در حالی که قیمت نفت برنت در سال 2013 با تقریبا سه دهم درصد کاهش نسبت به سال 2012 به سطح 110 دلار و 80 سنت در هر بشکه رسید، از ابتدای ژانویه 2014 تا جمعه 10 اکتبر (18 مهر) با 15.58 درصد کاهش از 107 دلار و 78 سنت به 89 دلار و 82 سنت در هر بشکه کاهش یافت.


 فراوانی عرضه و کاهش تقاضای نفت در بازارهای جهانی

برغم تنش های موجود در خاورمیانه و درگیری ها میان روسیه و اوکراین و به دلیل افزایش عرضه نفت در بازارهای جهانی ناشی از رشد بی سابقه تولید آن در آمریکا، قیمت نفت روبه کاهش گذاشت، این افت قیمت در حالی رخ داد که با کاهش نرخ رشد اقتصادی اروپا و چین، تقاضای نفت در بازارهای جهانی روبه تنزل گذارده است.

خبر اشباع بازارهای جهانی نفت را رویترز در تاریخ 12 اوت(21 مرداد)به نقل از آژانس بین المللی انرژی مخابره کرد و نوشت: افزایش بی سابقه تولید نفت در شمال آمریکا، عرضه جهانی نفت را به طور فزاینده تشدید می کند و بیانگر آن است که برغم وقوع جنگ و درگیری در مناطق دارای نقش مهم در تولید نفت، قیمت نفت به احتمال زیاد خیلی زود بالا نمی رود.

قیمت نفت برنت پنجشنبه گذشته با سقوط به کانال 80 دلار، در ساعات میان روزی به 88 دلار و 42 سنت در هر بشکه کاهش یافت و روز بعد (10 اکتبر) نیز در ساعات میان روزی به 88 دلار و 11 سنت در هر بشکه تنزل کرد که کمترین قیمت این نفت از اول دسامبر 2010 تاکنون بوده است.


افت بی سابقه قیمت نفت اوپک

تحت تاثیر چنین وضعیتی، قیمت نفت اوپک نیز روبه کاهش گذارد. براساس محاسبات دبیرخانه اوپک که در تاریخ شش سپتامبر (15 شهریور) در پایگاه اطلاع رسانی این سازمان منتشر شد، قیمت هفتگی سبد نفت این سازمان در طول پنج روز منتهی به جمعه پنج سپتامبر (14 شهریور) با سقوط به کانال 90 دلار به کف قیمت 14 هفته ای رسید و قیمت 99 دلار و 77 سنت در هر بشکه را تجربه کرد.

قیمت سبد نفت اوپک از ژوئن 2013 در کانال 100 دلار قرار داشت.

به این ترتیب قیمت نفت از قیمت کلیدی 100 دلار در هر بشکه که برای سر به سر شدن درآمد و هزینه بسیاری از کشورهای اوپک حیاتی است، کمتر شد.

رویترز در تاریخ هشت سپتامبر (17 شهریور)، براساس آمار جمع آوری شده توسط گروهی از تحلیلگران که خواستند هویت آنها فاش نشود، نوشت: میانگین وزنی قیمت نفت اعضای اوپک در سال 2013 معادل 106 دلار بود که به طور متوسط برای تامین بودجه مورد نیاز کشورهای این گروه کافی بود اما اکنون قیمت های نفت در حال کاهش است و به کمتر از 100 دلار در هر بشکه رسیده است.

رویترز ادامه داد: اگرچه هزینه استخراج نفت در بسیاری از کشورهای عضو اوپک پایین است، رشد هزینه های اجتماعی و برنامه های زیرساختی این کشورها به معنی این است که اکنون بسیاری از تولیدکنندگان نفت اوپک از فروش این محصول درآمد کمتری نسبت به آنچه که برای تامین مالی بودجه شان لازم دارند، به دست می آورند.

رویترز همچنین براساس اطلاعات به دست آمده از اقتصاددانان و تحلیلگران صنعتی اعلام کرد: هفت کشور از 12 کشور عضو اوپک که عراق، ایران و نیجریه نیز جزو آن هستند، اکنون به قیمت بسیار بالاتری نیاز دارند تا بودجه شان را تامین کنند.

آمار نشان می دهد، سال گذشته به دلیل تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا، ایران به 11 درصد افزایش قیمت نفت نیاز داشت.

عراق نیز در سال 2013 برای سر به سر شدن درآمد و مخارج خود، نیازمند افزایش 16 درصدی قیمت نفت نسبت به قیمت جاری بازار بود.

پنج کشور مهم اوپک شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، کویت و آنگولا در قیمت های جاری، قادر به تامین مخارج خود هستند.

