اگر نگاهی به صنعت نشر طی سال‌های گذشته بیندازیم،‌ خواهیم دید که مشکلات اقتصادی نشر از مشکلات کاغذ شروع شد‌، کالایی که به یک‌باره و با تغییر نرخ ارز گران و کمیاب شد. در نتیجه ناشران با مشکل عمده‌ای مواجه شدند‌، کاغذ از بندی هشت هزار تومان به بندی 80 تا 100 هزار تومان رسید و این یعنی یک فاجعه در صنعت نشر. در همان ایام بود که رهبر فرزانه انقلاب در بازدید از نمایشگاه کتاب بیست و ششمین بر حل مشکلات کاغذ به مسئولان و دولت تذکر داد. از آن پس مجموعه‌های خصوصی و دولتی نسبت به ساماندهی وضعیت کاغذ احساس وظیفه کرده و در حوزه کاغذ سرمایه‌گذاری کردند،‌ در نخستین گام دو کارخانه کارون و پارس به بخش خصوصی واگذار شد تا این دو کارخانه که طی سالیان دراز بدون بازدهی و در حال نیمه تعطیل فعالیت داشتند،‌ فعالیت خود را از سر بگیرند.

به موازات آن از گوشه و کنار خبرهایی مبنی بر تأسیس کارخانه‌هایی جدید به گوش می‌رسید‌، کارخانه‌هایی که تولید آن‌ها کاغذ‌هایی بود که در مصارف صنعتی کاربرد دارند‌. از سوی دیگر آمارهای فعالان عرصه کاغذ نشان می‌دهد که بیش از 80 درصد نیاز کشور به کاغذ از واردات و تنها 20 درصد آن از تولید داخلی تأمین می‌شود،‌ در حالی که نیاز کشور به کاغذ سالانه حدود دو میلیون تن برشمرده شده و از این میزان تنها 750 هزار تن در کشور تولید و مابقی به صورت واردات تأمین می‌شود.

همچنین عمده کاغذ وارداتی به کشور کاغذ تحریر و کاغذ گلاسه است،‌ چرا که تنها یک کارخانه در کشور کاغذ تحریر تولید می‌کند و آن هم کارخانه چوب و کاغذ مازندران است. سایر کارخانه‌های هم‌چون پارس‌، گلریز شوشتر(کارون)،‌ چوکا و...نیز کاغذهای صنعتی که در تولید مقوا و کارتن کاربرد دارد،‌ تولید می‌کنند.

با این مقدمه‌، در دو ماهه نخست سال جاری اخباری منبی بر تأسیس کارخانه‌های جدید کاغذ در رسانه‌ها منتشر شده است؛ اخباری که در وهله نخست مسرت‌بخش است،‌ اما زمانی که به تولیدات این کارخانه‌های توجه می‌کنیم،‌ موضوع قدری پیچیده می‌شود و ابهاماتی به وجود می‌آورد،‌ از آن جمله اینکه در شرایطی که عمده نیاز کشور به کاغذ تحریر است،‌ تأسیس کارخانه‌های جدید‌ که به تولید کاغذهای صنعتی می‌‌پردازند، آیا دردی دوا می‌کند؟ بهتر نیست که به جای تأسیس کارخانه‌های جدید به افزون‌سازی ظرفیت کارخانه‌های موجود پرداخته و با تجهیز آن‌ها به دستگاه‌های جدید توانایی تولید کاغذهای تحریر و کاغذهای با‌کیفیت بالا را گسترش داد؟

روغنی:‌ در حوزه کاغذ متأسفانه ما به سمت نیاز کشور حرکت نمی‌کنیم

ابوالفضل روغنی گلپایگانی، رئیس سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقوا، در پاسخ به این پرسش می‌گوید: بهتر است،‌ قبل از هر چیز،‌ تجربه کشور هند را مثال بزنم. در هند کارخانه‌های کوچک کاغذ  تبدیل به مجتمع‌های بزرگ صنعتی شده و تولید را آغاز کردند‌، تولیداتی که با هزینه‌های کمتر و راندمان بالاتری انجام می‌شدند‌. در کشور ما بحث سرمایه‌گذاری کاغذ شرایط مناسبی ندارد، در حوزه کاغذ متأسفانه ما به سمت نیاز کشور حرکت نمی‌کنیم.

وی ادامه می‌دهد:‌ اکنون کارخانه‌های جدید‌التأسیس به تولید کاغذهای صنعتی مشغول هستند‌، در حالیکه ما کاغذ تحریر و روزنامه در کشور اندک داریم و جز کارخانه کاغذ مازندران هیچ کارخانه دیگری در کشور کاغذ تحریر تولید نمی‌کند‌، بنابراین اینکه روی تولید کاغذ صنعتی سرمایه‌گذاری کنیم‌، اشتباه است و به نوعی هدر دادن منابع محسوب می‌شود؛ چرا که این کاغذ‌ها در حال حاضر به اندازه کافی در کشور تولید می‌شود و تولید دوباره آن موازی‌کاری و افزون بر نیاز است.

روغنی تصریح می‌کند:‌ ورود چنین سرمایه‌هایی به تولید کاغذ‌، رویه‌ای غیرحرفه‌ای و غیر تخصصی است؛ چرا که در بخش‌هایی مثل کاغذ تحریر هنوز کشور با کمبود مواجه است. باید این ظرفیت را ایجاد کنیم که تولیدات  مناسبی در کشور داشته باشیم.

رئیس کارخانه کاغذ مازندران درباره اهداف سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در تولید کاغذهای صنعتی می‌گوید:‌ مشکل این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها تنها این است که بر اساس نیاز کشور نیست و این سرمایه‌گذاران به سمت تولید کاغذهایی حرکت کردند که در حال تولید است‌، اما این نکته را نیز نباید فراموش کرد که صنعت کاغذسازی ما قدیمی‌ست وسرمایه‌گذاران جدید به سمت نوسازی و فراهم‌کردن شرایط بهتر نیز حرکت کرده‌اند.

وی در پاسخ به این پرسش که سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا چه اقداماتی برای جهت‌دهی سرمایه‌گذاری‌ها در بازار تولید کاغذ انجام داده است،‌ ادامه می‌دهد:‌ ما این موضوع را با وزیر صنعت،‌ معدن و تجارت در میان گذاشته‌ و تأکید کرده‌‌ایم که این سرمایه‌گذاری باید برنامه‌ریزی شده باشد‌. در حال حاضر نیز مشغول تعیین استراتژی و تدوین برنامه پنج ساله صنعت کاغذ هستیم که البته نیازمند حمایت وزارت صنعت و اتاق بازرگانی است.