رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی، با اعلام این خبر گفت: با افزایش نرخ انرژی، دستمزدها، حمل‌ونقل و... در امسال، هزینه تمام‌شده تولیدات فرآورده‌های لبنی در مجموع ۵درصد افزایش یافته است. وی با بیان اینکه امسال قیمت شیرخام در بازار آزاد تفاوتی با سال قبل نداشته و قیمت خود را حفظ کرده است، ادامه داد: درصورتی که قیمت شیر خام نیز در امسال افزایش یابد، صنایع لبنی متعاقب این امر، مجبور به تغییر دوباره قیمت محصولات خود هستند. به گفته وی براساس ابلاغ معاون اول رییس‌جمهور، امسال تمامی صنوف تولیدی می‌توانند تحلیل هزینه‌های تولید خود را مکتوب کرده و به ستاد تنظیم بازار برای قیمت‌گذاری ارسال کنند. دبیر انجمن صنایع لبنی همچنین اعلام کرد: میزان افزایش قیمت اقلام مختلف صنایع لبنی در امسال متفاوت تعیین‌شده و بر اساس میزان اثرپذیری از افزایش هزینه‌های تولید، اعلام می‌شود. وی با بیان اینکه میزان افزایش لبنیات در سال گذشته کمتر از میزان تعیین‌شده ستاد تنظیم بازار بود، تصریح کرد: ستاد تنظیم بازار در سال گذشته افزایش ۱۵درصدی قیمت لبنیات را مصوب کرده بود، اما براساس آمار منتشرشده بانک مرکزی در این سال، فرآورده‌های لبنی به‌طور میانگین تنها ۱۱درصد افزایش قیمت داشته‌اند.

سهم ۷۰ درصدی شیر در قیمت لبنیات

سعید سلطانی‌سروستانی، مدیرعامل اتحادیه دامداران ایران در این زمینه با تاکید بر سهم قیمت شیر در قیمت تولیدات لبنی می‌گوید: سهم شیر در تولید لبنیات مشخص است و ۷۰درصد قیمتی که برای صنایع لبنیاتی اعلام می‌شود تماما به قیمت شیر بستگی دارد. از سوی دیگر قیمت شیرخام نیز بستگی به هزینه‌های دامداری‌ها دارد بنابراین با افزایش هزینه‌های مختلف دامداری‌ها و افزایش قیمت شیر خام، کارخانه‌های تولید محصولات لبنی نیز قیمت‌های خود را افزایش می‌دهند؛ این در حالی است که افزایش قیمت‌ها باید با هماهنگی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و مشورت با آنها اعمال شود. درواقع باید گفت نقش اتحادیه دامداران در این چرخه فقط فروش شیر خام است.

راهکارهای پیش‌روی دولت

نقش دولت در تعیین سیاست‌هایی برای بهبود وضعیت قیمت شیر، نقشی انکارناپذیر است. یکی از راهکارهایی که دولت دهم برای بهبود وضعیت شیر انجام داد، حذف یارانه این محصول بود تا سرانه مصرف شیر را افزایش دهد که البته این سیاست در عمل با موفقیت همراه نبود. سعید سلطانی‌سروستانی، مدیرعامل اتحادیه دامداران ایران، با اشاره به نقش‌هایی که دولت یازدهم می‌تواند در این زمینه ایفا کند، می‌گوید: دولت برای تعیین قیمت‌ها دو راه بیشتر ندارد. یا کالاها را بر اساس قیمت واقعی تولید و به بازار عرضه کند یا اینکه برای کمک به مردم، به آن کالا یارانه اختصاص دهد. درواقع راه دیگری برای تولید و عرضه کالاها به بازار نیست. او همچنین به قیمت‌های اجرایی‌نشده سال ۹۳ اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال گذشته ستاد تنظیم بازار قیمت خرید شیر را از دامداران۱۴۴۰ تومان تعیین کرده بود و متوسط قیمت فروش شیر از سوی واحدهای ما به زیر ۱۱۰۰ تومان در کشور رسید، این در حالی است که شیر خام با قیمت ۱۲۵۰ تومان هم عرضه شد، اما نکته اساسی این است که تا زمانی که برنامه سال گذشته اجرا و عملیاتی نشده است، نمی‌توان برای سال جدید برنامه‌ریزی کرد.

به گفته او، در سال گذشته کارخانه‌ها شیر خام را با قیمتی ارزان از دامداران خریداری کردند و این موضوع باعث وارد شدن ضربه‌های مالی به دامداران شد که در صورت ادامه این روند بازهم دامداران متضرر خواهند شد. بنابراین در ابتدا باید برای کمک به تولید، مابه‌التفاوت موردنظر به دامداران پرداخته و پس از آن تصمیم‌هایی برای سال ۹۴ گرفته شود.

