محمد فطانت‌ در جمع رسانه‌ها که آنها را «یاران بورس» معرفی کرد از اخلاق در بازار سرمایه گفت: مقوله‌ای که شاید این روزها و در شرایطی که بازار با تلاطم همراه است باید به آن توجه ویژه‌ای داشت و این در حالی است که این روزها برخی افراد در شبکه‌های اجتماعی با دامن زدن به برخی شایعات، اخلاقیات را زیر پا گذاشته‌اند. رئیس «سازمان» از «یاران» درخواست کرد تا با شفاف‌سازی به کمک بازار بیایند.

بازار از زبان «رئیس»

فطانت گفتار خود را همچون دیگران با ارائه اعداد و ارقام آغاز کرد: « P/E بورس در حال حاضر 5/22 و P/E فرابورس 6/97 است. در همین حال ارزش بازار در بورس رقم 282 هزار میلیارد تومان و در فرابورس رقم 59 هزار و 500 میلیارد تومان را نشان می‌دهد. جمع دارایی‌های شرکت‌های بورسی به قیمت‌های تاریخی 800 هزار میلیارد تومان و شرکت‌های فرابورسی 86 هزار و 800 میلیارد تومان و در مقابل جمع بدهی‌های آنها به ترتیب 637 هزار میلیارد تومان و 65 هزار و 600 میلیارد تومان است. از سوی دیگر حقوق صاحبان سهام شرکت‌های بورسی 166 هزار میلیارد تومان و حقوق صاحبان سهام شرکت‌های فرابورسی 21 هزار میلیارد تومان است.» او با مقایسه ارزش بازار و حقوق صاحبان سهام معتقد است قیمت سهام مورد معامله بازار کمتر از قیمت ذاتی آن است.

رئیس «سازمان» ادامه داد: شرکت‌های بورسی و فرابورسی به منظور تامین مالی، از طریق افزایش سرمایه و انتشار صکوک و اوراق مرابحه عمل کرده‌اند به گونه‌ای که سال گذشته حدود 27 هزار و 500 میلیارد تومان افزایش سرمایه صورت گرفته که نیمی از آن ثبت و تشریفات آن شکل گرفته و نیمی دیگر به سال جاری منتقل شده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود سود تقسیمی شرکت‌ها که به تدریج اعلام می‌شود به حدود 40 هزار میلیارد تومان برسد.

آنها که اطلاعات مالی نمی‌دهند...

فطانت در ادامه گفتار خود به یکی از مصوبات مجلس در سال گذشته اشاره کرد که بر آن اساس شرکت‌های مشمول اصل 44 بند 6 اصلاحی و برخی شرکت‌ها، بنگاه‌ها و نهادهای اقتصادی موظفند اعداد و ارقام مالی خود را به سازمان بورس اعلام کنند. از جمله برخی موسسات غیردولتی، نهادهای نظامی و انتظامی، سازمان‌های خیریه، وقفی، بقاع متبرکه، کلیه صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری وابسته به دستگاه‌های اجرایی و نهادهای انقلاب اسلامی و... وی خاطرنشان کرد: نامبردگان در صورتی از اعلام اعداد و ارقام مالی، مستثنا هستند که بتوانند موافقت شورای امنیت ملی را بگیرند، البته تاکنون هیچ کدام از آنها باوجود اطلاعیه‌های منتشرشده، اطلاعات مالی خود را ارائه نکرده‌اند؛ این در حالی است که در فصل مجامع قرار داریم و صورت‌های مالی آنها در حال آماده شدن است.

رئیس «سازمان» یادآور شد: اجرای این قانون در نشست‌های مجلس، مورد تاکید قرار گرفته و ما نیز زمینه‌های اجرای آن را فراهم کرده‌ایم. فطانت توضیح داد: ما در گذشته، اطلاعات ناشران را به صورت غیرمستقیم می‌گرفتیم و پس از بررسی‌های کارشناسانه، این اطلاعات یا به شرکت برای اصلاح اطلاعات برگشت داده یا منتشر می‌شود؛ اما در حال حاضر با تغییر رویه، انتشار اطلاعات مالی به صورت مستقیم در سامانه کدال انجام خواهد شد و بررسی‌های سازمان پس از انتشار اطلاعیه‌ها صورت می‌گیرد. وی تاکید کرد: لازم است مدیران و اعضای هیات مدیره شرکت‌های بورسی بادقت نظر نسبت به تهیه اطلاعات و انتشار آنها اقدام کنند و از این پس مسوولیت هرگونه نقص، ابهام یا اشکال اطلاعات متوجه اعضای هیات مدیره شرکت‌ها خواهد بود. به این ترتیب این رویه از ابتدای خردادماه اجرایی خواهد شد و قبل از آن همایشی را با ناشران و حسابرسان برگزار خواهیم کرد تا اطلاعات به موقع و با کمترین ابهام منتشر شود.

