«گندم» یکی از مهم‌ترین کالاهایی است که رئیس‌جمهور در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی‌اش با مردم درباره اختلاف آمارهای موجود در مورد تولید و نیاز به واردات آن سخن به میان آورد. نکته قابل توجه در این میان این بود که میزان تولید گندم در سال‌های گذشته، هر سال معادل یک میلیون تن در داخل کشور کاهش پیدا کرده و واردات این کالای استراتژیک هر سال به همین میزان افزایش پیدا کرده بود تا اینکه در سال گذشته نیاز به واردات کشور حدود 7 میلیون تن اعلام شد.
این موضوع تا جایی اهمیت پیدا کرد که حسن روحانی در نامه‌ای دستور خودکفایی در هشت محصول کشاورزی را تا سال 97 به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ کرد که در رأس آنها گندم قرار داشت.
اما موضوع گندم از آنجایی اهمیت ویژه پیدا می‌کند که قیمت خرید تضمینی آن برای نخستین بار 6ماه قبل از زمان برداشت اعلام شده و افزایش قابل توجهی هم داشته، اما نباید از این نکته غافل شد که قیمت فروش گندم و آرد 2 سالی است که افزایش پیدا نکرده و اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها، سرآغازی برای تغییرات نرخ آرد و نان در کشور خواهد بود.
این در حالی است که مجتبی خسروتاج، معاون توسعه بازرگانی داخلی وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده که در این مرحله از اجرای فاز دوم هدفمندی‌ یارانه‌ها فقط بحث افزایش قیمت حامل‌های انرژی مطرح است و به هیچ عنوان بحث قیمت نان و آرد مطرح نیست؛ بنابراین فعلا آرد و نان گران نمی‌شود. گفت‌وگوی اختصاصی «دنیای اقتصاد» با عباس قبادی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و مدیرعامل شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران به سوالات زیادی در این رابطه پاسخ می‌دهد.

با توجه به اینکه زمان خرید تضمینی گندم آغاز شده، پیش‌بینی نیاز کشور به گندم چقدر است و چقدر از تولید داخل تامین می‌شود؟ و چقدر نیاز به واردات داریم؟
11میلیون تن نیاز کشور به گندم است.
سال گذشته هم همین رقم را اعلام کرده بودید...
نیاز کشور همین است. شاید در حد 50 - 40 هزار تن بالا و پایین باشد که قابل توجه نیست. علاوه بر 11میلیون تن، 3/5 میلیون تن هم باید ذخایر استراتژیک داشته باشیم؛ بنابراین پیش‌بینی نیاز کشور در سال جاری اعم از مصارف جاری و ذخایر استراتژیک بیش از 14/5 میلیون تن خواهد بود. با توجه به پیش‌بینی‌ها، در حال حاضر 7 تا 7/5 میلیون تن از تولیدات داخل براساس برآوردهای انجام‌شده تامین می‌شود و بقیه نیاز مصارف جاری و ذخایر استراتژیک که حدود 7میلیون تن است، در برنامه واردات کشور قرار دارد.
امسال از 7/5 میلیون تن نیاز کشور به واردات، چه رقمی را بازرگانی دولتی وارد می‌کند و سهم بخش خصوصی چقدر است؟
امسال مسوولیت خرید گندم از سوی وزارت جهاد کشاورزی به‌طور کامل به شرکت بازرگانی دولتی ایران محول شده است.
یعنی بخش خصوصی از جمله صنایع غیرنان، گندم خریداری نمی‌کنند؟
حتما با توجه به روندی که وجود دارد، وارد خرید خواهند شد، اما این به اصلاح قیمت فروش گندم بستگی دارد. امسال قیمت خرید تضمینی از 800 به 1050 تومان افزایش پیدا کرده، اما قیمت فروش هر کیلو گندم کماکان 465تومان است.
امسال برنامه‌ای برای افزایش قیمت فروش گندم وجود دارد؟
اگر قیمت فروش از طریق دستگاه‌های اجرایی تعیین شود، بخش خصوصی رغبت بیشتری برای خرید خواهد داشت. برنامه در دست اقدام است و زمان اعلام آن بستگی به سیاست‌های دولت دارد.
شما پیشنهادها را ارائه دادید؟
تنظیم بازار پیشنهاد داده است. هرچند که قیمت فروش گندم از سوی دولت ثابت بوده، اما قیمت آرد و نان افزایش پیدا نکرده و تعیین نشده در حالی که عوامل موثر در تعیین قیمت آرد شامل دستمزد آسیابانی، کرایه حمل، هزینه‌های فرآیند تولید افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل کارخانه‌های آردسازی، حاضر به فروش آرد به قیمت سابق نیستند. اگر قیمت فروش گندم هم ثابت بماند، باید قیمت آرد با توجه به افزایش ناشی از هزینه‌های تولید، افزایش پیدا کند.
