خبرگزاری دولتی ایرنا در هفته گذشته از شکایت 3 وکیل دادگستری از وزیر اسبق نفت به دلیل تولید و توزیع بنزین پتروشیمی خبر داد و شبکه اطلاع‌رسانی روابط عمومی وزارت نفت در مصاحبه‌ای با این 3 وکیل ابعاد و دلایل شکایت آنها را تشریح کرد.

فارغ از عدم رعایت ضوابط حقوقی درباره نام بردن از مشتکی علیه (کسی که از او شکایت می‌شود) و سوابق سیاسی این وکلا و همچنین ادبیات «خاص» مصاحبه کننده که همراهی و تائید ضمنی وزارت نفت با ادعای این وکلا را تایید می‌کند، این 3 وکیل گفته‌اند دلیل شکایت آنها مشاهده مشخصات بنزین پیرولیز پتروشیمی‌ و آلایندگی این بنزین بوده است.

با این حال مصاحبه‌کننده سایت وزارت نفت به مصاحبه‌شوندگان خود این نکته را یادآوری نکرده است که آنچه به عنوان بنزین پتروشیمی به شرکت ملی پالایش و پخش تحویل و پس از اختلاط با دیگر اجزای بنزین در کشور توزیع می‌شود نه «بنزین پیرولیز» که «ریفرمیت» تولید شده در مجتمع‌های پتروشیمی بوده است و اساسا کل بنزین پیرولیز تولیدی در کشور که اغلب آن هم صادر می شود بسیار ناچیز و کمتر از یک میلیون لیتر در روز است.

خبرگزاری فارس پیش از این اسنادی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد میزان آلایندگی ریفرمیت پتروشیمی نوری که بین 60 تا 70 درصد ریفرمیت(ماده اولیه بنزین) پتروشیمی‌ها را تولید می‌کند با ریفرمیت پیشرفته‌ترین و پاک‌ترین پالایشگاه کشور برابری می‌کند و حتی در مواردی از آن کمتر است.

یکی از این 3 وکیل گفته‌ است:« تا چندسال اخیر نمی دانستیم این سوختها تا چه میزان آلوده است اما زمانی که بنزینهای یورو 4 وارد و هوای تهران تا حدودی پاک شد تازه متوجه شدیم آلودگی هوا در چه حدی بوده است.»

و طبعا مصاحبه‌کننده وزارت نفت به چند نکته مهم در این رابطه اشاره نکرده است:

- مسئولان فعلی وزارت نفت بارها و بارها در گفت‌وگو با رسانه‌های مختلف گفته‌اند بنزین پتروشیمی در تهران توزیع نشده است.

- شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، بنزین را سومین عامل آلایندگی هوای تهران بعد از مازوت و گازوئیل می‌داند و فارغ از وضعیت خاص آب و هوای پایتخت در بهار 93، توقف تحویل مازوت به نیروگاه‌ها و توزیع گازوئیل یورو 4 پالایشگاه اراک در تهران عامل اصلی پاک‌تر شدن هوای تهران بوده است.

- بنزین وارداتی به کشور تا کنون یورو 4 نبوده است و حتی اغلب محموله‌های وارداتی تست‌های زیست‌محیطی را پاس نکرده‌اند و بسیاری از این محموله‌ها قطعا آلایندگی بیشتری نسبت به ریفرمیت پتروشیمی‌ها داشته‌اند.

- بنزین تهران نه از واردات که از تولیدات پالایشگاه‌های تهران و شازند اراک که در 4 سال گذشته بهینه‌سازی شده و به سطح یورو 4 نزدیک شده‌اند تامین شده است.

به عبارت دقیق‌تر اساسا بنزین وارداتی به هیچ صورتی نمی‌توانسته است عامل پاک‌تر شدن هوای تهران باشد.

اما مهم‌ترین نکته مصاحبه این وکلا طرح این پرسش است که «با توجه به این که خانم ابتکار اعلام کردند بنزین تولیدی پتروشیمی ها آلوده است این موضوع برای ما هم جای پرسش دارد که چرا ایشان به واحد حقوقی سازمان حفاظت محیط زیست دستور نداده اند تا این مساله را به لحاظ حقوقی پیگیری کند؟ مطابق قانون جلوگیری از آلودگی هوا، سازمان حفاظت محیط زیست می تواند بلافاصله در صورت آلوده شدن هوا، علیه ارگانهای مسئول در این ارتباط اقامه دعوا کند.»

