آماده‌باش صادراتی و گفت‌وگوهای مرتبط درباره توسعه ظرفیت‌های صادراتی با تشکل‌های تولیدی و صنفی در حالی این روزها از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مورد تاکید قرار گرفته است که آمارهای گمرک از میزان صادرات کشور در فروردین ماه 94 همچنان نشان از صدرنشین بودن محصولات پتروشیمی در اقلام صادراتی دارد؛ همواره دولت درخصوص تغییر اولویت‌های صادراتی از کالاهای خام به محصولات با ارزش افزوده بالا تاکید داشته است. از سوی دیگر طبق آمارهای گمرک همچنان کالاهای اساسی از اولویت بالایی در واردات کشور برخوردار هستند. تغییر اولویت‌های وارداتی در فروردین 94 نیز از دیگر مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد، بر این اساس در لیست اقلام عمده وارداتی کالاهایی دیده می‌شوند که در ماه مشابه سال گذشته وارد نمی‌شدند یا از اولویت بالایی برخوردار نبودند.

آمارهای گمرک از 10 قلم عمده صادراتی طی فروردین 94، حاکی از این است که هنوز محصولات پتروشیمی در اقلام صادراتی کشور از اولویت بالایی برخوردار هستند که این نشانه خوبی برای وضعیت تجاری کشور نیست. در شرایطی که کشور، صادرکننده مواد خامی باشد که دارای جایگزین در کشورهای دیگر است و واردکننده محصولات با ارزش افزوده بالا باشد، حتی با وجود برابری میزان صادرات و واردات، در عرصه تجاری دچار وابستگی است و نشان از آسیب‌پذیری بالای تجارت خارجی این کشور دارد. بر همین اساس، تغییر روند صادراتی کشور از صادرات مواد خام به صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا همواره جزو اهداف دولت بوده است.

براساس آمارهای گمرک، طی فروردین ماه 94، برای 1477 ردیف تعرفه، صادرات انجام شده است. بر این اساس، «پلی‌اتیلن گرید فیلم با چگالی کمتر از 94 درصد به‌جز نوع پودری» در حالی صدرنشین کالاهای صادراتی کشور در نخستین ماه سال 94 بوده است که این کالا در ماه مشابه سال گذشته رتبه ششم را کسب کرده بود. صادرات این محصول با ارزش 138 میلیون دلار نسبت به فروردین ماه 93، سهم 6/25 درصدی از ارزش کل صادرات کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین «پروپان مایع شده» با ارزش صادرات 120 میلیون دلاری و سهم ارزشی 5/45 درصدی، در جایگاه دوم اقلام عمده صادراتی کشور در فروردین 94 قرار دارد. این در حالی است که این محصول در ماه مشابه سال گذشته اولین قلم عمده صادراتی بوده است. پس از آن نیز «قیر نفت»، در فروردین ماه 94 با سهم ارزشی 4/94 درصدی، به ارزش 109 میلیون دلار رسید و رتبه سوم اقلام عمده صادراتی را از آن خود کرد.

«متانول(الکل متیلیک)» نیز با ارزش صادرات 91 میلیون دلاری و سهم ارزشی 4/14 درصدی چهارمین قلم عمده صادراتی کشور در فروردین ماه 94 بوده است. پنجمین کالای صادراتی در ماه نخست 94 نیز مربوط به «بوتان مایع شده» به ارزش صادرات 86 میلیون دلار و سهم 3/9 درصدی از ارزش کل صادرات کشور در این ماه است.

«گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده» نیز که صادراتی به میزان 83 میلیون دلار را به خود تخصیص داده است، در حالی سهم 3/74 درصدی از ارزش کل صادرات را داشته که در جایگاه ششم اقلام عمده صادراتی قرار گرفته است. پس از آن «پلی‌اتیلن گرید فیلم به‌صورت غیرپودر با وزن مخصوص 94 درصد یا بیشتر» هفتمین قلم عمده صادراتی فروردین 94 بوده است. صادرات این محصول طی این ماه 65 میلیون دلار بوده و سهم 2/96 درصدی از کل ارزش صادرات کشور را به خود نسبت داده است. جایگاه هشتم اقلام عمده صادراتی را نیز «هیدروکربورهای غیرحلقوی اشباع نشده، غیر از اتیلن، پروپن، بوتن و ایزومرهای آن» با صادرات به ارزش 65 میلیون دلار و با سهم ارزشی 2/94 درصدی به خود اختصاص داده است. در فروردین 94، «پارا اکسیلن» به ارزش صادرات 61 میلیون دلار در حالی در جایگاه نهم اقلام عمده صادراتی قرار دارد که سهم صادرات این محصول از کل صادرات کشور طی این ماه، به میزان 2/77 درصد بوده است. دهمین کالای صادراتی کشور طی فروردین 94 نیز «پلی‌اتیلن گرید بادی با چگالی 94درصد یا بیشتر به‌جز نوع پودری» بوده است، بر این اساس طی این مدت صادرات این محصول با سهم ارزشی 2/62 درصدی، ارزشی به میزان 58 میلیون دلار را ثبت کرده است.