انتشار آمار تولید و فروش شرکت‌ها

فطانت همچنین از انتشار آمار تولید و فروش شرکت‌ها به منظور افزایش شفافیت اطلاعاتی بازار خبر داد و گفت: از شرکت‌های مختلف خواسته‌ایم که آمار یاد شده را به صورت ماهانه و ابتدا به صورت اختیاری منتشر کنند که تاکنون ایران خودرو و سایپا از این موضوع استقبال و آمار خود را در کدال منتشر کرده‌اند و ما نیز از همه ناشران تقاضا می‌کنیم برای کمک به شفافیت بازار و عمق بخشیدن به خرید و فروش سهام، این اطلاعات را در کدال منتشر کنند. سخنگوی سازمان بورس همچنین از تسهیل فرآیند انتشار اوراق شرکت‌ها خبر داد و گفت: از این پس شرکت‌های بورسی می‌توانند بدون ضمانت بانکی و از طریق ابزارهای مالی بازار، معاملات را انجام دهند و مصوبات آن نیز اخذ شده است. فطانت در پاسخ به پرسش یکی از رسانه‌ها در خصوص صندوق توسعه بازار و سیاست سازمان در قبال آن گفت: این صندوق از جمله نهادهای مالی تحت نظارت سازمان بورس است و مدیریت آن با سازمان نیست و در گذشته توسط یکی از شرکت‌های تامین سرمایه مدیریت می‌شد و اکنون مدیریت آن به مرکز مالی منتقل شده که سهامداران خود را دارد.

وی افزود: ما از صندوق خواسته‌ایم، سایت خود را درست کرده و اطلاعات مربوط به پرتفوی و NAV خود را به صورت به روز در آن قرار دهد که طی این هفته یا اوایل هفته آینده راه‌اندازی خواهد شد و همه افراد می‌توانند پرتفوی کامل صندوق را ببینند و از آخرین اطلاعات آن مطلع شوند. فطانت سپس گفت: در خصوص فعالیت صندوق توسعه بازار با کارشناسان مختلفی تبادل نظر شده و همه آنها بر این باورند که باید در مواقع لازم از بازار حمایت شود و این ابزار اگر به درستی مورد استفاده قرار بگیرد، مفید خواهد بود. رئیس «سازمان» تاکید کرد: شفافیت این صندوق باید افزایش یابد و در این صورت بسیاری از موارد قابل بررسی و رفع خواهد بود اگر چه بسیاری از موارد گفته شده، شایعه و اخبار غیررسمی است.

وی درخصوص سیاست‌های انقباضی دولت از دید بازار گفت: در این باره باید افراد مسوول، پاسخگو باشند اما در مورد بازار ما در حال حاضر با کمبود نقدینگی در بازار مواجه هستیم که ناشی از اتفاقات مختلفی است. از جمله سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی، نرخ بهره، سپرده‌های قانونی، سپرده بین‌بانکی، نرخ‌شکنی برخی مسوولان غیرمجاز و نرخ بازده بدون ریسک از طریق موسسات که جذابیت بازارهای رقیب را کاهش می‌دهد و به صورت جمعی در رفتار بازار سرمایه اثر می‌گذارند. فطانت ادامه داد: در این مدت تصمیم‌های خوبی اتخاذ شده و به تدریج آثار آن در بازار دیده خواهد شد.

تحقیق و تفحص از بورس مطرح نیست

رئیس «سازمان» در پاسخ به یکی دیگر از رسانه‌ها درخصوص وضعیت جاری بازار و طرح مبحث تحقیق و تفحص از بورس در مجلس گفت: بازار ما از پتانسیل‌های خوبی برخوردار است و عوامل تاثیرگذار بر بورس شرایط خوبی دارند اما به این معنی نیست که ما قیمت‌ها را تعیین کنیم و خریدار و فروشنده براساس آن تصمیم بگیرند. من همواره از توصیه به خرید یا فروش یا ارزنده بودن یک سهم، احتراز کرده‌ام و شرکت‌های مشاوره باید سهام ارزنده را به مردم معرفی کنند. وی افزود: با وجود صنایع پرپتانسیل، قیمت بسیاری از سهم‌‌های ما زیر 10 سنت است و در هیچ جای دنیا این گونه نیست.

فطانت در ادامه گفت: بحث تحقیق و تفحص از بورس مطرح نبوده و ما همواره در مجلس با کمیسیون‌ها نشست داریم و تلاش می‌کنیم ابهامات موجود و شرایط بازگشت رونق به بازار سرمایه را با افراد مختلف در قوه مقننه بخش‌های اجرایی و صنایع مطرح و ابهامات را برطرف کنیم.