مدیرعامل اتحادیه دامداران ایران همچنین به هزینه‌های مشخص تولید اشاره می‌کند و می‌گوید: حدود ۷۰درصد از هزینه‌های تولید شیر و گوشت ما هم به خوراک دام مربوط می‌شود و در کنار اینکه باید به تولید کمک کرد، به نرخ مواد اولیه نیز باید توجه داشت. با کاهش نرخ مواد اولیه، قیمت‌ها کاهش می‌یابد و در صورت افزایش نرخ مواد اولیه، قیمت‌ها نیز افزایش خواهد داشت. در نتیجه اگر خوراکی که به دام داده می‌شود ارزانتر شود، ما نیز قیمت محصول را کاهش می‌دهیم.

ضرورت سیاستگذاری از سوی دولت

محمدرضا اسماعیلی، مدیرعامل اتحادیه سراسری فرآورده‌های لبنی در این زمینه می‌گوید: برای مثال اگر کارخانه‌ها، شیرخام را ۱۴۴۰ تومان خریداری کنند، حدود ۲۶درصد به قیمت تمام‌شده تولید آن افزوده می‌شود. به گفته وی باید دید دولت چه سیاستی در این بخش اتخاذ می‌کند چراکه سال گذشته نیز بهای این محصولات ۱۵درصد گران شده بود؛ این موضوع باید در جلسه‌ای با مسئولان وزارت جهادکشاورزی بررسی شود و مورد نظرسنجی همه فعالان این بخش قرار گیرد چراکه افزایش قیمت لبنیات به صلاح مملکت نیست. وی معتقد است اتحادیه سراسری فرآورده‌های لبنی میان دامدار و مصرف‌کننده قرار گرفته و درد هر دو گروه را به خوبی درک می‌کند؛ شکی نیست که تولید باید برای دامدار صرفه اقتصادی داشته باشد و از سوی دیگر حقوق مصرف‌کننده نیز پایمال نشود. اسماعیلی معتقد است سیاست‌های حمایتی دولت در یک مسیر باید از آغاز تا انتها باشد به این معنا که اگر قرار است برای تولید و عرضه شیر تسهیلاتی را به دامداران ارائه دهد، ارائه آن باید تا مصرف‌کننده نهایی نیز ادامه داشته باشد. درواقع اگر افزایش حقوق و دستمزد یا دریافت ارزش افزوده‌ای برای یک محصول در نظر گرفته می‌شود باید به‌طور یکسان از ابتدا تا انتها به آن توجه شود.

وی با اشاره به این موضوع پیشنهاداتی را برای حل مشکلات این بخش مطرح کرده و می‌گوید: برای مثال ما پیشنهاد کرده‌ایم دولت بیمه کارفرمایان را دریافت نکند یا اینکه اگر قرار است به یک بخش یارانه تعلق گیرد، این یارانه به همه بخش‌های زیرمجموعه نیز اختصاص یابد. علاوه بر این پیشنهاد می‌دهیم مالیات بر ارزش‌افزوده از کارخانه‌های محصولات لبنی دریافت نشود ومابه‌التفاوت آن را دولت متقبل شود. موضوع سلامت جامعه یک موضوع استراتژیک است که دولت هر اندازه در این بخش سرمایه‌گذاری و تسهیلات ارائه کند، سود این سرمایه‌گذاری به نفع دولت و مردم خواهد بود.

به گفته اسماعیلی، سال گذشته بسیاری از کارخانه‌های محصولات لبنی تعطیل شد، چراکه با بالارفتن قیمت محصولات لبنی، استقبال مردم کاهش یافت و درنتیجه کارخانه‌های تولید محصولات لبنی که نقش تسهیل‌کننده میان دامداران و مصرف‌کننده را دارند، ورشکسته و تعطیل شدند. ما در همین زمینه جلساتی را هم با سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برگزار کردیم و موضوع تورم ۱۶درصدی و افزایش ۵درصدی قیمت محصولات لبنی مورد بررسی قرار گرفت، چراکه افزایش ۵درصدی قیمت لبنیات در مقابل نرخ تورم منطقی نیست. وی با تاکید بر اینکه کارخانه‌ها از افزایش قیمت‌ها لذت نمی‌برند و بالا رفتن قیمت‌ها را عاملی به ضرر تولید می‌دانند، می‌گوید: دولت باید کمک کند تا قیمت شیر از مبدا تا مقصد که همان مصرف‌کننده است افزایش نیابد.

