کارشناسان بازار بر این موضوع تاکید دارند که افزایش در قیمت محصولات لبنی تاثیری انکارناپذیر در بازار دارد. تاثیری که سعید سلطانی سروستانی، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران درباره آن می‌گوید: این تاثیر در بازار، منفی خواهد بود و میزان خرید محصولات لبنی از سوی مردم کاهش خواهد یافت. به گفته او نقش دولت در کمک به بهبود و ایجاد ثبات در این وضعیت بسیار مهم است. از سوی دیگر رضا باکری، رییس انجمن لبنیات درباره این موضوع معتقد است: در صورتی که کارخانه‌های تولید محصولات لبنی در تولید این محصول دچار زیان شوند، با انجام اقدامات کارشناسی مجبور به افزایش قیمت خواهند شد.

بنا به درخواست برخی از تولیدکنندگان لبنیات و روغن نباتی به کارگروه تنظیم بازار مبنی بر افزایش قیمت این محصولات، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از انتقال این درخواست‌ها به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان خبر داده و گفت: قرار است در این سازمان درباره درخواست فعالان این صنف تصمیم‌گیری شود. البته ممکن است در این تصمیم‌گیری، افزایش یا کاهشی بر درصد افزایش قیمت پیشنهادی اعمال شود. به گفته محمود نوابی، با توجه به بخشنامه معاون اول رییس‌جمهور مبنی بر هماهنگی هر گونه افزایش قیمت با کارگروه تنظیم بازار، تقاضای تولیدکنندگان لبنیات و روغن نباتی برای بررسی کارشناسی قیمت، در دستور کار قرار گرفته است.

اما هر آنچه کارگروه تنظیم بازار برای افزایش قیمت این دو کالا مصوب کند، سازمان حمایت تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ناظر بر حسن اجرای آن خواهد بود و اجازه تخلفات را نخواهد داد اما تا زمانی که کارگروه نظر نهایی را اعلام نکند، هرگونه افزایش قیمتی در بازار تخلف به حساب می‌آید. تاثیر قیمت لبنیات بر بازار، موضوعی انکارناپذیر است؛ چرا که لبنیات یکی از مواد اولیه تهیه بسیاری از محصولات و کالاهای موجود در بازار است.

به این ترتیب نخستین سوالی که در ذهن مردم ایجاد می‌شود این است که با افزایش قیمت لبنیات، قیمت سایر کالاهای موجود در بازار که در ارتباط با لبنیات هستند، چه تغییری خواهد کرد؟ آیا این قیمت‌ها نیز افزایش خواهد یافت؟ و در نهایت افزایش قیمت لبنیات بر بازار چه تاثیری خواهد داشت؟

تاثیر منفی در بازار

مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران ایران در پاسخ به این سوال‌ها می‌گوید: افزایش قیمت لبنیات تاثیری منفی در بازار داشته و این تاثیر را می‌توان در میدان فروش دید. چون با افزایش قیمت، قدرت خرید مردم کمتر خواهد شد. به این ترتیب باید چاره‌ای برای حل این مشکل اندیشیده شود چراکه در غیراین صورت، میزان تقاضا برای محصولات لبنی پایین می‌آید و کارخانه نیز متعادل با میزان تقاضا، شیر خام را از دامداری خریداری می‌کند و در نتیجه زیان اصلی به دامداران وارد می‌شود.

سعید سلطانی سروستانی با اشاره به مشکل دیگری که به واسطه افزایش قیمت شیر به وجود می‌آید، بیان می‌کند: از سوی دیگر باید به سبد کالای مردم نیز توجه کرد. چون مردم سبد کالای خود را بر اساس درآمدشان تنظیم می‌کنند.

بنابراین با افزایش قیمت لبنیات و با توجه به هزینه‌های زندگی، قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد.

پیشنهادی که سروستانی برای بهبود این وضعیت می‌دهد راهکاری است که می‌توان آن را قابل اجرا دانست. او به قانون افزایش بهره‌وری درباره تعیین قیمت و همچنین خرید تضمینی شیر در سطح گسترده و نامحدود اشاره می‌کند و معتقد است با اجرای این طرح، شیر، قیمت واقعی خود را پیدا می‌کند. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که قیمت تمام شده کالاها در مقایسه با سال گذشته تفاوت دارد و این موضوع را در هیچ یک از کالاها و خدمات نیز نمی‌توان نادیده گرفت. از سوی دیگر، در سال گذشته، قرار بر این بود که کارخانه‌ها شیر خام را با قیمت ۱۴۴۰ تومان از دامداران خریداری کنند اما متاسفانه این تصمیم هنوز اجرایی نشده و تمامی مسائلی که در حوزه لبنیات و قیمت آنها وجود دارد به این تصمیم‌ها وابسته است.

در این میان شاید این سوال به ذهن برسد که آیا درخواست تولیدکنندگان محصولات لبنی برای افزایش قیمت محصول، به دلیل افزایش قیمت بنزین و سوخت بوده است؟ سوالی که مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران ایران در پاسخ به آن می‌گوید: این موضوع نیز می‌تواند به عنوان یکی از عوامل در تعیین قیمت لبنیات تاثیرگذار باشد.

در واقع، با توجه به افزایش قیمت حامل‌های انرژی، این قیمت‌ها نیز تغییر می‌کند. سعید سلطانی سروستانی معتقد است: شیری که به کارخانه‌ها فروخته می‌شود، حاصل تلاش و زحمت دامدار است بنابراین باید این محصول با قیمتی کارشناسی شده و سودی عادلانه از او خریداری شود.

