یا نقدینگی مازاد آنها را جمع‌آوری کنند؛ اما از آنجا که شبکه بانکی ایران با مشکلات کمبود نقدینگی مواجه است، این عملیات در ایران همواره به صورت توافق بازخرید یا به عبارت دیگر، استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی، بوده است.

در عملیات بازار باز، بانک‌هایی که دچار کسری وجوه نقد هستند برای جبران این کسری، سفارش‌های خود را در بازار باز ارسال می‌کنند. بانک مرکزی نیز بر اساس سیاست‌های خود، همه یا بخشی از این سفارش‌ها را می‌پذیرد و مبلغ مورد نیاز بانک‌ها را به آنها وام می‌دهد. واسطه معامله بین بانک‌ها و بانک مرکزی در بازار باز، اوراق دولتی در اختیار بانک‌هاست؛ طوری که بانک‌ها این اوراق را به بانک مرکزی می‌فروشند و وظیفه دارند در سررسیدی مشخص، اوراق را با نرخ سود تعیین‌شده، که همان نرخ توافق بازخرید است، بازخرید کنند.