اولویت وارداتی با اقلام اساسی

طبق آمارهای گمرک از 10 قلم عمده وارداتی کشور طی فروردین 94، می‌توان گفت کالاهای اساسی همچنان صدرنشین اقلام وارداتی هستند، در حالی که از واردات کالاهای اساسی همواره به عنوان یک خطر بزرگ اقتصادی یاد می‌شود. دلیل آن نیز این است که اگر کشوری نتواند کالاهای اساسی را در درون مرزهای داخلی خود تولید کند و عمده‌ آنها را از خارج از کشور تامین و وارد کند، در صورتی که روزی کشور واردکننده با کشور صادرکننده دچار مشکل شد و کشور صادرکننده از صادر کردن آن کالای اساسی خودداری کرد، آنگاه اقتصاد کشور واردکننده با آسیبی جدی روبه‌رو خواهد شد.

از سوی دیگر، در لیست 10 قلم عمده وارداتی کشور در فروردین ماه 94، اقلامی مشاهده می‌شود که در مدت مشابه سال گذشته از اولویت بالایی برخوردار نبودند، از این اقلام می‌توان به «جو به‌استثنای بذر»، «ماشین‌ها و دستگاه‌های مکانیکی با کار خاص»، «موز سبز تازه یا خشک کرده» «روغن پالم»، «محصولات از آهن یا فولاد غیرممزوج» نام برد. همچنین با توجه به آمارها، طی فروردین ماه 94، برای بالغ بر 3194 ردیف تعرفه، ارزش وارداتی وجود داشته است، در حالی که این تعداد در مدت مشابه سال گذشته، 2917 ردیف بود. براساس آمارها، «ذرت دامی» در حالی در فروردین ماه 94 اولین قلم عمده وارداتی بوده است که در مدت مشابه سال گذشته در رتبه ششم اقلام عمده وارداتی قرار داشت. واردات این محصول که سهم 5/28 از ارزش کل واردات کشور در فروردین 94 را از آن خود کرده است، به میزان 104 میلیون دلار ثبت شده است. «جو به استثنای بذر» نیز اگرچه در فروردین ماه سال گذشته از اولویت وارداتی برخوردار نبوده و در رتبه 43 قرار داشت، امسال طی این ماه جایگاه دوم اقلام عمده وارداتی را با سهم ارزشی 2/75 درصد و ارزش واردات 54 میلیون دلار، به خود اختصاص داده است.

پس از آن «برنج» نیز بدون تغییر در رتبه اقلام عمده وارداتی در فروردین ماه 94 نسبت به ماه مشابه سال گذشته، سومین قلم عمده وارداتی را از آن خود کرده است. این کالا طی فروردین ماه 94، وارداتی به ارزش 48 میلیون دلار با سهم ارزشی 2/41 درصدی را به خود اختصاص داده است. «ماشین‌ها و دستگاه‌های مکانیکی با کار خاص» نیز در حالی در جایگاه چهارم اقلام عمده وارداتی طی فروردین ماه 94 دیده می‌شود که در مدت مشابه سال گذشته رتبه 19 اقلام عمده وارداتی را به خود نسبت داده بود. واردات این کالا در فروردین ماه 94 به میزان 38 میلیون دلار ثبت شده است.
براساس آمارهای اعلام شده در فروردین ماه 94، کالای دیگری مشاهده می‌شود که نسبت به فروردین ماه 93 با تغییر اولویت بالایی همراه بوده است. «موز سبز تازه یا خشک کرده» که در فروردین 93 سیزدهمین کالای وارداتی به کشور محسوب می‌شد، در فروردین ماه 94 در جایگاه پنجم اقلام عمده وارداتی دیده می‌شود. واردات این محصول در فروردین ماه 94 به میزان 33 میلیون دلار ثبت شده است.

