موضوع مربوط به بیکاری و افزایش تقاضا برای ورود به بازار کار از سوی جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی در سال های اخیر علاوه بر تبدیل شدن به یک نیاز واقعی، مورد توجه ویژه دولت نیز قرار گرفته است.

البته مسئله مربوط به ورود دولت به این مقوله از دو منظر قابل بررسی است اولا اینکه دولت برای حل معضل بیکاری و پاسخگویی به نیازهای شغلی جوانان نسبت به دوره های گذشته، در دو سال اخیر ورود جدی تری را داشته است و برای سال های 89 و 90 هدفگذاری عددی داشته است خود یک موضوع قابل توجه، پراهمیت و قابل تقدیر است.

ورود دولت به موضوع اشتغال

اما از آن سو نکته ای که مورد توجه فعالان بازار کار و منتقدان برنامه های اشتغالی دولت است اینکه اساسا از چه طریق و با چه راهکاری دولت قادر خواهد بود که به صورت سالیانه اشتغال میلیونی ایجاد کند و سپس وعده دهد که تا سال آینده مشکل اشتغال کشور حل خواهد شد در حالی که نشانه های چندانی از حل مشکل اشتغال در جامعه وجود ندارد.

با این حال، دولت هنوز نتوانسته بود پاسخ روشنی به چگونگی ایجاد 1 میلیون و 600 و به روایت های دیگری تا 1 میلیون و 800 هزار فرصت جدید شغلی در سال 89 را که مدعی ایجاد آن بوده است بدهد که برای سال 90 وعده ایجاد 2.5 میلیون فرصت جدید شغلی دیگر را داد.

همچنین در نیمه دوم سال گذشته نیز مطرح شد که برنامه ایجاد 2.5 میلیون فرصت جدید شغلی دیگر نیز در سال 91 دنبال خواهد شد.

وعده‌های جدید شغلی

مسائل مربوط به عدم پذیرش ایجاد 1 میلیون و 600 هزار فرصت شغلی جدید از سوی دولت در سال 89 باعث نوعی دلخوری و گلایه دولت از منتقدان طرح اشتغال زایی خود شده بود و این موضوع در سخنان دولتمردان همواره مطرح می شد که دولت موفق به ایجاد فرصت های جدید شغلی شده است اما عده ای آن را نمی پذیرند.

دست کم نتیجه طرح موضوعات و مباحث مختلف در مورد مبهم بودن روش ایجاد 1 میلیون و 600 هزار فرصت جدید شغلی در سال 89 باعث شده بود تا دولت وعده دهد مستندات مربوط به ایجاد 2 میلیون و 500 هزار فرصت جدید شغلی سال 90 را ارائه خواهد کرد.

حتی مطرح شد که سامانه ای با نام رصد راه اندازی شده که استان ها موظف هستند آخرین اطلاعات مربوط به عملکرد اشتغالی خود را در آن وارد کنند و ماحصل کار نیز قرار بود ابتدا در بهمن ماه سال گذشته و در نهایت نیز تا قبل از پایان سال 90 ارائه شود که نشد.

کندی در کاهش نرخ بیکاری

البته در مورد مستند بودن آمارها، برخی از دولتمردان نیز عنوان کردند که حتی وضعیت بیمه ای افرادی که وارد بازار کار شده اند نیز موجود است و اطلاعات دقیقی از آنها در دست است. با این حال اینگونه گزارشات هیچگاه ارائه نشد و یا دست کم به اطلاع عموم نرسید.

از نظر آمارهای مربوط به نرخ بیکاری نیز هرچند طبق گزارشات مرکز آمار در یکی دو سال اخیر نرخ بیکاری کمی کاهش یافته اما میزان آن به حدی نبوده است که نشان دهنده تاثیر ایجاد 1 میلیون و 600 هزار فرصت جدید شغلی سال 89 و یا 2 میلیون و 500 هزار فرصت سال 90 باشد.

سامانه "رصد" برای مستند سازی آمارها

همه این موارد در حالی جریان داشت که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاییز سال گذشته خبر از تحقق ایجاد 1 میلیون فرصت جدید شغلی را داد و عنوان کرد که تا پایان سال 90 دولت به هدف خود برای ایجاد 2 میلیون و 500 هزار فرصت جدید شغلی خواهد رسید هرچند در مواردی نیز اعلام کرد که اگر به این میزان شغل هم نرسد، دست کم به آن نزدیک خواهد شد.

خود موضوع مربوط به تعریف اشتغال و اینکه در آماردهی و گزارشات مرکز آمار ایران از چه مکانیسمی برای بیکار و شاغل دانستن افراد استفاده می شود هم قابل تامل است چرا که فرق فرد بیکار و شاغل در حال حاضر فقط 1 ساعت کار در هفته است.

تفاوت بیکار و شاغل؛ 1 ساعت کار در هفته!

به عبارتی از نظر مرکز آمار ایران که موظف به ارائه گزارشات فصلی نرخ بیکاری در استان ها است و تاکید دارد که از استانداردهای جهانی در این خصوص استفاده می کند، یک فرد با داشتن یک تا دو ساعت کار در هفته که فرقی هم ندارد پایدار باشد و یا خیر؟ درآمد آن یک ساعت کار چه میزان باشد و یا اینکه آیا از طریق آن یک ساعت کار فرد قادر به تامین هزینه های زندگی خود و خانواده خواهد بود یا خیر؟ شاغل است.

همچنین از نظر مرکز آمار ایران اگر فردی نتواند در هفته یک تا دو ساعت کار با ویژگی هایی که نام برده شد داشته اشد، بیکار محسوب می شود.

گفته می شود در سال های گذشته دولت در ارائه آمارهای اشتغالی از مشاغل موقتی و غیردائم پروژه های مسکن مهر نیز به عنوان فرصت های شغلی ایجاد شده نام برده در حالی که عمر اینگونه مشاغل کوتاه است و افراد نمی توانند برای آینده شغلی خود در طرح های پروژه ای، دورنمای روشنی داشته باشند.

رئیس‌جمهور: به مردم گزارش می‌دهم

در هر صورت با اینکه در بهمن و اسفندماه سال گذشته اعلام شده بود که گزارش مربوط به عملکرد استان ها در مورد اشتغال زایی 2 میلیون و 500 هزار نفری در شورای عالی اشتغال ارائه خواهد شد، اما این موضوع به حقیقت نپیوست هرچند گفته شد که در یک نشست در اسفندماه، گزارشی در این زمینه ارائه شد.

اما از آن گزارش خبر موثقی در مورد وضعیت عملکرد استان ها در مورد میزان فرصت های جدید شغلی ایجاد شده در سال 90 ارائه نشد، اما پس از آن رئیس جمهور در یکی از سفرهای استانی خود اعلام کرد بزودی گزارش مربوط به اشتغال زایی را به مردم خواهد داد.