انتخابات هیات‌رییسه اتاق بازرگانی تهران درحالی برگزار شد که یحیی آل‌اسحاق پس از دو دوره متوالی ریاست بر اتاق تهران صندلی خود را به مسعود خوانساری واگذار کرد. از قبل انتخابات هیات‌رییسه اتاق تهران نیز شنیده‌ها حاکی از این بود که یحیی آل‌اسحاق در این دوره در انتخابات ریاست اتاق تهران شرکت نخواهد کرد و احتمال حضور وی در انتخابات ریاست اتاق ایران احتمال بیشتری دارد. اما درحالی انتخابات هیات‌رییسه اتاق ایران در خرداد برگزار می‌شود که به‌نظر می‌رسد قرار است چهار کاندیدای اصلی برای این انتخابات با یکدیگر رقابت کنند؛ یحیی آل‌اسحاق، غلامحسین شافعی، پدرام سلطانی و محسن جلال‌پور.

شافعی در دوره هفتم با رفتن محمد نهاوندیان، رییس سابق اتاق بازرگانی ایران در رقابتی با مسعود خوانساری پیروز شد و بر کرسی ریاست اتاق ایران نشست. هرچند وی پیش از این اعلام کرده بود در دوره هشتم نمی‌خواهد رییس اتاق ایران شود اما گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که وی رقیب اصلی یحیی ‌آل‌اسحاق در انتخابات ریاست اتاق ایران خواهد بود. اکنون سوال اصلی این است که رییس آینده اتاق بازرگانی ایران باید چه ویژگی داشته باشد تا بتواند اتاقی کارآمد نسبت به دوره‌های پیشین داشته باشد.

نامزدها چه کسانی خواهند بود؟

مرد کراواتی جوانی که می‌گویند از مردان اصلی ائتلاف بزرگ فردا بود و توانست این ائتلاف را به پیروزی بزرگ در انتخابات اتاق سرمایه‌داران هدایت کند، با یک خبرنگار به شهر کتاب مرکزی می‌رود، چای و کیک می‌خورد و از آرزویش برای ریاست بر اتاق بازرگانی، صنایع و معادن صحبت می‌کند. آیا پدرام سلطانی این مرد کراواتی برای ریاست اتاق سرمایه‌داران پذیرفته می‌شود؟ هنوز چیزی مشخص نیست.

از طرف دیگر یک تکنوکرات قدیمی وابسته به سنتی‌ترین حزب اصولگرای ایران به‌نام موتلفه که سال‌های زیادی ریاست اتاق تهران را در دست داشت و اکنون به یک عضو عادی تبدیل شده هنوز امیدوار است در بده– بستان‌های سیاسی در سطوح گوناگون و در مراکز مختلف بتواند رییس اتاق سرمایه‌داران شود. آیا اعضای هیات نمایندگان اتاق‌های سراسر کشور راضی می‌شوند به فردی که نتوانست رای بازرگانان تهرانی را به‌دست آورد، رای دهند. آیا امیدواری‌های یحیی آل‌اسحاق برای به بار نشستن گفت‌وگوهای دور از چشم لباس عمل می‌پوشد؟ در آن سوی گود اما از خطه خراسان نیز فردی وجود دارد که برخلاف شایعه‌های ساخته و پرداخته شده روزهای اخیر، هنوز علاقه‌مند است منصب به دست آمده در سال۱۳۹۲ را حفظ کند.

غلامرضا شافعی، رییس فعلی اتاق ایران در دو سال گذشته خطای فاحشی در ریاست اتاق نداشته و مدارا و مهربان بوده و کمترین جابه‌جایی‌ها را در اتاق ایران انجام داده و با روسای اتاق‌های شهرستان‌ها نیز سازگار بوده است. شاید اما همین بردباری و فروتنی شافعی کار دستش بدهد و بازرگانان و صاحبان کارخانه‌ها و معدن‌ها بخواهند نفر دیگری بیاید که کمی جسورتر باشد.

محسن جلال‌پور، رییس با نفوذ اتاق کرمان و رییس سرمایه‌داران کرمانی در استان که در دوره اخیر با استفاده از خلق‌وخوی آرامش نظر روسای اتاق شهرستان‌ها را جلب کرد و نایب‌رییس اتاق ایران شد نیز اگرچه هنوز کلمه‌یی نگفته اما از گوشه و کنار شنیده می‌شود که شاید او رییس اتاق هشتم شود.

او همشهری معاون اول رییس‌جمهور است، صادرکننده بزرگ پسته است، ریاست تشکل‌های اتاق بازرگانی ایران را دراختیار داشته و در جلب‌نظر اعضای اتاق کامیاب بوده است و اگر برای رقابت بیاید کم‌شانس‌تر از سه نفر دیگر نیست. باید تا ۲۴خرداد که گفته می‌شود زمان انتخاب ریاست اتاق ایران است منتظر‌ هستند و دید که از میان مرد کراواتی، موتلفه‌یی قدیمی یا بازرگان همشهری معاون اول و رییس‌ فعلی چه کسی رییس اتاق ایران می‌شود؟

رییس تاثیرپذیر و تاثیرگذار باشد

مهدی پورقاضی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران بر این باور است که رییس اتاق باید نمادی از مجموعه خواسته‌های فعالان اقتصادی باشد. وی در گفت‌وگو با «تعادل» گفت: رییس باید فردی باشد که روابط بیرونی را با مجموعه‌یی از تاثیرگذارها تبیین کند.

این درحالی است که تمام این مجموعه روابط، باید با روسای سه قوه، فعالان اقتصادی، نهادهای تاثیرگذار، بانک مرکزی و سیستم بانکی، نخبگان اقتصادی و مجموعه کسانی که در سرنوشت اقتصادی دخالت دارند به‌راحتی بتواند ارتباط برقرار کند.

