تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در حالی به نفع چینی‌ها تمام شده که طی چند سال گذشته خودروسازان این کشور به تدریج نفوذ خود را در بازار گسترش داده و هم‌اکنون در رده‌های مختلف قیمتی، بخشی از بازار را در اختیار دارند.

نفوذ چینی‌ها به بازار خودرو ایران تا جایی پیش رفته که طبق پیش‌بینی‌ها، سهم آنها در این بازار طی سال‌های آینده به 25 درصد خواهد رسید و این موضوع به هیچ وجه برای مشتریان و فعالان صنعت خودرو خوشایند نیست. حتی بنا به تحقیقات مراکز خارجی،تا سال آینده میلادی، خودروهای چینی سهمی نزدیک به 9 درصد در بازار ایران خواهند داشت و این یعنی خودروسازان ایرانی باید فکری به حال تحمل رقیب چشم بادامی خود بکنند.در حال حاضر تقریبا تمام خودروسازان بخش خصوصی (در حوزه محصولات سواری) حداقل یک محصول چینی را میهمان خود می‌بینند و گزاف نیست اگر بگوییم خودروسازان خصوصی کشور عملا شریک چینی‌ها شده‌اند.داستان البته به اینجا ختم نمی‌شود، چه آنکه چینی‌به بخش خصوصی قناعت نکرده و به قلب رقبای بزرگ خود نیز نفوذ کرده‌اند و حالا از خط تولید غول‌های جاده مخصوص هم سهم دارند.

هرچند برخی کارشناسان و فعالان صنعت خودرو امیدوارند با توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، از فعالیت چینی‌ها در بازار ایران کاسته شود، اما تحرکات آنها (خودروسازان چینی) نشان می‌دهد چشم بادامی‌ها نه تنها قصد رفتن ندارند، که به‌دنبال محکم کردن هرچه بیشتر جای پایشان در ایران نیز هستند.در نمایشگاه خودرو شیراز که هفته گذشته برگزار شد، چینی‌ها نشان دادند کماکان می‌خواهند در بازار خودرو ایران بمانند، حتی اگر تحریم‌ها لغو و بزرگان خودروسازی جهان راهی بازار کشور شوند. آنچه بیش از هر چیز دیگری در غرفه چینی‌ها به چشم می‌آمد، خودروهای جدید بود، چه آنکه تقریبا همه خودروسازان چینی حاضر در ایران، محصولی جدید را برای رونمایی به شیراز آورده بودند. نگاهی به خودروهای چینی عرضه شده در ایران نشان می‌دهد چشم بادامی‌های زیرک، به خوبی خلأهای بازار کشور را شناسایی کرده و به اصطلاح می‌دانند نقاط ضعف و قوت این بازار چیست.

به‌عنوان مثال، طی یکی دو سال اخیر، چینی‌ها رو به عرضه خودروهای شاسی‌بلند در بازار ایران آوردند و چون در رده قیمتی زیر 100 میلیون تومان، تقریبا محصولی از این دست وجود نداشت، با عرضه شاسی‌بلندهایی نسبتا کم قیمت، عملا بازار این نوع خودروها را به دست گرفتند. آنها در حال حاضر خلا بزرگ دیگری را نیز در بازار خودرو کشور شناسایی کرده‌اند و از همین رو می‌خواهند با عرضه محصولاتی در رده قیمتی 20 تا 30 میلیون تومان، مشتریان ایرانی طبقه متوسط رو به پایین را به خود جذب کنند.

عرضه چندین محصول در طول سال در حالی است که خودروسازان داخلی نهایتا سالی یک خودرو جدید به بازار عرضه می‌کنند و با این حساب توانسته‌اند عملکرد نسبتا مناسبی را در تنوع محصول داشته باشند؛ اگرچه در کیفیت خودروهای چینی محل تردید است و بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، سطح کیفی این خودروها را مناسب نمی‌دانند، اما به هر حال بخشی از مشتریان ایرانی جذب چشم بادامی‌ها شده و خرید خودرو چینی را به محصولات داخلی ترجیح داده‌اند.

قیمت؛ برگ برنده خودروسازان چینی

چینی‌ها اما برای ماندن در ایران، فقط به عرضه خودروهای جدید اکتفا نکرده و دست به اقدامات دیگر نیز زده‌اند، ازجمله «تسهیل شرایط فروش خودرو». طی سه سال گذشته، از یک سو قیمت خودروهای داخلی بالا رفت و از سوی دیگر قدرت خریدمشتریان کاهش یافت و این دو اتفاق نتیجه‌ای جز کوتاه شدن دست بخش قابل‌توجهی از مشتریان از بازار خودرو نداشت. چینی‌ها اما نهایت استفاده را از این ماجرا بردند، به نحوی که توانستند با در نظر گرفتن شرایط فروشی بهتر نسبت به خودروسازان ایرانی، مشتریان بیشتری را جذب کنند.به اعتقاد کارشناسان، حتی اگر با رفع تحریم‌ها، پای اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها نیز به بازار خودرو ایران باز شود، چینی‌ها باز هم توان حفظ خود در این بازار را خواهند داشت، چون برگ برنده‌ای مهم به نام «قیمت» در دست‌شان است.

در واقع برگ برنده چینی‌ها در بازار خودرو ایران، قیمت پایین محصولات‌شان است، چه آنکه آنها وقتی بدانند پایگاه‌شان در بازار کشور به خطر افتاده، از در کاهش قیمت وارد خواهند شد تا از این راه، مشتریان‌شان را حفظ کنند.بر این اساس بعید به‌نظر می‌رسد اروپایی‌ها و یا آمریکایی‌ها (در صورت حضور در بازار ایران) محصولاتی متناسب با قدرت خرید مشتریان طبقه ضعیف و متوسط رو به پایین ایرانی، عرضه کنند.

در واقع، کارشناسان بر این باورند که بسیاری از مشتریان ایرانی همچنان قدرت خرید اندکی در بازار خودرو دارند و این موضوع کاملا به نفع چینی‌هاست؛ زیرا آنها در مقایسه با خودروسازان غربی، از توانایی بیشتری در تولید محصولات ارزان برخوردارند و این «ویژگی خاص»، همچنان بخش قابل‌توجهی از ایرانی‌ها را برای خود نگه خواهد داشت.اگرچه حضور احتمالی خودروهای با کیفیت اروپایی و آمریکایی، می‌تواند گسترش و نفوذ چینی‌ها در بازار خودرو ایران را محدود کند، اما بعید به‌نظر می‌رسد خودروسازان چینی جایگاهی را که در بازار ایران به دست آورده‌اند، به این راحتی‌ها از دست بدهند.

به اعتقاد کارشناسان، راندن چینی‌ها از بازار خودرو ایران، تنها یک راه دارد و آن، عرضه خودروهایی است که در کنار کیفیت بالا، قیمتی پایین نیز داشته باشند؛ زیرا خودروسازان چینی با وجود ضعف در مسائل کیفی، دارای نقطه قوت در قیمت هستند؛ بنابراین رقابت با چینی‌ها، «قیمت پایین» می‌خواهد و باید دید عرضه خودروهای با کیفیت و قیمت مناسب، در دستور کار میهمانان غیرچینی بازار خودرو ایران وجود دارد؟