31 خرداد امسال رییس جدید سازمان هواپیمایی اوکراین در نخستین سفر خارجی خود به دعوت سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از طریق رسمی و وزارت امور خارجه کشورمان، مهمان ایران بود و قرار بود در جریان این سفر، تفاهم‌نامه‌ای که چندی قبل، معاونت حقوقی سازمان هواپیمایی ایران تهیه کرده بود امضا شود اما به دلایل نامعلومی، در برابر انعقاد این تفاهم‌نامه در آن روز مقاومت شد.

درنتیجه جلسه‌ای که از ساعت 10 صبح شروع شد با وجود تفاهم‌نامه مشخصی که اتفاقا طرف ایرانی خود آن را تهیه کرده بود تا ساعت 9 شب ادامه یافت اما در نهایت ناکام ماند.

درنتیجه‌ این روند، تمام مناسبات ایران با اوکراین در زمینه‌ صنعت هوایی از جمله مناسبات آن کشور با صنایع هواپیماسازی (هسا) و موضوع تامین قطعات و تعمیر هواپیماهای ایران 140 زمین‌گیر شده و در حال استفاده‌ در ایران معلق ماند تا تکلیف تفاهم‌نامه‌ای که قرار بود امضا شود، مشخص شود.

این‌گونه شد که سفارت جمهوری اسلامی ایران در کی‌اف و به تبع آن وزارت امور خارجه کشورمان، سفارت اوکراین در تهران و دیگر نهادهای مرتبط با سیاست خارجی کشور، اقدامات چند ماهه‌ خود را که در راستای شکستن سد تحریم غرب علیه ایران طراحی کرده بودند، از دست رفته می‌بینند.

هرچند مدیر کل دفتر حقوقی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی در آن زمان از افزایش حمل و نقل هوایی ایران و اوکراین طبق این تفاهم‌نامه خبر داده و گفته بود که در زمینه‌ ساخت هواپیما و تعمیرات هواپیماهای ثبت شده در اوکراین نیز مذاکره خواهد شد اما در پی امضا نشدن این تفاهم‌نامه، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی کشورمان پیگیر ماجرا می‌شوند و در نتیجه شخص رییس سازمان هواپیمایی کشوری که به مجلس احضار شده بود به‌ همراه رییس یکی از ایرلاین‌های داخلی در جلسه‌ کمیسیون حضور می‌یابد تا مجلسیان را با این توجیه همراه کند که امضا نشدن تفاهم‌نامه‌ همکاری‌های هوایی با اوکراین، در راستای حمایت از ایرلاین‌های داخلی است.

چراکه یکی از بندهای این تفاهم‌نامه که در راستای افزایش همکاری‌های حمل و نقل هوایی ایران و اوکراین بود به اورهال هواپیما مربوط می‌شد و بند دیگرش درخصوص برقراری پرواز اوکراینی‌ها در ایران البته مشروط به دستیابی به توافق و بررسی‌های همه‌جانبه بود.

این در حالی است ‌که در تفاهم‌نامه‌، موضوع راه‌اندازی خط هوایی هواپیمایی مستقیم اوکراین با تهران و دیگر شهرها، با قابلیت ترانزیت به 70 نقطه از جهان که قیمت بلیت پروازها را در قیاس با ایرلاین‌هایی چون شرکت‌های اماراتی، قطری و ترک به شکل قابل ملاحظه‌ای برای شهروندان ایرانی و نیز گردشگران خارجی کاهش می‌داد، تنها یک بخش از تفاهم‌نامه را شامل می‌شده است.

مضاف بر این‌که در همین زمینه هم در حال حاضر، علاوه بر آن‌که بیشتر فضای ترانزیت‌های هوایی مسافران از ایران یا به ایران، توسط ایرلاین‌های اماراتی و ترک اشغال شده نه ایرلاین‌های داخلی، اطلاعات پروازها از تهران، علاوه بر زبان عربی، در مقصد پاریس به زبان فرانسوی و در مقصد شهرهای آلمان، به زبان آلمانی انجام می‌شود تا عملا کوچک‌ترین احترامی به مسافر و فرهنگ ایرانی گذاشته نشود.

اما از این مسائل گذشته، آن‌چه در زمینه‌ کمبود مسائل فنی هواپیماهای ایران 140 با گره زدن آن به بحث خودکفایی انجام شد، شاید چیزی بوده باشد شبیه به آن‌چه که در دولت گذشته، در زمینه‌ بنزین پتروشیمی به‌ جای بنزین پالایشگاهی به‌ خاطر شرایط تشدید تحریم و نیل به خودکفایی انجام شد؛ روندی که سرنوشت محیط زیستی و سلامتی نامطلوبی را به گواه مستندات و اظهارات مسؤولان امروز، برای شهروندان ایرانی ایجاد کرده است.

گذشته از این‌که مهلت MOU پروازهای هواپیمایی اوکراین UIA به ایران و بالعکس تا چند روز دیگر پایان می‌یابد و این سوال اساسی پیش می‌یابد که با کناره‌گیری اوکراین از صنعت هوایی ایران، تکلیف بقیه‌ هواپیماهای ایران ایران 140 که میلیاردها تومان برای آن خرج شده و نیز هواپیماهای آنتونوف 74 که پرواز آن‌ها نیز محدود شده است به کجا می‌انجامد؟ و دیگر این‌که آیا اگر تفاهم‌نامه‌ یادشده در 31 خرداد 93 منعقد شده بود در صبح روز 19 مرداد 93 تعداد 38 نفر از هموطنانمان جان خود را از دست می‌دادند؟