نظارت در کنار قانونگذاری از ارکان وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی به شمار می رود، نمایندگان می توانند از طریق تذکر، سوال و استیضاح بر عملکرد دستگاه قوه مجریه و اعضای آن نظارت کنند.

از سوی دیگر مجلس و دولت به همراه سایر ارکان حاکمیتی در مقابل ملت مسوولیت مشترک دارند و باید پاسخگو باشند و از همین رو، رهبر معظم انقلاب، 9سال پیش (سال 1383) را سال پاسخگویی نامگذاری فرمودند.

در این راستا مجلس و دولت هر کدام وظایفی دارند و نظارت نمایندگان برعملکرد قوه مجریه تکلیف و امانتی در اختیار آنان است و هر گونه کوتاهی یا استفاده نادرست و غیرمنطقی از این حق، نقش غیرقابل انکاری در اداره امور کشور دارد.

یکی از عمده ترین انتقادهایی که به عملکرد برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در دوره همکاری با دولت های نهم و دهم وارد می شد، انفعال و بی توجهی به امانتی بود که ملت در قالب حق نظارت به نمایندگان داده بودند به طوری که در قبال قانون گریزی های متعدد دولت سابق ساکت ماندند و فراموش کردند که آنها هم باید درمقابل ملت پاسخگو باشند و نتیجه آن بسیاری از مشکلاتی است که از این بابت امروز گریبان کشور را گرفته است.

روی کارآمدن دولت یازدهم، فصل نوینی را در روابط قوای مقننه و مجریه رقم زد چرا که رییس قوه مجریه سال ها در کسوت نمایندگی در ادوار مختلف مجلس حضور داشت و به خوبی با ساختارهای حاکم بر مجلس شورای اسلامی آشنا بود و از همین رو همواره بر کاهش تنش های غیر ضروری در کشور تاکید داشته و در مقابل، نمایندگان هم در زمان اخذ رای اعتماد با دولت همراهی کردند؛ هر چند برای وزارت ورزش و جوانان بالاخره نفر چهارم توانست از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رای اعتماد بگیرد.

در این مدت نکته قابل تاملی که در نحوه تعامل دولت یازدهم و مجلس از دید ناظران پنهان نمانده، احضارهای متعدد وزیران به مجلس شورای اسلامی است به طوری که چند ماه از عمر کاری آنان نگذشته بود که علی طیب نیا، رضا فرجی دانا و علی جنتی سه کارت زرد از مجلس دریافت کردند و امروز هم یکی از عمده ترین دلمشغولی های اعضای دولت، حضور در مجلس برای پاسخ به تذکرها و پرسش های متعدد نمایندگان است.
 بیشترین حضور در کمیسیون های مجلس از آن وزیر صنعت

اعضای دولت یازدهم تا 20 آذرماه 1392 به 287 سوال نمایندگان مجلس شورای اسلامی پاسخ داده اند، در این بین «محمدرضا نعمت زاده» با پاسخ به 62 سوال بیش از سایر وزیران در کمیسیون های مجلس شورای اسلامی حضور یافته است اما هنوز خطر استیضاح از سوی نمایندگان همچنان بر سر وی سنگینی می کند و ظاهرا نمایندگان به وی فرصت داده اند تا دغدغه های آنان را در حوزه صنعت، معدن و تجارت رفع کند.

حمید چیت چیان که وزارتخانه متبوع وی دارای بیشترین دستگاه های خدمات رسانی را در کشور دارد در این مدت به 31 سوال نمایندگان پاسخ داده است و وزیر امور اقتصادی و دارایی با پاسخ به 30 سوال در رده بعدی قرار دارد. هر چند، طیب نیا در قبال اظهارات ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی نخستین کارت زرد کابینه یازدهم را اخذ کرد.

28 بار پاسخگویی ظریف به سوال مجلسی ها

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه نیز تا پایان آذرماه 28 بار به سوال نمایندگان پاسخ داده است و پس از وی وزیران جهاد کشاورزی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار دارند که به ترتیب به 22 ،16 و 13 سوال نمایندگان پاسخ داده اند.

