پژو فرانسه سه سال پیش در حالی از ایران خارج شد که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران به اوج خود رسیده بود با این حال شرکت مذکور به واسطه خرید سهامش توسط جنرال موتورز آمریکا از همکاری با ایران دست کشید.

این قطع همکاری به‌طور جدی ضرر و زیان‌های مالی زیادی متوجه دو شرکت خودروساز کرد به‌طوری‌که عملکرد شرکت ایران خودرو با افت تولید بی سابقه‌ای همراه بود و از سوی دیگر شرکت فرانسوی پژو نیز به نقل از برخی خبرگزاری‌های فرانسوی ضرر 4 میلیارد دلاری را در کارنامه خود به ثبت رساند.در همین حال برخی از رسانه‌های غربی نقل و قول‌های فراوانی از میزان خسارت وارده به پژو همزمان با خروج از ایران ارائه کردند به‌طوری‌که لوموند فرانسه در گزارشی عنوان کرد ارزش صادرات پژو به ایران از زمان تشدید تحریم صنعت خودروی ایران از 2 میلیارد یورو به 800 میلیون یورو رسیده است. این آمار در حالی از سوی روزنامه فرانسوی ارائه شد که این شرکت از نظر فروش نیز در اروپا و بازارهای صادراتی با بحران روبه‌رو‌ بود و حتی مجبور به تعدیل گسترده نیرو در کارخانه‌های مختلف خود و همچنین تعطیلی برخی از آنها شد. در این بین حتی اخباری مبنی بر انتقاد اتحادیه کارگری فرانسه از عملکرد پژو در ترک ایران در لابه‌لای نشریات اروپایی دیده می‌شد. اما این تنها شرکت فرانسوی پژو نبود که به دلیل اعمال سیاست‌های دولت آمریکا متحمل ضررو زیان‌های فراوانی شد بلکه ایران خودرو نیز با از دست دادن شریک سنتی خود به نوعی با ضرر و زیان مالی همراه شد، اما نه به میزانی که فرانسوی‌ها را به زانو درآورد.

پژویی‌ها که هنوز پایان همکاری خود با ایران‌خودرو را «شراکت شوم» می‌خوانند شاید به نوعی در انتظار شنیدن اخبار سقوط شریک خود پس از خروج از ایران بودند حال آنکه چنین نشد.این شرکت فرانسوی در ابتدا، صادرات قطعه به ایران را قطع کرد این در شرایطی بود که اگر چه تولید برخی از خودروهای فرانسوی ایران خودرو در مقطعی افت و یا حتی متوقف شد اما پس از گذشت مدت زمانی کوتاه ایران خودرو همچنان به تولید و تحویل خودروهای فرانسوی که برخی از قطعات آن وابستگی به پژو داشت، ادامه داد.در این بین ایران خودرو برخی از قطعات وارداتی از پژو را با قطعاتی از دیگر کشورها از جمله چین جایگزین و برخی دیگر را از قطعه سازان داخلی تامین کرد.به‌این ترتیب شریک این خودروساز فرانسوی در ایران، سرنوشتی جدا از پژو را برای خود رقم زد.

اما لغو تحریم صنعت خودرو در 30 دی ماه 92 آغاز دوباره‌ای برای این دو شریک سنتی بود. به‌طوری‌که در آن سال بعد از سه دوره مذاکره هسته‌ای در سوم آذر ماه، صنعت خودرو روز خود را با خبر توافقات هسته‌ای آغاز کرد.

بر این اساس توافق شد تحریم‌های خودرو از ۲۰ ژانویه یعنی ۳۰ دی ماه 92 به تدریج برداشته شود.با خبر لغو تحریم‌ها اخباری نیز از تمایل پژو برای حضور دوباره در ایران شنیده می‌شد حال آنکه از همان سال دلواپسی‌هایی از همکاری دوباره این دو شریک سنتی به گوش می‌رسید. اینکه شرکت فرانسوی پژو تحت تاثیر تحریم‌های بین‌المللی بازار ایران را ترک کرده و یا اینکه صنعت خودرو ایران را با ضررو زیان‌های زیادی همراه ساخته از جمله انتقاداتی بود به تمایل حضور دوباره پژو به ایران.در این بین برخی از جریانات سیاسی و غیر سیاسی و همچنین نمایندگان مجلس در تریبون‌های مختلف نه تنها پژو را به بدعهدی متهم کردند بلکه حضور دوباره این شرکت را مشروط خوانده و با واسطه قرار دادن وزارت صنعت و معدن و تجارت خواستار ایجاد شرایطی جدید برای فعالیت این شرکت در ایران شدند.وزارت صنعت نیز نه تنها برای این شرکت فرانسوی بلکه برای تمامی شرکت‌هایی که به واسطه تحریم‌های بین‌المللی، ایران را ترک کرده بودند دستورالعملی برای فعالیت و حضور دوباره وضع کرد.

