طبق عرف موجود در بازار کار کشور از روزهای آینده و همزمان با پرداخت حقوق و دستمزد مشمولان قانون کار، پرداخت عیدی و پاداش پایان سال کارگران نیز آغاز می شود. در حال حاضر، بر اساس آمارهای موجود 11.5 میلیون نفر شاغل در کشور تحت پوشش قانون کار فعال می کنند که بیش از 50 درصد کل نیروی کار کشور را شامل می شود.

طبق مصوبه سال 75 مجلس، هر کارگر مشمول قانون کار در ماه پایانی سال باید حداقل 2 برابر و تا 3 برابر حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار در آن سال را به عنوان عیدی دریافت کند. پرداخت 2 برابر مورد تاکید قانون مصوب مجلس و پرداخت بیشتر از آن تا 3 برابر البته به شرطی که بالاتر از 3 برابر حداقل دستمزد سالیانه نشود، با نظر کارفرما انجام می شود.

تا یک ماه آینده میلیون ها کارگر علاوه بر دریافت حقوق های ماه های بهمن و اسفند، یک ردیف دریافتی ویژه نیز به عنوان عیدی خواهند داشت. هرچند آمارهای رسمی و دقیقی در این زمینه وجود ندارد، اما برآورد کارشناسان بازار کار این است که دوسوم مجموع بیمه شدگان کارگری کشور موفق به دریافت ارقام عیدی پایان سال می شوند.

درباره پرداخت عیدی مشمولان قانون کار چند مسئله باعث نارضایتی کارگران شده که از مهم ترین موارد آن اعمال سلیقه شخصی کارفرمایان در دورزدن قانون کار و نپرداختن عیدی به کارگران به دلایل واهی است.

فرمول مجلس برای عیدی کارگران

از دیگر موارد می توان به پرداخت ناقص عیدی مصوب مجلس برای کارگران اشاره کرد که در این خصوص کارفرمایی با نظر شخصی خود و نه بر اساس قانون، رقمی را به عنوان عیدی نیروی کار در نظر و پرداخت می کند.

مسئله نپرداختن عیدی کارگران در حال حاضر بیشتر در کارگاه های کوچک و به ویژه درباره آن بخش از نیروی کار که فاقد قرارداد کاری مشخص و بیمه باشند اتفاق می افتد و متاسفانه در این بخش که به گفته نمایندگان کارگری کشور بالغ بر 5 میلیون شاغل را در خود جای داده است، تخلفات فراوانی در پرداخت حقوق و دستمزد نیروی کار صورت می گیرد.

در عین حال، در کنار انتقاد از رفتارهای سلیقه ای برخی کارفرمایان سودجو و منفعت طلب، باید از کارفرمایانی یاد کرد که تمام تلاش خود را به کار می بندند تا لحظه ای از اجرای قانون درباره نیروی کار خود عدول نکنند.

به صورت کلی، درباره آن بخش از نیروی کار که در سال جاری و تا کمتر از یکماه آینده عیدی پایان سال خود را دریافت خواهند کرد، باید توسط کارفرمایان حداقل 974 هزارتومان و حداکثر 1 میلیون و 461 هزارتومان پرداخت صورت گیرد.

در سال جاری، تا سقف 833 هزارتومان دارای معافیت از پرداخت مالیات است و افراد برای دریافت مبالغی بالاتر از این میزان تا 1 میلیون و 461 هزارتومان باید به صورت متوسط 10 درصد مالیات پرداخت کنند.

حداکثر عیدی؛ 1461000 تومان

حمید حاج اسماعیلی درباره علل نپرداختن عیدی توسط برخی از گروه های کارفرمایی جدا از مسئله منفعت طلبی و پایمال کردن حقوق نیروی کار که یک مانع اساسی در مسیر اجرای قانون توسط کارفرمایان متخلف است گفت: برخی کارفرمایان فکر می کنند پرداخت عیدی، توازنی با قانون کار ندارد در صورتی که مصوبه مجلس می تواند کمک مناسبی برای جبران هزینه های کارگران باشد.

این کارشناس بازار کار اظهارداشت: یکی دیگر از موانع نپرداختن عیدی کارگران، خلاء بازرسی، نظارت و ضعف شدیدی است که در مسیر اجرای قانون وجود دارد که باعث می شود تا برخی کارفرمایان به اجرای قانون تمکین نکنند.

حاج اسماعیلی ادامه داد: متاسفانه اعمال تغییراتی در اجرای ماده 191 قانون کار در سال 84 که برای واحدهای کوچک زیر 10 نفر پیش بینی شده بود، این واحدها کاملا از شمول قانون کار خارج شدند. طبق برنامه آن زمان، قرار بود این واحدها در اموری مانند مرخصی ها و اخراج نیروی کار تصمیماتی بتوانند بگیرند که در نهایت به حقوق و دستمزد و تخلف در پرداخت عیدی ها و مسائلی از این دست کشیده شد.

وی تاکید کرد: در حال حاضر، بخشی از کارگرانی که در واحدهای دولتی و نظامی به صورت قراردادی جذب می شوند نیز حقوق و مزایای قانونی خود را دریافت نمی کنند. در این بین، گروه هایی هستند که باید از مزایای کارگری بهره مند شوند، اما در زمان پرداخت عیدی به آنها کارمند محسوب می شوند!

کارگرانی که آخر سال کارمند می شوند!

نماینده کارگران در هیئت حل اختلاف گفت: در حال حاضر، تعداد شکایات این گروه ها در هیئت های تشخیص افزایش یافته است ولی آمار دقیقی از آنها وجود ندارد. بررسی ها نشان می دهد بیش از 30 درصد کارگران شاغل در واحدهای کوچک کشور، عیدی دریافت نمی کنند.

به گفته حاج اسماعیلی، این موضوع زمانی با اهمیت تر می شود که بدانیم 50 درصد کل نیروهای مشمول قانون کار کشور در واحدهای کوچک اشتغال دارند و اگر 30 درصد آنها نتوانند از عیدی پایان سال برخوردار شوند، به این معنا خواهد بود که حداقل 3 میلیون نیروی بیمه شده کشور امکان دریافت عیدی پایان سال را نمی یابند و یا به صورت ناقص به آنها پرداخت صورت می گیرد.

این کارشناس بازار کار تصریح کرد: هم اکنون در هر ماه برای 10.5 تا 12.5 میلیون نفر لیست بیمه به شعبات تامین اجتماعی ارسال می شود که از این تعداد همانگونه که ذکر شد می توان برآورد کرد 3 میلیون نفر عیدی آخر سال را دریافت نمی کنند.