بالاخره اتفاقی که نباید می‌افتاد، در بازار ارز ایران رخ داد و شرایط به گونه‌ای پیش رفت که قیمت دلار در بازار آزاد از مرز 2000 تومان عبور کند. این اولین باری است که نرخ دلار در این سطح می‌ایستد اما زلزله تنها در چهارراه استانبول نیست، بلکه پس‌لرزه‌های آن، بازارهای مختلف کالایی و خدماتی را یکی پس از دیگری در هم می‌نوردد.


حال این مردم هستند که به دلیل بی‌ثباتی در بازار ارز، دلهره و نگرانی‌هایشان هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود. در مقابل، مسئولان نیز ترجیح داده‌اند سکوت کنند تا اینکه وارد گود شده و بحران را مدیریت کنند. این دلهره‌ها البته به لایه‌های میانی بازار هم سرایت کرده است و هر روز، پدیده‌های جدیدی در بازار نمایان می‌شود.


هم اکنون، بازار با وضعیت نابسامانی مواجه شده؛ به نحوی که حتی این روزها پیمان شکنی یکی از رسوماتی است که در میان برخی کاسبان مرسوم شده و متاسفانه نوسانات ارزی، اخلاق کسب و کار را از یاد برخی‌ها برده است. البته وقتی که مسبب اصلی بروز چنین رفتاری در بازار مرور می‌شود، شاید برخی‌ها به همین کاسبان به اصطلاح بی‌اخلاق حق دهند که نوسانات ارزی سبب شده است که چنین رفتاری بروز و ظهور یابد.


اطلاعات دریافتی از برخی خرید و فروش‌های این روزهای بازار عمده‌فروشی کالا در تهران نشانگر این است که اگرچه برخی خریداران با نوسانات نرخ ارز در هفته‌های گذشته به بازار مراجعه کرده و با درک نگرانی از آینده بازار سفارش خریدهای کلی را داده‌اند، پیش‌پرداخت ارایه کرده‌اند و حتی قراردادهایی را نیز برای تحویل به موقع کالا به امضا رسانده‌اند، اما تماس‌هایی را در روزهای اخیر دریافت داشته‌اند که حکایت از عدم امتناع فروشنده از عرضه به موقع کالا دارد.


این امر نگرانی‌هایی را در بازار به دنبال داشته است. یکی از خریداران عمده‌ای که دچار چنین معضلی شده است، می‌گوید: با نوسانات نرخ ارز به بازار مراجعه کرده و سفارشات کلی را حداقل برای رفع نیاز در شش ماه آینده به فروشنده‌ای که به عرضه کالا به صورت عمده می‌پردازد، ارایه کردم. حتی پیش‌پرداخت هم ارایه شده و قرارداد مکتوبی نیز به امضای مسئول فروش دریافت کرده‌ام.


وی می‌افزاید: در روزهای گذشته تماسی از سوی وی داشتم مبنی بر اینکه تحویل کالا در مدت زمان سه ماه انجام خواهد شد، در حالی که قرارداد ما برای تحویل کالا در دو هفته آینده بود. البته طبیعی است چرا که نوسانات شدید نرخ ارز این نگرانی را ایجاد کرده است که مبادا کالا به قیمت ارزان فروخته شود و عمده‌فروش نتواند تامین کالا را از تولیدکنندگان داشته باشد.


او می‌گوید: بعد از این تماس، روز گذشته تماسی دریافت کرده‌ام مبنی بر اینکه فروشنده از عرضه کالای مورد قرارداد امتناع می‌کند و حتی به صراحت اعلام می‌کند که قصد فروش کالا را حداقل در هفته‌های آینده ندارد.


یکی دیگر از خریدارانی که با چنین معضلی مواجه شده است، می‌گوید: وضعیت بازار بسیار آشفته‌تر از آن چیزی است که گزارش می‌شود. وضعیت به گونه‌ای است که فروشنده این اطمینان را به بازار ندارد که بتواند حتی کالاهای مورد نیاز خود را از تولیدکنندگان دریافت کند؛ چراکه برخی از آنها با نوسانات نرخ ارز، اعلام می کنند که هزینه‌هایشان افزایش یافته و متاسفانه تولیداتشان کاهش یافته است. از عرضه کالاهای انباری هم خودداری می‌کنند، چراکه آینده بازار خود را نمی‌دانند.


وی می‌گوید: البته برخی تولیدکنندگان نیز خودسرانه افزایش قیمت داده‌اند و حتی این قیمت را بر روی بدنه کالاها نیز ثبت کرده‌اند؛ در مقابل وقتی اعتراضی هم می‌شنوند اعلام می‌کنند که سازمان حمایت برخورد کند؛ چاره‌ای نیست. هزینه‌ها افزایش یافته است.


به هرحال، این اوضاع بازاری است که آشفته‌بازار ارز برای اقتصاد ایران فراهم کرده است و به نظر می‌رسد اوضاع به سختی قابل کنترل است و دولت باید هرچه سریعتر بدون اقدامات دستوری، وضعیت ارز را به نحوی به ثبات برساند که بازار بتواند خود را بازیابد.