دو دهه پیش، چین ظرفیت اندکی برای ساخت خودرو داشت و این مورد به دور از تصور بود اما امروزه، چین بیش از هر کشور دیگری در جهان خودرو تولید و صادر می‌کند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا وعده داده است که تعرفه‌های جدیدی را علیه چین وضع خواهد کرد. بسیاری از کشورها، از جمله ایالات‌متحده، در حال حاضر تعرفه‌های اضافی بر خودروهای الکتریکی چین وضع کرده‌اند. اما با وجود تمام مزایایی که چین در خودروسازی دارد، بعید است که این عقب نشینی سلطه چین را تضعیف کند.

بازار چین برای فروش خودرو، بزرگترین بازار جهان و تقریباً به اندازه بازارهای ایالات‌متحده و اروپاست. همان‌طور که بازار داخلی چین رشد کرد، ظرفیت تولید آن نیز افزایش یافت، که با سرمایه‌گذاری عظیم دولت و پیشرفت‌های جهانی در اتوماسیون پیش رفت.

با این حال، در سال‌های اخیر، با کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده در رکود اقتصادی چین، سرعت فروش کاهش یافته است. نتیجه این است که چین امروز ظرفیت تولید نزدیک به دو برابر بیشتر از نیاز مصرف‌کنندگانش را دارد.

برای مقابله با این مازاد، چین به طور فزاینده‌ای به دنبال فروش خودرو در خارج از کشور است. چین پیشرو در گذار به خودروهای الکتریکی است و بیش از هر کشور دیگری از آنها صادر می‌کند. برندهای چینی مانند بی‌وای‌دی، به دلیل ارائه خودروهای الکتریکی پیشرفته با رقابتی‌ترین قیمت‌ها در سراسر جهان شناخته می‌شوند و از آنجایی که رانندگان چینی به سرعت به سمت خودروهای برقی روی آورده‌اند، تقاضا برای خودروهای بنزینی در چین کاهش یافته است و بسیاری از آنها به جای آن صادر می‌شوند.

اما شرکای تجاری چین می‌گویند که صادرات خودروهای برقی و بنزینی این کشور میلیون‌ها شغل را به خطر می‌اندازد و شرکت‌های بزرگ را تهدید می‌کند. در اوایل سال جاری، ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا تعرفه‌های جدید قابل‌توجهی را بر خودروهای الکتریکی از چین اعمال کردند. دولت‌ها نگران هستند زیرا صنعت خودرو نقش بزرگی در امنیت ملی ایفا می‌کند. علاوه بر این، چین از تعرفه‌های سنگین و سایر مالیات‌ها به عنوان مانعی برای واردات خودرو استفاده کرده است، به طوری که عملاً تمام خودروهای فروخته شده در چین ساخت چین هستند.

این کشور برای بیش از ۱۵ سال، سرمایه‌گذاری زیادی در توسعه خودروهای الکتریکی انجام داده است تا وابستگی خود را به نفت وارداتی محدود کند. ون جیابائو، نخست‌وزیر پیشین چین از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳، خودروهای الکتریکی را به یکی از اولویت‌های خود تبدیل کرد. او در تلاش بود تا چین را به رهبر جهان در خودروهای الکتریکی تبدیل کند.

اکنون نیمی از خریداران خودرو در چین خودروهای برقی با باتری یا پلاگین هیبریدی را انتخاب می‌کنند. تا همین اواخر خریداران خودروهای برقی نیز یارانه کلانی از دولت دریافت می‌کردند. خودروسازان وام‌های کم بهره از بانک‌های تحت کنترل دولت برای ساخت ۱۰‌ها کارخانه و همچنین معافیت‌های مالیاتی دولت و زمین و برق ارزان دریافت کرده‌اند. بر اساس یک برآورد، کمک پکن به بخش خودروهای برقی و باتری چین از سال ۲۰۰۹ بیش از ۲۳۰ میلیارد دلار ارزش داشته است.

پیش‌بینی می‌شود چین به سرمایه‌گذاری سنگین خود ادامه دهد و پیشتازی خود را در خودروهای الکتریکی حفظ کند. این کشور بیش از ۱۰۰ کارخانه با ظرفیت ترکیبی برای ساخت نزدیک به ۴۰ میلیون خودروی موتور احتراق داخلی در سال دارد. این میزان بیش از دو برابر بیشتر از تعدادی است که مردم در چین می‌خواهند بخرند و فروش این خودروها با محبوبیت بیشتر خودروهای الکتریکی، به سرعت کاهش می‌یابد.

در نتیجه، برخی از کارخانه‌های مونتاژ، تعطیل شده‌اند. اما خودروسازان که تمایلی به توقف ندارند، بسیاری از خودروهای بنزین سوز را در خارج از کشور با تخفیف‌های زیاد می‌فروشند.

آیا تعرفه‌ها سرعت چین را کاهش می‌دهد؟

سیل خودروهای چینی به بازارهای جهانی زنگ خطر را در سراسر جهان به صدا در آورده است. دولت‌ها در جاهای دیگر علاوه بر مالیات‌های پایه که قبلاً برای همه خودروهای وارداتی اعمال می‌شد، تعرفه‌های اضافی بر خودروهای برقی چین وضع کرده‌اند.

تعرفه‌ها به اشکال مختلف است. ایالات‌متحده مالیات ثابتی وضع کرد. اتحادیه اروپا بر اساس یارانه‌هایی که این شرکت از سازمان‌های دولتی چین و بانک های تحت کنترل دولت دریافت کرده است، نرخی را برای هر خودروساز محاسبه کرد. هند و برزیل نیز به دنبال حفاظت از صنایع محلی خود هستند. اما ممکن است تعرفه‌ها به طور کامل پیشروی رقابتی خودروسازان چینی را جبران نکند. چنین شرکت‌هایی خودروهایی را با کیفیتی مشابه رقبای جهانی خود و با هزینه کمتر عرضه می‌کنند.

تحلیلگران اعلام کردند که مونتاژ خودروهای شرکت بی‌وای‌دی به میزان ۳۰ درصد کمتر از خودروهای مشابه ساخت شرکت‌های غربی است. برخی از بزرگترین صرفه جویی‌ها برای شرکت های چینی روی باتری است. چین عملاً کل زنجیره تامین برای ساخت باتری خودروهای الکتریکی را کنترل می‌کند.

نیویورک تایمز گزارش کرد که با ویژگی‌هایی که چین در خودروسازی دارد، بعید به نظر می‌رسد که تشدید فشار جهانی در سال‌های آینده مانع از تسلط این کشور بر این صنعت شود.