در سال گذشته حدود 6.2میلیارد دلار کالا از ایران به عراق صادر شد که علیرغم رشد 3 درصدی نسبت به سال 1392، حدود 10 درصد از بازار این کشور را در اختیار داشته‌ایم. عراق تنها مبادی گمرکی آزاد برای واردات انواع کالا و خدمات خود را از مرزهای کشور ایران و کویت دارد که با توجه به اختلافات قومی و مذهبی با اکثریت مردم حاکم در کشور کویت، این انحصار عمدتا در بخش اندکی از جمعیت شیعه‌نشین هم مرز عراق متمرکز شده است و بخش اعظم واردات از مرزهای طولانی و امن کشورمان، ایران تامین می‌شود.

مهمترین اقلام صادراتی به عراق

مهمترین اقلام صادراتی در سال گذشته به عراق شامل حیوانات زنده، انواع روغن‌های نباتی و حیوانی، انواع نوشابه، محصولات معدنی، محصولات شیمیایی، محصولات و مواد پلاستیکی، انواع پوست و چرم و کیف، چوب و اشیا چوبی، منسوجات، سنگ ساختمانی، سیمان، گچ، سنگ‌ها و فلزات گران‌بها و مصنوعات فلزی است. اما آنچه در آمار و ارقام ملاحظه می‌شود تغییر گروه کالایی مواد غذایی از رتبه دوم واردات عراق به ردیف اول واردات این کشور است. طبق اعلام مرکز آموزش و پژوهش بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت، عراق با جمعیت 32 میلیون نفری که 70 درصد آن هم مذهب ایران هستند، دارای دومین منابع ذخایر نفتی جهان بوده و با واردات سالانه 62 میلیارد دلار انواع مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی، مصالح ساختمانی، لوازم خانگی، ماشین آلات صنعتی، خودرو و پوشاک آن هم با سلیقه مصرف‌کنندگانی که دارای درآمد سرانه بیش از 14 هزار دلار در سال هستند و دقیقا سلیقه‌یی برابر تولیدات ما دارند، بازار بکر و انحصاری برای کشورمان رقم زده است.

کشورهای عمده صادرکننده کالا به عراق

کشورهای عمده صادرکننده کالا به عراق شامل ترکیه (25.3 درصد)، چین (11.7 درصد)، ایران (10.8 درصد)، آمریکا (7.4درصد) و کره جنوبی (4.7درصد) می‌شوند و کشورهای عمده واردکننده کالا از عراق شامل هند (22.5 درصد)، آمریکا (22.3 درصد)، چین (13.4 درصد)، کره جنوبی (11.7 درصد)، کانادا (4.8 درصد) و ایتالیا (4.5 درصد) هستند.

ظرفیت‌های بخش صنعت و معدن عراق

حدود 65 درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) عراق را بخش صنعت تشکیل می‌دهد و 18. 7 درصد از شاغلان در عراق در بخش صنعت فعالیت دارند. با وجود اینکه بیشترین تعداد شرکت‌های ثبت شده مربوط به بخش خصوصی است اما از نظر تعداد افراد شاغل، میزان تولید و میزان فروش بالاترین رقم‌ها مربوط به بخش دولتی است. همچنین در سال 2009 معادل 76 درصد از تولید و 87 درصد از افراد شاغل، مربوط به بخش دولتی بوده‌اند.

عراق دارای 10 پالایشگاه است و ظرفیت اسمی پالایش نفت عراق حدود 700 هزار بشکه در روز است که در سال‌های 2004 تا 2011 حدود 3. 7 میلیون تن فرآورده‌های نفت سبک از قبیل LPG، نفت سیلندر و گازوییل تولید کرده است. در بخش صنعت خودرو باید گفت شرکت خودرو‌سازی دولتی عراق در سال 1976 تاسیس شد اما از سال 1991 تا 2005 عملا تعطیل بود و دولت عراق تلاش کرد تا تنها کارخانه دولتی تولید خودرو سبک و سنگین خود را در اسکندریه احیا کند. این کشور قصد دارد قطعات مورد نیاز خودرو را از کشورهای ایران و چین تامین کند، چون قرار است طی 10 سال، داخلی‌سازی قطعات خودرو به 100 درصد برسد.

به گفته کارشناسان در سال‌های اخیر با حضور شرکت‌های چینی در بازار خودروی عراق و فروش خودرو در قالب لیزینگ، شرایط رقابت برای شرکت‌های ایرانی فشرده‌تر شده است.

کمبود نیروی برق یکی از معضلات اساسی عراق در توسعه صنعتی این کشور است. در حال حاضر میزان تولید برق در عراق

49 مگاوات ساعت است و این کشور 8 مگا وات کمبود برق دارد.

ایران یکی از عمده‌ترین تامین‌کنندگان سیمان عراق

ایران یکی از عمده‌ترین تامین‌کنندگان سیمان عراق است و این کالا در صدر صادرات جمهوری اسلامی ایران به عراق قرار دارد. اما به گفته دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق صادرات سیمان به عراق 20 درصد افت کرده است.

به گفته جهانبخش سنجابی شیرازی یکی از دلایل افت صادرات سیمان به عراق شرایط امنیتی این کشور و درگیر شدن دولت در مسایل امنیتی است که پروژه‌های بازسازی و عمرانی را به حالت رکود یا نیمه فعال درآورده است. این مساله باعث کاهش نیاز کشور عراق به سیمان شده است. از سوی دیگر تعدادی از کارخانه‌های سیمان در شمال و جنوب عراق به کانال تولید و توزیع سیمان پیوسته‌اند که باعث شده عرضه سیمان در داخل عراق افزایش یابد. در مناطق اقتصادی زمانی که تقاضا کاهش و عرضه افزایش می‌یابد نخستین اتفاقی که رخ می‌دهد افت نرخ کالای صادراتی است.