وضعیت بحرانی دامداری‌ها

سیروس روستا، رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی دامداران کشور نیز در این زمینه می‌گوید: در این رابطه دو موضوع اساسی وجود دارد که این دو از هم جدا هستند. موضوع نخست شیر خام است که به اتحادیه مرکزی مربوط می‌شود و دیگری هم فرآوری محصول برای استفاده در بازار است که در حیطه کاری کارخانه‌هاست اما چون کارخانه‌ها هزینه‌هایی مثل نیروی انسانی و حمل‌ونقل را در کنار هزینه‌های خود متحمل می‌شوند نمی‌توان گفت تولیدکننده شیر را گران می‌فروشد بلکه او خود نیز برای تولید این محصول با مشکلاتی روبه‌رو است. برای مثال ممکن است مصرف‌کننده شیر را با قیمت ۲۸۰۰ تهیه کند در حالیکه می‌توان این محصول را با قیمت ۱۱۰۰ از دامداران تهیه کرد. وی ادامه می‌دهد: قیمت لبنیات هنوز به قیمت پارسال نرسیده است اما شرایط نیز درحال‌حاضر به صورتی است که نمی‌توان به خوبی آینده را پیش‌بینی کرد. البته نظر ما بر این نیست که قیمت‌ها افزایش نداشته باشد چون ما نیز از این شرایط سود نمی‌کنیم. وقتی قیمت‌ها افزایش داشته باشد، مردم هم کمتر به خرید این محصول می‌پردازند.

وی با اشاره به اینکه مردم هزینه‌های دیگری مانند پوشاک، مسکن و... دارند بیان می‌کند: حساسیت‌های زیادی بر بازار لبنیات و به‌ویژه شیر وجود دارد که این حساسیت‌ها تا حدودی زیاد است اما اشتباه نیست و تلاش ما نیز بر ارزان‌شدن این محصول است تا به واسطه گرانی این محصول، بهداشت و سلامت جامعه به خطر نیفتد. وی با اشاره به وضعیت بحرانی حال حاضر دامداری‌ها می‌افزاید: وضعیت به اندازه‌ای بحرانی است که پیش‌بینی می‌کنم در آینده‌ای نه‌چندان دور، نیاز به واردات محصولات دامی داشته باشیم و این خود وابستگی کشور را به واردات رقم خواهد زد. برای اینکه این وضعیت برای مدتی به تاخیر بیفتد، دولت نیز باید کمک کند تا قدرت خرید مردم افزایش یابد به عنوان مثال باید یارانه را به شیر اختصاص دهد تا هزینه‌های آن کمتر شود. درواقع دولت باید برای سلامت مردم و مصرف‌کنندگان سرمایه‌گذاری کند. 

کاهش استقبال مردم از محصولات لبنی

روستا با اشاره به اینکه افزایش قیمت در محصولات لبنی به دامداری‌ها ضربه می‌زند، می‌گوید: ما مانند یک جامعه هستیم و هرگونه تغییری در این جامعه بر کل جامعه تاثیر می‌گذارد و افزایش قیمت باعث کمترشدن خرید مردم و در نتیجه ضربه به این بخش می‌شود. روستا بیان می‌کند: افزایش یا کاهش در قیمت شیر خام به وضعیت کشور در سال جدید بستگی دارد و از حالا نمی‌توان پیش‌بینی کرد که این وضعیت چگونه خواهد بود. امیدواریم قیمت‌ها افزایش نیابد اما با توجه به افزایش قیمت حامل‌های انرژی و همچنین با وجود تورم در کشور این امر تا حدودی اجتناب‌ناپذیر است. وی با اشاره به اینکه دولت در این زمینه و برای کاهش قیمت نقش اساسی دارد، تاکید کرد: دولت باید تلاش کند تا هزینه‌های تولیدکننده کاهش یابد، در این شرایط می‌توان منتظر کاهش قیمت لبنیات بود. اگر این عوامل ثابت باشد قیمت لبنیات هم ثابت خواهد بود. اگرچه جلسات متعدد و بررسی‌های همه‌جانبه در این مورد می‌تواند دولت و فعالان این بخش را درنهایت به راهکاری برای کنترل و مهار این وضعیت سوق دهد، اما درنهایت مصرف‌کننده نهایی باید منفعت یا زیان کاهش و افزایش قیمت شیر را متحمل شود. بنابراین ضرورت توجه دولت به راهکارها و پیشنهادات فعالان این حوزه دوچندان می‌شود.