پاسخ این پرسش احتمالا در اسنادی است که در ادامه منتشر می‌ِشود. بر اساس این اسناد، از ابتدای بهره‌برداری از مجتمع پتروشیمی اراک در دولت اصلاحات، بنزین پیرولیز این پتروشیمی به طور منظم و بدون وقفه به پالایشگاه شازند اراک ارسال و پس از اختلاط با پلتفرمیت پالایشگاه شازند برای افزایش اکتان به پالایشگاه تهران ارسال می‌شده است. این بنزین پس از اختلاط با بنزین پالایشگاه تهران در شهر تهران توزیع می‌شده است.

به عبارت دقیق‌تر درجه اکتان بنزین پالایشگاه تهران در آن زمان به دلیل اجرا نشدن طرح‌های توسعه‌ای حدود 82 بوده است که برای رسیدن به اکتان 87 روزانه 1 تا 1.3 میلیون لیتر ریفرمیت یا پلتفرمیت از پالایشگاه اراک دریافت می‌کرده است.

در عین حال پتروشیمی اراک نیز خوراک خود را از پالایشگاه شازند اراک دریافت می‌کرده و بنزین پیرولیز حاصل از عملکرد خود را به این پالایشگاه باز می‌گردانده است و همه بنزین پیرولیز پتروشیمی اراک وارد پلتفرمیت ارسالی پالایشگاه اراک به پالایشگاه تهران می‌شده و بنزین تولید شده از این طریق در پالایشگاه تهران نیز در سال‌های زیادی در شهر تهران توزیع شده است.

حدود 10 تا 15 درصد از پلتفرمیت ارسالی پالایشگاه اراک به پالایشگاه تهران که به عنوان اکتان‌افزا مورد استفاده قرار می‌گرفته است را بنزین پیرولیز پتروشیمی تشکیل می‌داده است.

بنزین نهایی پالایشگاه تهران در آن دوره حاوی 4 تا 5 درصد «بنزن» بوده است.

عباس کاظمی مدیرعامل فعلی پالایش و پخش، شاهرخ خسروانی قائم مقام وی، نتاجی و اسدالله میکائیلی اعضای فعلی هیئت مدیره شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی در آن زمان مدیران عامل پالایشگاه تهران بوده‌اند.

پتروشیمی اراک سال‌ها است که بنزین پیرولیز را به کشورهای همسایه شرقی ایران صادر می‌کند.

در این اسناد که گزارش عملکرد ماهانه پالایشگاه شازند اراک در سال‌های 80، 82، 83 و 84 هستند و به امضای لطفعلی چاوشی مدیرعامل وقت این پالایشگاه رسیده‌اند، به صراحت به دریافت بنزین پیرولیز از پتروشیمی اراک و تزریق آن به پلتفرمیت ارسالی به پالایشگاه تهران اشاره شده است.

اخیرا، بعضی رسانه‌های تندرو با تقلیل بنزین پتروشیمی از ریفرمیت به بنزین پیرولیز، هیاهوی بسیار گسترده‌ای در این رابطه برپا کرده‌اند.

در صفحه اول سند اول که به اسفند ماه 1380 باز می‌گردد به دریافت روزانه بنزین پیرولیز و در صفحه دوم به میزان روزانه پلتفرمیت ارسالی به پالایشگاه تهران اشاره شده است.

تزریق بنزین پیرولیز به بنزین تهران در سال 1380

در صفحه دوم سند دوم به تزریق بنزین پیرولیز به بنزین تهران، شیراز و کرمانشاه در آبان 1382 اشاره شده است.

تزریق بنزین پیرولیز به بنزین تهران در سال 1382

در صفحه دوم سند سوم به تزریق بنزین پیرولیز به بنزین تهران در آبان 1383 اشاره شده است.

تزریق بنزین پیرولیز به بنزین تهران در سال 1383

در صفحه دوم سند چهارم به تزریق بنزین پیرولیز به بنزین تهران در آبان 1384 اشاره شده است.

