صادرات مواد خام معدنی همواره موضوع یکی از منازعات پردامنه در اقتصاد ایران بوده است؛ علی رغم اینکه در نگاه نخست هیچ کس استخراج و صدور مواد معدنی را که ثروت زیرزمینی و غیرقابل بازگشت کشور بحساب می‌آیند، تأیید نمی کند اما به نظر می‌رسد در برخی مواقع و با توجه به شرایط خاص اقتصادی، مدافعان این کار نیز از ادله خوبی برخوردارند.

با این حال اما آمار و ارقام صادرات مواد خام معدنی و عدم‌النفعی که بابت صدور خام مواد به کشور تحمیل می‌شود، موضوعی نیست که بتوان براحتی از کنار آن عبور کرد.

یکی از موادی که صدور خام آن عدم النفع فراوانی به دنبال دارد، سنگ آهن است. برخی محاسبات نشان می‌دهد تنها در سال 93 حدود ۱۷ میلیون و ۳۶۰ هزار تن سنگ آهن به ارزش بیش از یک میلیارد دلار از مواد کشور استخراج و صادر شده است که در صورت تبدیل آن به فولاد بیش از ۵.۵ میلیارد دلار عاید کشور می شد و عدم النفع ۴.۵ میلیارد دلاری به اقتصاد ملی تحمیل نمی‌شد.

براساس آخرین آمار گمرک ایران در یازده ماهه منتهی به بهمن ماه سال 93 حدود 7 میلیون و 400 هزار تن سنگ آهن کمتر از خلوص 40 درصد و 8 میلیون و 700 هزار تن سنگ آهن با خلوص بیشتر از 40 درصد صادر شده است. این مقدار صادرات البته با احتساب صادارت 1 میلیون و 150 هزار تنی کنسانتره و گندله، در مجموع طی یازده ماهه سال 93 حدود 17 میلیون و 360  هزار تن سنگ آهن با ارزش 61.4 دلاری در هر تن صادر شده است.

اگر میانگین قیمت سنگ آهن را در همین بازه زمانی معادل 61 دلار در نظر بگیریم، بیش از 1 میلیارد و 50 میلیون دلار از محل صادرات سنگ آهن بدست آمده است. این در حالی است که اگر همین میزان سنگ آهن در داخل کشور فرآوری می شد حجم زیادی از نیاز واردات فولاد کشور برطرف می شد.

فعالان صنعت فولاد معتقدند به ازای هر تن سنگ آهن می‌توان نصف واحد فولاد تولید کرد. بنابراین در صورت فراوری 17 میلیون تن سنگ آهن صادراتی، بیش از 8.5 میلیون تن فولاد تولید می‌شد که با احتساب متوسط قیمت هر تن فولاد 600  تا 700 دلار بیش از 5.5 میلیارد دلار عاید کشور می شد.

 مطابق آمار گمرک کل واردات فولاد در یازده ماهه 93 حدود 3 میلیون و 859 هزار تن بوده است که بخش اعظم این واردات را ورق های فولادی به میزان 2 میلیون و 520  هزار تن اختصاص داده است. بنا به گفته تولیدکنندگان فولاد مجبوریم برای ارزان ترین ورق‌های میلگرد فولادی وارداتی 500 دلار هزینه پرداخت کنیم.