وی تاکید کرد: دغدغه موجود در بازار سرمایه نشان می‌دهد همه افراد تصمیم‌گیر باید بسیار دقیق‌تر و با توجه به عواقب تصمیم‌ها در بخش‌های اقتصاد و به خصوص بورس عمل کنند و این به طیف وسیعی از صنایع، مدیران و بخش‌های مختلف تصمیم‌گیر مربوط می‌شود.

رفتار حقوقی‌‌ها در بازار، یک عارضه جدی است

فطانت درخصوص رفتار سرمایه‌گذاران در بازار گفت: در سال جاری سرمایه‌گذاران حقیقی به صورت جدی از بازار حمایت کرده‌اند و حجم عمده خرید و فروش‌ها توسط حقیقی‌ها صورت گرفته است. در حالی که برخی حقوقی‌ها با عرضه سهام تاثیر منفی بر بازار گذاشته‌اند اما برای جلوگیری از این عرضه‌ها، ابزاری در اختیار نداریم اما همواره به سرمایه‌گذاران حقوقی توصیه‌هایی کرده‌ایم ولی رسیدگی به تخلفات در این خصوص، در قانون پیش‌بینی نشده است.

رئیس «سازمان»، رفتار حقوقی‌ها در بازار را یک عارضه جدی خواند و گفت: در حال حاضر، اخلاق در بازار به عنوان یک تئوری در دنیا مطرح است و ما با حقوقی‌ها جلساتی برگزار کرده و مواردی را گوشزد کرده‌ایم اگر چه آنها هم حرف‌هایی دارند اما در برخی موارد توصیه اخلاقی کافی نیست و باید ابزار دیگری وجود داشته باشد به عنوان مثال در عرضه‌های خصوصی‌سازی، از کانال‌های مختلف تقاضا کردیم که مانع عرضه شوند.

نقشه راه بورس کجاست؟

فطانت در پاسخ به یکی دیگر از رسانه‌ها در خصوص وجود یک نقشه راه مکتوب در بازار سرمایه گفت: برنامه‌های سازمان بورس در سایت «سنا» به صورت مفصل و با ریز اعداد و ارقام موجود است. این برنامه‌ها توسط شورای عالی بورس تصویب شده و بلندمدت هستند. ما مجری برنامه‌ها و سیاست‌های تدوین شده در این چارچوب هستیم و برای رسیدن به برنامه‌های کلان آنها را دنبال می‌کنیم اما اعلام مقطعی برنامه‌ها بسیار موثرتر است تا مطرح کردن در چارچوب کلی زیرا ممکن است به بازار علائمی بدهد که در آینده نتوان آن را تغییر داد.

وی درباره اقدامات بورس برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی گفت: در زمینه جذب سرمایه‌گذاری به صورت مستقیم فعالیت‌های زیادی در وزارت اقتصاد صورت گرفته اما از طریق بورس کار کمی انجام شده و ضعیف هستیم زیرا باید زیرساخت‌های آن اصلاح شود.

فطانت توضیح داد: سرمایه‌گذاری خارجی در بورس می‌تواند با فرآیند مشخص، ساده و با ابزارهای مناسب به سرعت انجام شود اما باید زیرساخت‌ها را فراهم کنیم. به این منظور با جامعه حسابداران رسمی جلسه‌ای داشتیم و راهکارها را بررسی کردیم. بر این اساس باید اطلاعات مالی شرکت‌ها به زبان‌های دیگر منتشر شود و ستادی نیز برای این موضوع تشکیل شده است. استانداردهای بین‌المللی حسابداری و حسابرسی نیز باید در شرکت‌های ما پیاده شود که البته این به زمان نیاز دارد.

سیستم معاملات را ارتقا می‌دهیم

فطانت در ادامه درخصوص مشکلات سیستم معاملات که گریبانگیر عرضه «مبین» شد و اقدامات لازم برای جلوگیری از تکرار آن توضیح داد: سهمیه‌بندی برای عرضه‌های اولیه از قبل صورت گرفته بود؛ اما به دلیل تقاضای بالاتر از عرضه که همواره در عرضه‌های اولیه وجود دارد این مشکلات به وجود آمد البته هر سیستمی ممکن است در هر لحظه با ایرادی مواجه شود اما به هر حال، به منظور انجام معاملات با حجم‌های بالاتر نیاز به نرم‌افزارهای پیشرفته‌تری داریم که تدارک دیده‌شده و سخت‌افزارها را نیز تامین می‌کنیم تا متناسب با رشد بازار با حجم‌های ناگهانی، بتواند جوابگو باشد. وی تاکید کرد: با توجه به وجود سه روش وارد کردن سفارش‌ها از سوی کارگزاران، سیستم موجود نیز جوابگو هست و مخاطره جدی ما را تهدید نمی‌کند اما بحث ارتقا نیز وجود دارد.