برای قیمت نان چه پیشنهادهایی دادید؟
قیمت نان هم 2 سالی است که تغییر نکرده و ثابت مانده است. در این میان دستمزد کارگران نانوایی افزایش پیدا کرده، افزودنی‌ها شامل خمیرمایه و نمک، لوازم بهداشتی، ابزار و تجهیزات نانوایی، قطعات و دستگاه‌ها و ماشین‌آلات نیز افزایش داشته است. در کنار اینها درصدهای بیمه و مالیات و همچنین قیمت آب و حامل‌های انرژی نیز زیاد شده است. بنابراین به دلیل ایجاد رضایتمندی در نیروی متخصص نانوایی و همچنین جلوگیری از فسادهای ناشی از قیمت تمام‌شده آرد، حتما باید قیمت آرد و نان با در نظر گرفتن قیمت خرید تضمینی اصلاح شود.
فکر می‌کنید شاهد افزایش چند درصدی قیمت آرد و نان خواهیم بود؟
در این خصوص کلی صحبت کردیم؛ بهتر است خیلی وارد این موضوع نشویم. اما در قبال اصلاحاتی که در قیمت فروش گندم، آرد و نان اعمال شود، حتما دولت بسته‌های حمایتی را به منظور رفاه حال عموم جامعه که اصلی‌ترین خوراکشان نان است، اتخاذ می‌کند. این طور نیست که قیمت آرد و نان افزایش پیدا کند و دولت تصمیمی برای جبران افزایش قیمت آرد و نان نگیرد. در افزایش قیمت حامل‌های انرژی دولت اعلام کرد افزایش قیمت‌ها تند نیست، اینجا ما اعلام می‌کنیم که اگر اصلاحاتی انجام شود، دولت درآمدهای حاصل از این افزایش قیمت را به جیب خودش نمی‌گذارد.
یعنی ممکن است با افزایش قیمت نان، یارانه نقدی افزایش پیدا کند؟
من دیگر کلی عرض کردم. آن دیگر به دولت بستگی دارد که چه تصمیمی بگیرد. قیمت نان شرایطی دارد که مقامات عالی کشور تعیین‌کننده آن هستند و ما فقط نقش پیشنهاددهنده داریم. ممکن است اصلا هیچ اتفاقی نیفتد و با اظهارنظر ما التهابی در جامعه ایجاد شود.
حالا این تغییرات قیمتی از چه زمانی اعمال خواهد شد؟
در این رابطه هم ما دقیقا اطلاعی نداریم؛ اما طبیعتا اگر قرار باشد اتفاقی در زمینه قیمت بیفتد، باید در نیمه نخست سال باشد، چون تحمل ذی‌نفعان در فرآیند تولید آرد و نان بعد از 2 سال مقداری کم شده است.
آیا بودجه‌ای که امسال برای خرید تضمینی گندم و به‌طور کلی تامین گندم مورد نیاز کشور تعیین شده، نیاز به افزایش دارد؟
بودجه‌ای که برای خرید داخلی گندم پیش‌بینی شده با توجه به دوره خرید که از اواخر فروردین‌ماه آغاز می‌شود و تا پایان آذرماه ادامه دارد از محل اعتبارات مندرج در جدول شماره 9 بخش پیوست بودجه قابل تامین است و بخشی هم از گردش مالی ناشی از فروش گندم که طی این مدت تامین می‌شود، قابل پرداخت است.
بیش از رقم پیش‌بینی شده نیازی ندارید؟
اعتبارات از سوی دستگاه‌های تامین‌کننده منابع مالی تلاش می‌کنند که تامین شود. تا امروز بیش از 3هزار میلیارد تومان تخصیص داده شده که به موازات میزان خرید گندم از کشاورزان از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی، خزانه‌داری کل تامین می‌شود.
آیا در بودجه خرید گندم یارانه آرد هم منظور شده است؟
یارانه آرد از همان محل خرید گندم تامین می‌شود. گندم خریداری می‌شود و طبعا گندم فروش می‌رود و پول آن برمی‌گردد و مدیریت می‌شود. اما شرایط بودجه سال گذشته متفاوت بود؛ قیمت ارز از 1226 تا قیمت مدیریت‌شده از سوی بانک مرکزی که 2450 تومان بود، تغییر کرد ولی دولت به خاطر اینکه قیمت نان افزایش پیدا نکند، به تنها کالای اساسی که مابه‌التفاوت نرخ ارز تخصیص داد، گندم بود. بنابراین آن رقم هم به نوعی یارانه نان تلقی می‌شود و به همین دلیل باید رقم بودجه گندم در سال گذشته با دقت محاسبه شود.
آیا امسال هم گندم مابه‌التفاوت نرخ ارز دریافت می‌کند؟
تا جایی که می‌دانم در بودجه ردیفی برای این منظور دیده نشده است.