صنعت پتروشیمی ایران درحال حاضر از استانداردهای ابتدایی خود فاصله گرفته است. در سال‌های گذشته و با کمبود منابع مالی و بسته شدن درها برای ورود تکنولوژی‌های استاندارد به کشور، صنعت پتروشیمی کم‌کم از رونق روزهای اوج خود فاصله گرفت. حالا مسوولان شرکت ملی صنایع پتروشیمی در تلاش هستند تا با تبدیل شدن به نهادی که تنظیم‌کننده روابط بین واحدهای مختلف واگذار شده است، مسیری را برای توسعه این صنعت پیش‌روی بخش خصوصی بگذارند. روز گذشته محمدحسن پیوندی قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی وعده داده است که اگر بتوانیم از فاینانس چین استفاده کنیم ظرفیت تولید متانول کشور به 24میلیون تن می‌رسد. او اظهار داشته است: «باید از حالا به فکر تبدیل متانول به پروپیلن و ارزیابی بازارهای آن باشیم و بخش خصوصی را برای حضور در این بازار ترغیب کنیم.» پیوندی اظهار امیدواری کرده است که تا چهارسال آینده برنامه ظرفیت تولید ١٢٠میلیون تن محصولات پتروشیمی محقق شود.

بسیاری اعتقاد دارند تمرکز ایران بر تولید متانول در صنعت پتروشیمی سودی درازمدت برای کشور به‌دنبال نخواهد داشت. پیش از این عادل نژادسلیم مدیرعامل هلدینگ خلیج‌فارس به «تعادل» گفته بود که برای اینکه بتوانیم صنایع پایین‌دستی متانول را در کشور توسعه بدهیم، به «امنیت اقتصادی» برای سرمایه‌گذاران در این صنعت احتیاج داریم. علیرضا صدری مدیرعامل پتروشیمی تبریز نیز در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرده بود که اگر بخواهیم از سمت تولید متانول به پروپیلن حرکت کنیم به بازشدن درهای سرمایه‌گذاری و تکنولوژی به سوی ایران احتیاج داریم که در آن صورت نیز باید زمینه‌های سرمایه‌گذاری را فراهم کنیم.

نگرانی مسوولان ارشد بخش دولتی پتروشیمی که درحال حاضر ازسوی واحدهای خصوصی به چشم نوعی هدایتگر دیده می‌شود، راجع به اتکای صرف به تولید متانول از آن‌جایی ریشه گرفته است که طبق گزارشی که «تعادل» پیش از این نیز به صورت کامل آن را انتشار داده بود، چین به‌عنوان مهم‌ترین بازار هدف متانول ایران، اکنون سیاست‌های خود را در مصرف مواد پتروشیمی دستخوش تغییر قرار داده است. طبق این گزارش درحالی که ایران بیشترین متانول تولیدی خود را به چین صادر می‌کنند، تولید‌کنندگان پتروشیمی جهانی اکنون بیشترین تمرکز را بازار نوظهور «متانوسل» در چین گذاشته‌اند. مدیر اجرایی ارشد یکی از شرکت‌های جهانی پتروشیمی در کنفرانس صنعت پتروشیمی که ماه آوریل در شانگهای برگزار شده بود به «تقاضای حبابی چین در محصولات پتروشیمی با گرید بالا مانند متانوسل PE و PP که عملکرد بسیار بهتری در شکست مقاومت از محصولات دیگر نشان می‌دهند» اشاره کرده است. به گزارش «تعادل» 2نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های مالک اشتر و شهید رجایی در مقاله‌یی با عنوان «کاتالیست‌های متالوسن-کاتالیست‌های معجزه‌گر ساخت بشر» درباره این محصول نوشته‌اند: «کشف کاتالیست‌های متالوسن به‌خاطر توانایی‌های حیرت‌انگیزی که در سنتز انواع پلیمرهای با خصوصیات ویژه دارند، به اعتقاد دانشمندان علوم کاتالیست و پلیمریزاسیون یکی از مهیج‌ترین اکتشافات در 50سال اخیر در علوم پلیمر و کاتالیزور برای پلیمریزاسیون محسوب شده و به کاتالیزور زیگلر- ناتا شناخته شده عنوان مهم‌ترین پیشرفت در زمینه کاتالیست‌ها از زمان کشفند. با تمام پیشرفت‌هایی که در زمینه تولید و به‌ کارگیری انواع متالوسن‌ها وجود دارد، هنوز این نوع کاتالیست‌ها در کشور ما حتی برای مراکز علمی و صنعتی غریب هستند.»

قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی بیان کرده است که ایجاد زیرساخت‌ها برای جذب سرمایه در صنعت پتروشیمی اکنون بسیار احساس می‌شود. اما سرمایه‌گذاران چه مسایلی را زمینه‌ساز ایجاد این زیرساخت‌ها می‌دانند. «تعادل» برای یافتن این پاسخ اظهارات مدیران پتروشیمی خصوصی که پیش از این به گفت‌وگو با آنها پرداخته را بررسی کرده است.