فطانت درباره آزادسازی سهام عدالت توضیح داد: باید منتظر تقدیم لایحه از سوی دولت در این زمینه بود و این موضوع نمی‌تواند به صورت یک‌شبه و یکجا انجام شود زیرا آثار غیرقابل کنترل و غیرقابل پیش‌بینی خواهد داشت و ما پیشنهاد می‌کنیم از طریق ETF صورت گیرد تا بتوانیم متناسب با تقسیم سود شرکت‌ها سهام عدالت را آزاد کنیم.

لزوم رعایت اخلاق در شبکه‌های اجتماعی

فطانت در ادامه با تاکید بر این موضوع که مقررات به تنهایی برای رشد بازار سرمایه کافی نیست، گفت: با رعایت اخلاق، می‌توانیم شاهد رشد بازار سرمایه باشیم اما متاسفانه در برخی شبکه‌های اجتماعی، شاهد جعل اطلاعیه‌های سازمان بورس هستیم و برخی نیز گول اطلاعیه‌هایی را می‌خورند که وجود خارجی ندارد و بر آن اساس خرید و فروش می‌کنند و متضرر می‌شوند اگرچه این موارد، محدود و شناخته شده‌اند اما این فعالیت‌ها باید در چارچوب اطلاع‌رسانی صحیح صورت گیرد.

وی درخصوص انتشار سهام از سوی شرکت‌های سهام خاص گفت: به این منظور قانون خاصی در حال تدوین و ارائه به مجلس است و در قالب بازار سرمایه هم هرجا که مطلع شویم، برخورد می‌کنیم و این اخلال در نظام اقتصادی است.

وی درباره نحوه برخورد با موسسات، شرکت‌ها و نهادهایی که اطلاعات خود را اعلام نمی‌کنند گفت: وظیفه سازمان بورس، انتشار اطلاعات است که باید این اطلاعات را در اختیار شورای رقابت و کمیسیون اصل 44 بگذارد و با صحبتی که در هفته‌های گذشته در کمیسیون اصل 44 داشتیم، گزارشی در صحن علنی مجلس قرائت خواهد شد و درباره این موسسات یا شرکت‌ها، مجلس تصمیم خواهد گرفت.

برخوردهای سازمان، رسانه‌ای نیست

فطانت در پاسخ به یکی دیگر از رسانه‌ها درخصوص لزوم برخورد قاطع با تخلفات حقوقی‌ها گفت: آنها اعلام می‌کنند که ما باید اقساط خصوصی‌سازی را پرداخت کنیم و منابع در اختیار نداریم پس باید سهام عرضه کنیم، البته پیشنهاد شده که سازمان خصوصی‌سازی دریافت اقساط را 6 ماه به تعویق بیندازد، اما از این محل نیز بودجه‌ای دیده شد و این موارد مثل یک زنجیره به هم متصل است اما در هر حال برخورد با تخلفات به معنای رسانه‌ای کردن نیست بلکه پرونده‌ای تشکیل می‌شود و متخلفان جریمه می‌شوند.

وی درباره تداوم عرضه‌های اولیه گفت: تا پایان خردادماه هیچ‌گونه عرضه اولیه در بورس و فرابورس صورت نخواهد گرفت اما کلیت عرضه اولیه را به‌عنوان یک حق برای کسانی که می‌خواهند سهام خود را عرضه کنند قائل هستیم و به این منظور نیز متقاضیان زیادی در نوبت برای ورود به بورس هستند.

بازار به مذاکرات گره نخورده است

فطانت درخصوص تاثیر مذاکرات هسته‌ای بر بازار سرمایه توضیح داد: هیچ‌کس منکر این نیست که فضای روانی حاکم، بر جامعه و بازار سرمایه تاثیرگذار است و قیمت سهم‌ها تحت‌تاثیر شرایط روانی بازار هستند اما در حال حاضر مهم‌ترین چالش بازار، چالش نقدینگی است.

وی افزود: مذاکرات بحث روانی را حل می‌کند و سرانجام فضایی را به وجود می‌آورد که بسیاری از ابهامات برطرف می‌شود اما این به آن معنی نیست که بازار به مذاکرات گره خورده است، بلکه بازار فارغ از مذاکرات، پتانسیل بالایی دارد و به نظر من بازار سمت و سوی خودش را می‌رود و به وضعیت خود باز خواهد گشت.