رویترز در هشتم سپتامبر به نقل از تحلیلگران بانک فرانسوی ناتیکسیس اعلام کرد: کویت و امارات به دلیل سطح بالای تولید نفت، راحت تر می توانند بودجه خود را تامین مالی کنند.


رفتار غیرمعمول اوپک

برخلاف رویه معمول که با کاهش قیمت ها، کارتل نفتی اوپک از قدرت انحصاری خود استفاده کرده و با افت تولید از کاهش بیشتر قیمت ها جلوگیری می کرد، این بار اوپک، رفتار دیگری از خود به نمایش گذاشته است.

حقیقت این است که نیاز مالی برخی کشورهای اوپک و رقابت برخی دیگر از اعضای آن برای حفظ سهم بازار خود، تولید این کارتل نفتی را افزایش داده است.

بنابه اعلام خبرگزاری رویترز در تاریخ اول اکتبر (9 مهر)، اوپک در ماه سپتامبر (10 شهریور تا هشت مهر) در تولید نفت رکورد زد و حجم تولید آن به بالاترین سطح خود از سال 2012 رسید.

رویترز در توضیح علت عدم کاهش تولید نفت از سوی اوپک نوشت، اوپک به کاهش قیمت نفت بی توجه است.

کارستن فریچ تحلیلگر بانک کامرز آلمان که بعد از بانک دویچه بزرگترین بانک این کشور است، در اوایل ماه اکتبر گفت: تولید نفت اوپک این ماه حتی از تقاضای نفت این سازمان در سال 2015 نیز بیشتر است.


انتظار کاهش قیمت نفت برای یک مدت طولانی

بلومبرگ روز (جمعه) از افزایش بی سابقه تولید نفت اوپک خبر داد و نوشت: در ماه سپتامبر، افزایش روزانه تولید اوپک در تقریبا سه سال گذشته بی سابقه بوده است.

اوپک که 40 درصد عرضه جهانی نفت متعلق به آن است، در ماه سپتامبر به طور متوسط 402 هزار بشکه در روز بر تولید خود افزود و روزانه 30 میلیون و 470 هزار بشکه نفت تولید کرد.

این پایگاه خبری آمریکایی اعلام کرد: افزایش بی سابقه تولید نفت اوپک، بازار نفت را در آستانه وارد شدن به مرحله ای قرار داده که در آن انتظار می رود قیمت نفت برای یک مدت طولانی کاهش یابد.

در اقتصاد اصطلاحا به چنین بازاری، بازار خرسی گفته می شود.

بلومبرگ اعلام کرد، ایران و عربستان سعودی نفت خود را با کاهش قیمت چشمگیری که از سال 2008 تاکنون بی سابقه بوده است، عرضه می کنند. بلومبرگ این اقدام را ناشی از رقابت برای سهم بازار دانست.

اما مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران کاهش قیمت نفت خام ایران را بدلیل جذب بیشتر مشتری تکذیب کرد و گفت: قیمت نفت ایران متناسب با قیمت نفت عربستان کاهش یافت.

سیدمحسن قمصری با بیان آنکه قیمت نفت ایران همیشه بصورت موازی و رقابتی با قیمت نفت عربستان بوده است، اظهار داشت: در دوره اخیر قیمت نفت ایران برای رقابت با عربستان در زمینه جذب بیشتر مشتری کاهش معناداری پیدا نکرده است.

وی در این باره که عربستان برای مشتریان آسیایی خود، قیمت نفت را کاهش داده آیا ایران نیز قیمت نفت خود را کاهش خواهد داد، افزود: قیمت نفت به صورت ماهانه اعلام می شود و براساس شرایط بازار نوسان دارد.

وال استریت ژورنال نیز روز جمعه گذشته نوشت: قبلا به هنگام کاهش قیمت نفت، کشورهای عضو اوپک با هم یکی شده و با کاهش تولید و از بین بردن مازاد عرضه، بار دیگر بازار را به تعادل می رساندند و از افت قیمت جلوگیری می کردند اما اینک حصول چنین توافقی میان اعضای اوپک بعید است.

این نشریه آمریکایی ادامه داد: افزایش تولید اعضای اوپک نشان می دهد در نشست ماه آینده این سازمان در وین، احتمال کاهش سقف تولید بسیار کم است.

وال استریت ژورنال اضافه کرد: افزایش تولید نفت از سوی عربستان سعودی نشان می دهد، این کشور آمادگی کاهش تولید نفت را ندارد.

به هر حال، افزایش تولید نفت اوپک در بحبوحه ای که مازاد عرضه، کاهش پی در پی قیمت را به دنبال دارد، بازی با آتش است و به نفع کشورهای تولیدکننده نفت نیست زیرا ادامه این روند، ممکن است به فروپاشی اوپک بیانجامد.