تزریق بنزین پیرولیز به بنزین تهران در سال 1384

با توجه به این اسناد چند سؤال ساده درباره توقف تولید ریفرمیت پتروشیمی‌ها و توزیع بنزین پیرولیز در کشور مطرح است:

1- با توجه به اینکه هنوز سندی درباره توزیع بنزین پیرولیز در طرح مقابله با تحریم بنزین سال 89 در کنار ریفرمیت پتروشیمی‌ها منتشر نشده است و در مقابل اسناد انکارناپذیری درباره توزیع این بنزین آلاینده در تهران در دوره قبلی تصدی بیژن زنگنه در همین گزارش قابل رویت است آیا 3 وکیلی که از وزیر سابق نفت به جرم اثبات نشده توزیع بنزین پیرولیز شکایت کرده‌اند حاضر خواهند بود شکایتی را نیز از بیژن زنگنه به همین دلیل تسلیم مراجع قضایی کنند؟ طبعا رفتار دوگانه در این خصوص شائبه سیاسی بودن این شکایت و مسائلی که درباره پشت پرده آن مطرح می‌شود را به یقین تبدیل خواهد کرد.

2- وکلای یاد شده که استفاده از ریفرمیت بنزین پتروشیمی را حتی در شرایط تحریم سخت و امکان‌پذیر نبودن واردات بنزین توجیه‌پذیر نمی‌دانند درباره توزیع بنزین پیرولیز در کشور و علی الخصوص در کلانشهر تهران آن هم در شرایطی که واردات بنزین به وفور و به سهولت انجام می‌شده است چه موضعی دارند؟

3- چرا معصومه ابتکار رئیس اسبق و فعلی سازمان محیط‌زیست و اسماعیل کهرم مشاور ارشد وی که این روزها خود را شدیدا نگران بنزین پتروشیمی‌ها نشان می دهند در دوره قبلی مسئولیت خود نه تنها به درصد بالای «بنزن» در بنزین پالایشگاه‌هایی مانند تهران اهمیت نمی‌دادند و درباره توزیع مستمر بنزین پیرولیز در دوره اصلاحات در کلانشهرهایی مانند تهران و شیراز کوچکترین نگرانی نداشته‌اند.

4- چرا وزارت نفت در دوره‌ای که تحریمی وجود نداشت و واردات بنزین به 27 تا 28 میلیون لیتر در روز بالغ می‌شد بنزین آلاینده پیرولیز را با بنزین وارداتی جایگزین نمی‌کرد و برای افزایش اکتان بنزین تهران از بنزین وارداتی استاندارد با اکتان بالا بهره نمی‌برد؟

5- با توجه به اینکه به دلیل ادامه تحریم‌ها امکان انعقاد قرارداد مستقیم با پالایشگران نفت وجود ندارد و در عین حال در بازار جنوب و شرق آسیا و خلیج‌فارس بنزین یورو 4 وجود ندارد یا بسیار کمیاب است و با توجه به این نکته که آلایندگی و کیفیت ریفرمیت پتروشیمی نوری به عنوان تامین‌کننده 70 درصد از بنزین پتروشیمی به میزان آلایندگی و کیفیت ریفرمیت پالایشگاه اراک(یعنی کیفی ترین و پاک ترین پالایشگاه کشور) بسیار نزدیک است آیا برای قطع دریافت بنزین پتروشیمی و واردات بنزین مطالعه‌ای وجود داشته است یا پشت پرده این تصمیم دلایل غیر فنی و غیر کارشناسی وجود داشته است؟

6- دلواپسان بنزین پتروشیمی در وزارت نفت چرا در دوره‌های مختلف مسئولیت خود علاوه بر توزیع بنزین‌هایی که به مراتب از بنزین پتروشیمی آلاینده‌تر است چرا کوچکترین اقدامی برای افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت تولید بنزین در کشور نکرده‌اند؟

7- و سؤال آخر اینکه برخورد سیاسی با مسائل کارشناسی و موضوعات مربوط به امنیت و منافع ملی در ایران چه زمانی پایان خواهد یافت؟