پا به خیابان‌ها که می گذارید تنها شلوغی و ازدحام جمعیت است که خودنمایی می‌کند. بازار بزرگ تهران به عنوان یکی از مراکز عمده خرید در آستانه سال جدید با شلوغی وصف نشدنی روبه‌رو است. خیابان 15 خرداد با توجه به اینکه مرکزی برای خرید همه کالا‌های مختلف از مواد غذایی گرفته تا پوشاک و لوازم خانگی را در خود جای داده، شلوغی افزون بر سایر خیابان‌ها دارد. این روزها نگاهی به بازار بزرگ تهران کاملا حال و هوای عید و اشتیاق خرید سال نو را نشان می دهد.

ازدحام مردم برای خرید به حدی است که می‌توان گفت سوزن‌ از آسمان به زمین نمی‌رسد و در بین جمعیت گُم می شود. باز هم 70درصد شلوغی بازار تهران را خانم‌ها به خود اختصاص داده‌اند و کمتر کسی را می بینید با خانواده و یا همسر خود به بازار آمده باشد.

*افزایش 15 درصدی خرید مردم در آستانه عید

وارد دهانه اصلی بازار تهران که شدم از شلوغی زیاد نمی‌شد مقابل مغازه‌ها ایستاد و سوال پرسید، بعضی از فروشندگان با چهره‌هایی خسته بر روی صندلی‌های خود نشسته بودند و از بس به سؤال " آقا این چنده" جواب داده بودند و نتیجه‌ای نداشته منتظر تعطیلی بازار بودند. آقای محمدی یکی از فروشندگان پارچه‌های ترمه با 20 سال  سابقه ، معتقد است شلوغی این روز‌های بازار اقتضای شب عید بوده و طبیعی است. برخی از خانواده‌ها مهم نیست در چه سطح مالی باشند، اما برایشان خرید عید و سال نو مهم است و این را یک سنت با ارزش می‌دانند.به همین دلیل در حد توان خود خرید می‌کنند.

اما نباید تصور کنید که این جمعیت در بازار تهران و شلوغی بیش از حد و خسته‌کننده، همه برای خرید آمده اند.محمدی، میزان افزایش خرید مردم نسبت به چند ماه گذشته که بازار در رکود به سر می برد را تنها 15 درصد می‌داند، این در حالی است که قیمت‌ اکثر کالا ها کاهش یافته و یا ثابت مانده است. اما این کاهش قیمت باز هم نتوانسته بازار خرید مردم را همانند چند سال گذشته داغ کند.

شنیده بودم که مغازه‌داران خود در روز‌های پایانی سال خرید می‌کنند. اما اگر به خانم‌ها چنین حرفی زده شود که خرید خود را به بعد از عید موکول کنند، اکثر آنها نمی‌پذیرندو این تصور را دارند که باید با لباس نو و  لوازم خانه نو، به استقبال سال جدید بروند.

* عیدی که اجازه خرید اضافه برسازمان را نمی‌دهد/ اجازه ولخرجی نداریم

رفت‌و آمد خانم‌ها در مغازه‌ها و قیمت پرسیدن آنها زیاد است اما درصد اندکی خرید می‌کنند. خانم، صالحی با چهره خسته در مقابل یکی از مغازه‌های لوازم آشپزخانه ایستاده بود و قیمت می‌پرسید، وقتی از دلیل حضورش در بازار جویا شدم، گفت: اگر امروز به بازار آمده‌ام بیشتر برای دیدن بود تا شاید اگر کالایی با قیمت مناسب آن هم در صورت احتیاج دیدم، را تهیه کنم. درست است قیمت‌ها گران تر نشده ولی در این یک سال حقوق‌ها که اضافه نشده، عیدی که می‌دهند نیز بخشی برای خرید مواد غذایی عید است و بخشی نیز خرید لباس دو فرزندم و خرد ریز‌ها، صرف می‌شود. اجازه حتی هزار تومان ولخرجی را هم نداریم چه برسد به اینکه بخواهم فکر تغییر لوازم منزل باشم.

در همان 5 دقیقه‌ای که مقابل این مغازه ایستاده بودم، با این همه تبلیغ و خوش زبانی که فروشنده داشت، از 5 نفری که در مغازه‌ حضور داشتند تنها دو نفر، آن هم با خرید‌های اندک، از مغازه خارج شدند. البته شاید مغازه‌داران از خرید محدود مردم شاکی باشند ولی وقتی پای درد و دل مردم می‌نشینیم، آنها هم ناراضی هستند. برخی کاهش و ثبات قیمت را قبول دارند ولی برخی هنوز امکان تهیه لوازم ضروری ‌شان را هم ندارند. خانم صالحی معتقد است حقوق کارمندان تغییر نکرده ولی مغازه‌داران حتی اگر کالایی افزایش داشته باشد با گران‌کردن اجناس خود، آن را جبران می‌کنند. اما در خانواده‌هایی که تنها خرجی خانه را یک نفر می‌دهد و به حقوق کارمندی وابسته است، باید با گرانی بسازند.

* ثبات قیمت‌ها و افزایش تقاضا برای خرید 

وقتی وارد سرای لوازم خانگی و ظروف که به تیمچه معروف است، می‌شوید، به جز مغازه‌داران تنها خانم ها هستند که در فروشگاه‌ها تجمع کرده‌اند،  تیمچه در حقیقت محل مورد علاقه خانم‌هایی است که حتی اگر خرید هم نداشته باشند، حتما سری به آن می‌زنند، این قدر سر مغازه‌داران این سرا شلوغ است، که باید دو زبان هم قرض بگیرند و جواب مشتریان را بدهند. به جرأت می توان گفت، نیمی از مشتریان با توجه به ایام عید و مجالس عروسی پیش رو، به دنبال خرید جهاز هستند. 