بیژن زنگنه، عباس آخوندی و علی اصغر فانی وزیران نفت، راه و شهرسازی و آموزش و پرورش با پاسخ به 13 ،10 و 9 سوال در رده های عدی پاسخ به سوالات نمایندگان قراردارند و وزیر علوم و تحقیقات و فناوری هم تاکنون به 6 سوال نمایندگان پاسخ داده است.

هر چند فرجی دانا به دلیل برخی انتصابات در وزارتخانه متبوعش دومین کارت زرد کابینه را از آن خود کرد.

حجت الاسلام محمود علوی وزیر اطلاعات هم تا پایان آذرماه به 6 سوال نمایندگان پاسخ داده و علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به سه سوال نمایندگان پاسخ داده که در یک مورد به دلیل اظهار نظر وی درباره توقیف روزنامه بهار و تک خوانی زنان نتوانست نمایندگان را قانع کند و سومین کارت زرد نمایندگان به وزیران دولت تدبیر و امید را دریافت کرد.

 کمترین سوالات از علوی و پورمحمدی

در این مدت از وزیران دادگستری و اطلاعات کمترین سوالات شده است چرا که تا 20 آذرماه مصطفی پورمحمدی به سه سوال و سید محمود علوی به یک سوال نمایندگان پاسخ داده اند.

دریافت بیش از یک هزار تذکر/ رییس جمهوری رکورددار تذکرات

براساس آمارهای موجود تا پایان آذرماه سال جاری کابینه دکتر روحانی یک هزار و 322 تذکر از نمایندگان دریافت کرده است که رکورد دار دریافت تذکر شخص رییس جمهوری است که در این مدت نمایندگان در مسایل مختلف 184 تذکر به وی داده اند.

وزیر راه و شهرسازی، وزیر نیرو و وزیر صنعت معدن و تجارت نیز هر کدام با 166، 165 و 124 تذکر در رده های بعدی تذکرات دریافتی از نمایندگان قرار دارند.

عبدالرضا رحمانی فضلی، محمود حجتی، حسن قاضی زاده هاشمی، علی ربیعی و زنگنه وزیران کشور، جهاد کشاورزی، بهداشت درمان و آموزش پزشکی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، امور اقتصادب و دارایی و وزیر نفت نیز به ترتیب 109؛ 94 ،90، 87،65 و 56 تذکر از زمان تشکیل دولت یازدهم دریافت کرده اند.

وزیر ارشاد با 48 تذکر در رده بعدی دریافت تذکرات مجلسی ها قرار دارد و وزیران آموزش و پرورش، امور خارجه،علوم، تحقیقات و فناوری، دادگستری و ارتباطات و فناوری اطلاعات با 35، 30 ،19 ،14 و 12 تذکر در رده های پس از وی قرار دارند.

وزیر ورزش و جوانان نیز به رغم این که اوایل آذرماه به دولت تدبیر و امید پیوست تاکنون هشت تذکر دریافت کرده و همچنین به هشت سوال نمایندگان نیز پاسخ داده است.

همچنین وزیران دفاع و اطلاعات تا پایان آذرماه هشت تذکر دریافت کرده اند.

این احضارها از سوی مجلس و تذکرات به دولت یازدهم در حالی است که مردم در انتخابات 24 خرداد ماه 92 به هر گونه افراط و تفریط در عرصه سیاسی و مدیریت کشور «نه» گفتند و انتظار دارند به دور از هرگونه مناقشه های بی حاصل جناحی، دولت و مجلس در جهت برطرف کردن مشکلات آنان گام بردارند. گر چه ممکن است دیدگاه های سیاسی و حتی مدیریتی اعضای دو قوه با یکدیگر تفاوت داشته باشد و این کاملا طبیعی است اما این که بخش عمده ای از وقت و انرژی دولت و مجلس صرف پاسخ به مواردی شود که عمدتا به قبل از روی کار آمدن دولت یازدهم مربوط است، نه خواست مردم است و نه گرهی از مشکلات آنان می گشاید.

از این رو به نظر می رسد مجلسی ها باید به تعامل بیشتر برای حل مشکلات مردم بیندیشند تا صرف طرح سوال و ارائه تذکر چرا که سوالات و تذکرات پی در پی از سرعت مسوولان اجرایی کشور در حل مشکلات خواهد کاست.