پورقاضی در ادامه افزود: رییس اتاق آینده باید کسی باشد که هم بتواند تاثیرگذار و هم تاثیرپذیر باشد و ازسوی دیگر بتواند در روابط تجاری بین‌المللی نقش اصلی را ایفا کند. وی در بازارهای مرتبط، باید زمینه‌ساز مبادلات اطلاعات و پشتوانه بخش خصوصی و هیات‌هایی که قرار است به کشورهای مختلف رفت‌وآمد دارند، باشد و شرایط را برای رشد و توسعه اقتصادی در مقاطع مختلف فراهم کند.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران بااشاره به برقراری تعامل کارآمد رییس با اعضا گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های رییس مطلوب اتاق این است که با فعالان اقتصادی تعامل خوبی داشته و توانایی این موضوع را داشته باشد که پشتیبان و حامی حقوقی، اطلاعاتی و حل مشکلات بیمه و مالیاتی اعضا باشد. نکته اصلی این است فردی که چنین توانایی‌هایی داشته باشد بدون شک می‌تواند خدمات بسیار بهتری به اعضای اتاق دهد، زیرا تمام این مسایل برای اعضا ایجاد اعتماد خواهد کرد تا بتوانند برای یک تحول بزرگ اقتصادی آماده شوند. وی اظهار کرد: از دیدگاه من مهم‌ترین وظیفه کسی که قرار است بر کرسی چهار ساله اتاق تهران تکیه بزند، حال که دولت و کابینه آن اعلام آمادگی کرده‌اند که اقتصاد را به بخش خصوصی واگذار کنند این است که بتوانند شرایط بین‌المللی و تعامل با بخش خصوصی سایر کشورها را فراهم کنند. دولت یازدهم همان‌طور که خودش اعلام کرده تنها می‌خواهد وظیفه سیاست‌گذاری و پشتیبانی را برعهده داشته باشد که امیدواریم این امر به‌زودی محقق شود و دولت تنها نقش حاکمیتی خود را ایفا کند. دولت اگر حاکمیتی باشد و از طرفی بخش خصوصی توانمندی لازم را دردسترس داشته باشد به‌راحتی می‌تواند به روزهایی که اقتصاد در آن بارورتر شود، بیندیشد.

التزام عملی به تقویت بخش خصوصی

همچنین محمد امیرزاده، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران درمورد ویژگی‌های رییس آینده اتاق ایران به «تعادل» گفت: در دوره‌های گذشته اتاق بازرگانی، فضای اتاق بیشتر رییس محور بوده که این موضوع ناشی از دو موضوع مهم است. یکی از موضوعات مهم رییس محور بودن اتاق این است که در قوانین مصوب اتاق در شورای اقتصاد، شورای پول و اعتبار، شورای خصوصی‌سازی و سایر شوراهای دیگر که بخش خصوصی در آن سهمی دارد این رییس اتاق است که فقط می‌تواند در آن حضور پیدا کند که از دیدگاه من یک نوع معضل به‌شمار می‌رود. البته می‌توان عنوان کرد که این مشکل قابل‌حل است، زیرا اگر رییس اتاق فردی باشد که اهل مشورت باشد و اعتقاد راسخی به خرد‌جمعی داشته باشد و از پشتیبانی کمیسیون‌ها و صاحب‌نظران اقتصادی کمک بگیرد، می‌تواند نماینده واقعی اتاق بازرگانی به حساب‌ آید. از دیدگاه من اگر رییس آینده چنین خاصیتی نداشته باشد به‌نوعی خودمحور خواهد بود.

متاسفانه اعضای اتاق ایران در قالب کنفدراسیون عمل می‌کنند و عمدتا در شهرستان‌ها فعال هستند و ماهانه یک بار می‌توانند دور هم جمع شوند تا درخصوص موضوعات مهم صحبت کنند که البته در چنین تجمعاتی نیز این رییس اتاق است که متکلم‌وحده به‌شمار می‌آید و عموما سخنرانی‌ها و اعلام مواضع را ایشان نیز به‌عهده دارد که همین موضوع نیز کمک بیشتری به خودمحور بودن و رییس‌محور بودن اتاق می‌کند. اگرچه اعضای هیات نمایندگان اتاق همه در حوزه خود استقلال نظر و رای دارند، اما مراجع تصمیم‌گیر و سه قوه مهم کشور بیشتر توجه آنان به خواسته‌های رییس اتاق است.

امیدواریم این سنت همیشگی بشکند و هر فردی که ریاست اتاق را برعهده گرفت در شکستن تابوی انحصار رییس‌محور بودن پیشتاز باشد و این امکان را به اعضا بدهد که در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها مشارکت داشته باشند.

نکته مهم دیگر این است که رییس اتاق باید فعال بخش خصوصی باشد که تجربه فعالیت مستمر در اداره بنگاه‌های بخش خصوصی را داشته باشد تا معنی ضرر و زیان را درک کند و بداند بخش خصوصی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند. اعتقاد 100درصدی و التزام عملی به تقویت بخش خصوصی در اقتصاد ملی یکی دیگر از نکات قابل ذکر است. این درحالی است که سهم بخش خصوصی در اقتصاد سهم چندانی نیست و باید به جایگاه اصلی خود برسد چراکه دولت آمادگی همکاری خود را با بخش خصوصی اعلام کرده و می‌خواهد این جایگاه را ارتقا دهد، اما نکته آخر، تعامل با دولت است و اینکه فردی باشد که مورد پذیرش و احترام دولت و سه قوه به‌شمار‌ آید و هیچ‌گاه نباید به‌دنبال منافع فردی خود باشد.