خانم سعیدی که با دو دخترش به دنبال خرید سرویس چینی بود، وضعیت قیمتها را نسبت به 4 ماه گذشته مناسب تر می‌دید و همانند فروشندگان معتقد بود که درست است قیمتها مقدار اندکی کاهش داشته ولی مهمتر، ثبات قیمت‌ها است. البته وی کارمند بانک بوده و خیلی برای خرید به بازار نمی‌آید، ولی چون همسرش فروشنده لوازم بهداشتی است، به این نکته اشاره کرد که، در چند ماه گذشته  مردم همه منتظر کاهش قیمت بودند . حال که به ایام عید نزدیک شده‌ایم و قیمت‌ها نیز ثابت شده، اقدام به خرید کالا در همه بازار‌ها افزایش پیدا کرده است.

وی در مورد این موضوع که مردم همه از پول نداشتن گله‌مند هستند ولی وقتی به بازار می‌آییم همه جا شلوغ است و مردم در حال خرید هستند، پس پول این خرید از کجا تأمین می‌شود؟ آیا همه خرید مردم با عیدی که دولت پرداخت کرده، انجام می‌شود، گفت: شاید بخشی از نیاز مردم در نوروز با این پول تأمین شود ولی شوهرم با توجه به اینکه شغلش آزاد است، عیدی نمی‌گیرد، اما من با پول عیدی که دریافت کرده‌ام خرید‌های شخصی خودم را انجام دادم.

وقتی داشتم با خانم سعیدی صحبت می‌کردم یکی دیگر از مشتریانی که در حال خرید بود، گفت: خانوم این عیدی 500 هزار تومانی شاید نیمی از نیاز مردم را برای خرید پوشش می‌دهد ولی به هر حال برای برخی خانواده‌ها غنیمت است. من با سه فرزند دانش آموز و توقعاتی که دارند این پول را برای خرید لباس و مواد غذایی و آجیل استفاده می‌کنم. 

*ماجرای پول‌هایی که برای درآمد سه برابری قرض گرفته می‌شود 

وقتی به آستانه برخی مناسبات خاص از جمله سال نو نزدیک می‌شویم، به اصطلاح وقت بره کشی مغازه داران است. این قدر خیابان ها شلوغ و مردم در تب و تاب خرید هستند که همه فروشندگان به هر نحوی که شده می‌خواهند بار یک سال خود را ببندند. شاید در ظاهر وقتی پای صحبت‌ مغازه‌داران می‌نشینیم، نمی‌خواهند به فروش بالای خود در این ایام اعتراف کنند اما آقای صداقت یکی از فروشندگان روسری گفت: اکثر مغازه‌داران فروش انها در ایام عید چند برابر شود حتی اگر پول آنها برای خرید اجناس و جوری جنس مغازه کم باشد از دوستان و آشنایان قرض می‌کنند تا بتوانند نیاز مشتریان را جواب دهند.

اقای صداقت با توجه به اینکه مغازه 6 متری در سرای روسری فروشان داشت، برای خرید اجناس جدید تنها 20 میلیون تومان از دوستانش قرض گرفته است. وی می‌گوید اگر در ماه‌های عادی سال ماهانه 5 میلیون تومان درآمد داشته باشد در ایام عید در یک ماه و نیم پایان سال این رقم به 15 میلیون تومان می‌رسد. البته بیشتر فروش ما عمده و برای فروشندگان خارج از بازار است تقریبا درآمد یک ماه پایانی مغازه‌داران با سه ماه عادی آنها در سال برابری می‌کند.

وی حتی برای پولی که قرض داده حاضر است بیشتر از سود ماهانه بانک‌ها به کسی که از آن پول قرض می‌گیرد، پرداخت کند زیرا می‌داند چندین برابر درآمدش اضافه می شود.

*جای خالی آقایان در بازار و انتظار برای کاهش قیمت بیشتر 

موضوعی که شاید در آستانه شب عید با نگاهی گذرا به چهره شهر بر هیچکس پوشیده نیست، حضور دست فروشان در گوشه و کار خیابان است. دست‌فروشانی که با حراج کالاهای خود مردم را جمع می‌کنند. اما نکته جالب این است که برخی از آنها اجناسی که در بازار فروخته می شود را با قیمتی پایین تر می‌فروشند و یک بازار جداگانه را برای خود درست کرده‌اند. روز‌های پیش رو با توجه به نزدیکی ایام نوروز، روز‌های پرباری برای فروشندگان است.

کاهش قیمت و ثبات نرخ‌ها دو نکته مشترکی بود که مردم و مغازه‌داران به آن اشاره کردند و شاید حجم خرید را تا حدی افزایش داده اما هنوز قیمتها باب میل مردم نیست و نتوانسته مردم را همانند سالهای گذشته جذب کند. البته وضعیت تقاضای خرید نسبت به ماه‌های گذشته و شهریور ماه بهتر است ولی باز هم برخی از مردم با توجه به گرانی و نبود درآمد کافی، تنها برای خرید ضروریات اقدام می‌کنند.

موضوع دیگری که در همه بازار‌ها به چشم می‌خورد حضور کمرنگ آقایان است زیرا آنها آخرین عضو خانواده هستند که شاید اقدام به خرید لباس نو کنند و ابتدا سعی می‌کنند اعضای خانواده احتیاجات خود را خریداری کنند و سپس اگر پولی مانده بود و وقت اجازه داد، به فکر خود می‌افتند.