«کنجاله سویا»، نیز به‌عنوان ششمین کالای وارداتی به کشور در فروردین 94 نیز وارداتی به میزان 32 میلیون دلار با سهم ارزشی 1/61 درصدی از ارزش کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است. نکته جالبی که در لیست اقلام عمده وارداتی کشور در فروردین 94 دیده می‌شود، مربوط به کسب رتبه هفتم «روغن پالم» از نظر ارزش وارداتی است. براساس اخبار مربوطه، سال گذشته با هشدار وزارت بهداشت نسبت به مضرات روغن پالم، واردات این روغن از 750 هزار تن به 420 هزار تن محدود شد، اما اکنون مجموع آمار رسمی گمرک حاکی از آن است که تا پایان سال گذشته 536 هزار تن روغن خوراکی پالم وارد کشور شده است. اگر چه واردات این کالا جنجال‌های بسیاری را به‌پا کرد و در سال گذشته قرار بود واردات روغن پالم از 50 درصد کل واردات مواد روغنی به 30 درصد آن برسد، اما با توجه به آمارها نه‌تنها واردات این کالا نتوانسته با کاهش برنامه‌ریزی شده همراه باشد بلکه در فروردین 94 نیز جزو اقلام عمده وارداتی کشور نیز محسوب شده است. بر اساس آمارها، در فروردین ماه 94، «روغن پالم» وارداتی به میزان 31 میلیون دلار و سهم ارزشی 1/58 درصدی را داشته است. جنجال‌های مربوط به واردات «روغن پالم» نیز در حالی ادامه دارد که قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز از واگذار شدن واردات این محصول به تشکل‌های مربوطه خبر داده است.

مجتبی خسروتاج در مورد میزان واردات روغن پالم گفت: سال گذشته در وزارت صنعت و ستاد تنظیم بازار قرار بود، حداکثر 30 درصد واردات روغن از نوع پالم و بقیه واردات از انواع دیگر روغن مانند آفتابگردان یا سویا باشد. وی با تاکید بر اینکه این مصوبه تا پایان سال رعایت شده است، افزود: حتی چند کشتی در سال گذشته منتظر تخلیه بار روغن خود بودند و مشمول دموراژ می‌شدند، اما بازهم اجازه تخلیه به آنها داده نشد تا سقف واردات رعایت شود. خسروتاج در پاسخ به اینکه برخی انجمن‌های صنایع غذایی به این نکته که واردات و توزیع روغن پالم از طریق انجمن روغن نباتی انجام شود انتقاد دارند، گفت: این از مصوبات کارگروه تنظیم بازار بوده که در این فعالیت باید از ظرفیت تشکل‌ها و فعالان همان حوزه استفاده شود.

در سال گذشته موضوع اینکه واردات بین تشکل‌های مختلف تقسیم شود، به سندیکای روغن واگذار شد. این در حالی است که برخی از اعضای انجمن‌های صنایع غذایی می‌گویند با محدود شدن واردات و دادن مسوولیت توزیع روغن به انجمن روغن نباتی، سهمیه به برخی صنایع غذایی نرسیده و این صنایع مجبورند پالم مورد نیاز خود را از بازار سیاه و با قیمت 400 تومان بالاتر در هر لیتر روغن تهیه کنند. از سوی دیگر، طبق فهرست 10 قلم عمده وارداتی کشور در فروردین ماه 94، می‌توان از جابه‌جایی رتبه «دانه گندم به‌جز گندم دامی» از فروردین ماه 93 تا فروردین ماه 94 خبر داد.«دانه گندم به‌جز گندم دامی» در حالی هشتمین قلم عمده کالاهای وارداتی کشور در فروردین ماه 94 محسوب می‌شود که در دوره مشابه سال گذشته این کالا در صدر اقلام عمده وارداتی قرار داشت. «دانه گندم به‌جز گندم دامی» در فروردین ماه 94، وارداتی به ارزش 30 میلیون دلار را به خود تخصیص داده است.

پس از آن «محصولات از آهن یا فولاد غیرممزوج تخت و گرم نورد شده به‌شکل طومار» با میزان واردات 28 میلیون دلاری و سهم ارزشی 1/43 درصدی در جایگاه نهم اقلام عمده وارداتی قرار دارد. «لوبیای سویا به‌جز دانه حتی به‌صورت خردشده» اگرچه در فروردین ماه سال گذشته هیچ وارداتی از آن به کشور صورت نگرفته بود، اما در فروردین ماه سال 94 در جایگاه دهم اقلام عمده وارداتی قرار دارد. در فروردین ماه 94، وارداتی به میزان 27 میلیون دلار از «لوبیای سویا به‌جز دانه حتی به‌صورت خرد شده» صورت گرفته است.