«بازار مشترک، صادرات در منطقه، پلت‌فرم مشترک، راه‌اندازی مرکز طراحی و تحقیقات و استفاده حداکثری از قطعات داخلی» از مشخصه‌های قرارداد یک خودروساز داخلی با خودروسازان خارجی شد در همین حال وزارت صنایع طبق استراتژی که در این زمینه ارائه کرد به خودروسازان دستور داد که تولید مشترک با خارجی‌ها باید به نحوی باشد که حداقل ۵۰ درصد برند داخلی و ۵۰ درصد سایر مکانیزم‌هایی باشد که مهم‌ترین‌ آن، جوینت‌ونچر است.

با توجه به شرایطی که وزارت صنعت در این زمینه پیش پای خودروسازان خارجی از جمله پژو قرار داد، برخی تصور می‌کردند که خودروسازان با اکراه شرایط جدید را بپذیرند حال آنکه شرکت پژو طبق گفته مدیرعامل شرکت ایران‌خودرو حاضر به پذیرش شروط طرف ایرانی شد.در هر صورت اگر چه نمی‌توان به راحتی ترک پژو از ایران و به تبع آن افت تولید در شرکت ایران‌خودرو را نادیده گرفت اما به گفته برخی کارشناسان حضور دوباره پژو با پذیرش شروط جدید را می‌توان به فال نیک گرفت.

دلواپسی از حضور مجدد

مخالفان حضور مجدد پژو در ایران اگر چه بر سر بدعهدی پژو با شریک سنتی خود یعنی ایران خودرو تاکید دارند اما ایده‌ای در پس این مخالفت‌ها دیده نمی‌شود.این مخالفان فریاد مشتریانی را می‌زنند که به دلیل تاخیر در دریافت خودرو خود متحمل خسارات فراوانی شده‌اند.اما آیا به راستی دل نگرانی مشتریان خودروهای داخلی، این روزها تنها بدعهدی پژو است؟ در این زمینه یک کارشناس صنعت خودرو عنوان می‌کند که دغدغه کنونی مشتریان ایرانی اگر کیفیت و قیمت خودروهای تولیدی نباشد به‌طور حتم بازگشت شرکت پژو آن هم با پذیرش شروط وزارت صنعت و معدن و تجارت نمی‌تواند باشد.وی عنوان می‌کند که مشتریان خودرو پس از پشت سر گذاشتن تحریم‌های تحمیلی هم اکنون به دنبال افقی برای دستیابی به خواست چند ساله خود هستند. وی اضافه می‌کند که خواست مشتریان همانا خودرویی با کیفیت و قیمت مناسب است و در این زمینه بازهم چشم به عملکرد خودروسازان کشورمان دارند تا با یافتن شریکی مطرح به این خواسته جامه عمل پوشیده شود.

اما شاید مشتریانی هم باشند که پس از ترک پژو همچنان منتقد این شرکت هستند و تمایلی به حضور شرکت مذکور در ایران ندارند. در این زمینه برخی از پرداخت غرامت توسط پژو سخن می‌گویند و برخی دیگر نیز در اظهاراتی تندتر خواستار لغو عهد و پیمان‌های مجدد این دو شرکت هستند.در این مورد یک دست اندرکار صنعت خودرو به خبرنگار ما می‌گوید که شرکت فرانسوی پژو تنها شرکتی نبود که پس از تحریم‌های تحمیلی از سوی کشورهای غربی مجبور به ترک ایران شد بلکه شرکت‌های زیادی در بسیاری از صنایع فعال با توجه به تحریم‌ها از کشورمان خارج شدند.

وی اضافه می‌کند :در صنایعی همچون صنایع هوایی، نفت و حتی خودرو برخی از شرکت‌ها ایران را ترک کردند اما اینکه تنها شرکت پژو باید غرامت پرداخت کند،ابهامات زیادی را متوجه اظهارات منتقدان می‌کند. این دست اندرکار صنعت خودرو همچنین عنوان می‌کند که اگر بنا بر این باشد که تمامی شرکت‌هایی که در دوران تحریم ایران را ترک کردند، مورد بازخواست قرار دهیم بنابراین بازخواست شرکت پژو نیز عملی بحق و بجاست و باید از پژو پرسش کرد که چرا در دوران اوج‌گیری تحریم‌ها به سیاست‌های تحریم‌کنندگان پشت نکرد و با شریک خود نماند؟

دغدغه منتقدان

این روزها صنعت خودروی کشور پس از گذراندن فراز و نشیب‌های سه سال گذشته باز هم با دغدغه‌های زیادی روبه‌روست.گذشته از کیفیت خودروهای داخلی که سال هاست مورد انتقاد مشتریان و مسوولان دولتی قرار دارد، قیمت خودرو نیز این روزها به رکود بازار دامن‌زده و مشتریان را دلزده از خرید داخلی‌ها کرده است.با این حال آنچه هم اکنون به دغدغه دست‌اندرکاران تولید و همچنین برخی مشتریان تبدیل شده، حضور گسترده خودروسازان چینی در ایران است؛ حضوری که هر سال پررنگ‌تر از سال گذشته می‌شود. بنابراین اگر قرار است به واسطه مشتریان فریادی برای اصلاح صنعت خودرو زده شود بهتر است این فریاد برای اصلاح و به نفع و خواسته مصرف‌کنندگان باشد.