 سرمایه‌گذاران چه می‌خواهند؟

عادل‌ نژادسلیم مدیرعامل هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس در گفت‌وگوی مفصل خود با روزنامه تعادل که چندی پیش به چاپ رسید در بحثی به دغدغه‌های دقیق سرمایه‌گذاران برای ورود به این صنعت اشاره کرد. او در این بحث مطرح کرد: «اکنون موانع قانونی وجود دارد که ریسک سرمایه‌گذاری در کشور محسوب می‌شود و درچنین وضعیتی سرمایه‌گذاران احساس امنیت نمی‌کنند. ایران باید برای بالا بردن امنیت سرمایه‌گذاری طبق قانون بین‌المللی سرمایه‌گذاری شرایط را فراهم کند البته با برداشتن تحریم‌ها گام بزرگی در ایمن کردن محیط سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران پیش خواهد آمد اما دولت باید تمام زیرساخت‌های لازم جهت سرمایه‌گذاری را فراهم کند اما نحوه سرمایه‌گذاری را بخش خصوصی تعیین می‌کند. برخی تصور می‌کنند حضور داعش در منطقه سرمایه‌گذاری را ناامن می‌کند اما در واقع قوانین حاکم بر کشور در بالا بردن ریسک سرمایه‌گذاری دخیل است چراکه برای سرمایه‌گذار این مهم است که بتواند محصول خود را صادر کند و زمانی که قوانین علیه صادرات او باشند سرمایه‌گذار دست به همچین عملی نمی‌زند.» او در ادامه بیان کرده بود: «ایجاد شرایط امن سرمایه‌گذاری مبتنی بر قوانین بین المللی و داشتن آزادی عمل در حیطه سرمایه‌گذاری و اطمینان از نحوه برداشت و دخالت سرمایه درنحوه سرمایه‌گذاری و نیز در دسترس بودن خوراک، قیمت خوراک، دسترسی به حمل‌ونقل بین‌المللی از مواردی است که اگر رعایت شود، سرمایه‌گذار برای اقدام به سرمایه‌گذاری خواهد کرد باید بدانیم که تصدی‌گری دولت باعث بالارفتن ریسک سرمایه‌گذاری خواهد شد.» احمد مهدوی رییس انجمن صنفی کارفرمایی صنایع پتروشیمی اما یکی از منتقدانه‌ترین نگاه‌ها به برنامه‌های دولت در جذب سرمایه برای صنعت پتروشیمی را داشت. او معتقد بود دولت باید از دخالت کردن فاصله گرفته و به سمت تبدیل شدن به نهادی پیش برود که مسیر و نقشه راه تعیین کند تا در این مسیر سرمایه‌ها بتوانند به درستی جذب صنعت پتروشیمی کشور شوند. حسن خسروجردی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورد‌ه‌های نفت، گاز و پتروشیمی نیز پیش از این درباره زمینه‌های جذب سرمایه در این صنعت به «تعادل» گفته بود: «ابتدا باید روش اعتبار محوری را در پیش بگیریم. سرمایه‌گذاری روی تاسیسات، تضمین خوراک و جذب فاینانسورهای خارجی از زمینه‌های دستیابی به روش اعتبار محوری است. در زمینه جذب فاینانس‌های خارجی بانک مرکزی باید ضمانت و تعهدی در قبال این پشتوانه مالی به بخش خصوصی بدهد. همان‌طور که در مقابل دولت ضمانت لازم است، برای فاینانسورها نیز باید تضمین وجود داشته باشد و بدون حمایت بانک مرکزی این مهم قابل دستیابی نخواهد بود».

 نیاز 70 میلیارددلاری پتروشیمی به سرمایه‌گذاری

اگر پای صحبت‌های مدیران پتروشیمی بخش خصوصی بنشینیم در خیلی از موارد متوجه می‌شویم نقش قائم‌مقام شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مسیری که این شرکت‌ها طی خواهند کرد، اهمیت بسیار زیادی دارد. آنها در بسیاری از موارد به این اشاره می‌کنند که آقای پیوندی در جلسه‌یی طبق یک گزارش راجع به بازار جهانی، وضعیت تقاضا برای محصولات پتروشیمی را برای این واحدها مشخص می‌کند. به همین واسطه است که اظهارات این مدیر می‌تواند نشان‌دهنده آینده این صنعت در کشور باشد. پیوندی بااشاره به نقشه راه پتروشیمی کشور گفته است: «براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده باید در ١٠سال آینده ٦٠میلیون تن ظرفیت فعلی را عملیاتی و ٦٠میلیون تن درحال اجرای بخش خصوصی را نیز به نتیجه برسانیم.»

پیوندی ادامه داد: «شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال‌های گذشته اعتبار قابل توجهی را برای تامین مالی به دست آورده است و حتی اگر تحریم‌ها هم برداشته نشود، باز هم منابع فاینانس با استفاده از اعتبار پتروشیمی کارشان پیش می‌رود و بانک‌های داخلی نیز بدون قید و شرط این پروژه‌های پتروشیمی را تامین اعتبار می‌کنند؛ علت آن هم این است که پتروشیمی در سال‌های اخیر هیچ‌گاه بدقولی نکرده و یک روز عقب‌افتادگی نداشته است.» البته این اظهارنظر قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی درحالی بیان می‌شود که پیش از این بیژن زنگنه به «تعادل» گفته بود: «برای توسعه صنعت پتروشیمی درکشور به 70میلیارد دلار سرمایه احتیاج داریم.» سرمایه‌یی که قطعا از توان بخش خصوصی داخلی و صندوق توسعه ملی خارج است.