در نتیجه اگر دولت بر اساس پیش‌بینی‌های برنامه توسعه قصد انجام کاری برای بهبود این وضعیت دارد، باید به مردم در خرید بیشتر لبنیات کمک کند و این کمک‌ها می‌تواند از بعد اقتصادی و همچنین از بعد فرهنگی باشد. همچنین دولت می‌تواند به دامدار نیز در بهبود روند کار کمک کند به این شکل که وی را به تولید هرچه بیشتر این محصول تشویق کرده و اگر بازار کشش و توانایی خرید این محصول را نداشت و با قیمتی اندک شیر را از دامدار خریداری کرد، این مابه تفاوت را دولت به دامدار پرداخت کند که نه مردم و نه تولیدکننده دچار ضرر و زیان نشوند. در واقع این کار هم به سود تولیدکننده است و هم به سود مصرف کننده.

درخواستی از سوی کارخانه‌ها

در این میان اما شنیدن صحبت‌های دیگر فعالان بازار شیر و لبنیات نیز خالی از لطف نیست چراکه به اندازه بزرگی و وسعت این بازار، تنوع دیدگاه نیز درباره اتفاقات و تصمیم‌های جدید وجود دارد.

رضا باکری، دبیر انجمن فروشندگان لبنیات، با اشاره به اینکه درخواست افزایش قیمت از سوی انجمن نبوده است، تصریح می‌کند: به تمامی کارخانه‌ها اعلام کرده‌ایم در صورتی که درخواستی مبنی بر افزایش قیمت دارید، خودتان مکاتبات لازم را به سازمان‌های مربوط انجام دهید چراکه انجمن این کار را انجام نخواهد داد. به گفته او انجمن لبنیات فقط در بخش‌های عمومی مکاتبات را انجام داده است.

این بخش‌های عمومی شامل اثربخشی اقلام و قیمت تمام شده محصولات در سال ۹۴ در مقایسه با سال گذشته است و در این بررسی درخواست داده شده که ۵درصد تاثیر افزایش قیمت در قیمت تمام شده محصول، را محاسبه کنند. در واقع اگر کارخانه‌ای کالایی دارد که این کالا برای کارخانه زیان و ضرر داشته خود کارخانه برای رسیدگی به این ضرر باید پیگیری‌های لازم را انجام دهد و انجمن مسئولیت و نقشی را در این درخواست به عهده نگرفته است. باکری یادآور می‌شود: سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز برای پاسخ دادن به این درخواست‌ها در وهله اول کار را کارشناسی می‌کند و وظیفه تعیین قیمت را به عهده ندارد بنابراین با انجام کارشناسی‌های لازم روی درخواست‌های کارخانه ها، آنها را برای تعیین قیمت نهایی به ستاد تنظیم بازار کشور برمی‌گرداند تا این ستاد قیمت نهایی را به بازار اعلام کند. او تصریح می‌کند: ممکن است تغییر قیمت شیر خام بر همه محصولات لبنی تاثیر بگذارد اما به این نکته نیز باید توجه کرد که همه کالاها و محصولات تاثیر چندانی بر هم ندارند و نمی‌توان ادعا کرد که لزوما تغییر در قیمت یک محصول به تغییر در قیمت سایر محصولات منجر شود.

تاثیر بر سرانه مصرف شیر

پایین بودن سرانه مصرف شیر در کشور از موضوعاتی است که به نحوی سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف از جمله وزارت بهداشت، آموزش و درمان پزشکی را به خود درگیر کرده است. این موضوع که می‌توان از آن با عنوان یک معضل نام برد باعث شده تا سازمان‌های مختلف با همکاری سازمان صداو سیما به برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی برای مصرف هرچه بیشتر شیر و محصولات لبنی بپردازند.

اما اگر قرار باشد قیمت محصولات لبنی افزایش یابد، آیا تعادل این برنامه‌ها به هم نخواهد خورد؟ رضا باکری در پاسخ به این سوال به صمت می‌گوید: این موضوع تا حدودی به عرضه و تقاضا در بازار بستگی دارد و در واقع تقاضای مردم برای درخواست لبنیات و عرضه کارخانه‌ها خود تعادلی را به وجود می‌آورد اما اگر کارخانه‌ای هنگام عرضه این محصول دچار ضرر و زیان شود، مجبور می‌شود که قیمت را افزایش دهد. اما ممکن است در این شرایط، کارخانه مربوط با کاهش خرید مواجه شود و در نتیجه تولید آن نیز کاهش می‌یابد. بنابراین این بنگاه یا شرکت است که تشخیص می‌دهد که افزایش در قیمت می‌تواند به سود برای کارخانه منجر شود یا وضعیت موجود سود بیشتری دارد؟ در این شرایط، کارخانه‌ها وضعیتی را انتخاب می‌کنند که زیان و ضرر کمتری را برای‌شان به همراه داشته باشد. در نتیجه می‌توان گفت که این امر به میزان عرضه و تقاضا در بازار و تصمیم کارخانه‌ها بستگی دارد و نمی‌توان به طور صریح درباره آن نظر داد.

مسئولانی که پاسخگو نبودند

برای تکمیل روند این گزارش و گرفتن پاسخ از مسئولان سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تماس‌های زیادی با مسئولان این سازمان گرفته شد که متاسفانه هیچ کدام از مسئولان پاسخی ندادند. افزایش در قیمت محصولات لبنی نیازمند اقداماتی کارشناسی شده از سوی کارشناسان و فعالان این عرصه است که اظهارنظر درباره آن به راحتی امکان‌پذیر نیست.

بنابراین اگر قرار است در این زمینه افزایش قیمتی رخ دهد باید به قدرت مردم در خرید این محصولات کمک‌هایی ارائه شود تا محصولات لبنی از سبد خرید مردم حذف نشود.