ساختار زمین‌شناختی و ویژگی متالوژنی ایران خبر از وجود ذخایر معدنی فراوان معدنی با تنوع بالا می‌دهد. این در حالی است که هم‌اکنون در جهان به‌دلیل نیاز به مواد معدنی در صنایع مختلف شاهد سرمایه‌گذاری‌های کلان در این حوزه هستیم. ایران نیز که تلاش بسیاری برای صنعتی شدن دارد در چند سال گذشته فعالیت‌های بسیاری در این حوزه آغاز کرده و نتیجه آن دستیابی به ذخایر معدنی در بسیاری از نقاط این سرزمین پهناور است. چند روز پیش خبری درباره اکتشاف ذخایر مس در استان خراسان جنوبی داده شد. براساس گفته کارشناسان و اطلاعات به‌دست آمده استان، خراسان جنوبی مستعد کانی‌سازی مس است و با ادامه فعالیت‌های اکتشافی در آینده می‌توان استان خراسان جنوبی را به‌عنوان یکی از مناطق مس خیز کشور شناخت. قبل از پیدایش این ذخیره مس، معادن دیگری از این کانی به بهره‌برداری رسیده و در حال فعالیت هستند.

سید نعمت‌الله حقیقی، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی درباره ذخایر مس که به‌تازگی در این استان کشف شده گفت: در ۳ماه نخست سال ۱۳۹۴، ذخیره ۸۱۰هزار تنی کانسار مس با عیار ۰/۷۵درصد در منطقه «سربیشه» به اکتشاف رسیده است. همچنین در منطقه «ماهرآباد» ۱/۵میلیون تن مس با عیار حدود ۰/۵درصد کشف شد که در مجموع میزان ذخایر کشف شده از این کانی رقمی حدود ۲میلیون تن کانسار مس ذخیره قطعی است.
این در حالی است که عیار ذخیره مس «سونگون» در آذربایجان شرقی با ۰/۶۱درصد و از عیار این معدن پایین‌تر است. او ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود ذخیره زمین‌شناسی در این مناطق بیش از چندین برابر میزان مس کشف شده خواهد بود. هم‌اکنون با توجه به تکمیل اطلاعات به‌دست آمده از مطالعات ژئوفیزیک، ژئوشیمی و زمین‌شناسی انتظار می‌رود بخش عمده‌ای از استان خراسان جنوبی قابلیت تشکیل کانسار مس و عناصر همراه همچون طلا و مولیبدن را داشته باشد که پس از انجام مطالعات تکمیلی میزان آن مشخص خواهد شد.

ظرفیت بالای مس در خراسان جنوبی

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی بیان کرد: حداکثر بین یک تا ۲ سال آینده اقدامات اکتشافی به وسیله بخش خصوصی و دولتی در محدوده‌های اکتشافی این استان انجام خواهد شد و استان خراسان جنوبی به یکی از استان‌های غنی از کانسار مس تبدیل می‌شود. چراکه این استان از ظرفیت بالایی برای تشکیل کانسار مس برخوردار است. نمونه‌های آن را می‌توان در بخش‌های مختلف استان همچون شهرستان قائن، نهبندان، سربیشه، خوسف و بیرجند دید که کانسارهای متعدد با مقیاس کوچک یک‌میلیون تنی به شکل پراکنده در این مناطق اکتشاف شده‌اند. حقیقی بر این باور است با وجود محدوده‌های معدنی مس و اکتشافات جدید زمینه برای ایجاد صنایع پایین‌دستی مس فراهم خواهد شد. وی اضافه کرد: استفاده از روش «لیچینیگ» یا «فلوتاسیون» برای فرآوری ذخیره‌های موجود در معادن مس کوچک مقیاس و تولید کنسانتره مس با ارزش‌افزوده بالا، موجب خواهد شد تا انگیزه بیشتری برای ادامه فعالیت و اکتشاف ذخایر مس موجود در استان به وجود آید.

وی در ادامه افزود: فعالیت‌های معدن و صنایع معدنی مربوط به مس در استان خراسان جنوبی سابقه‌ای طولانی دارد چراکه بیش از چند دهه است فرآیند تولید مس در معدن مس «قلعه زری» به‌عنوان تنها معدن مس زیرزمینی کشور، که از اکتشاف تا فرآوری برای ذخایر آن انجام می‌شود گواه این موضوع است که باید توجه ویژه به امر اکتشاف و فرآوری مس در استان خراسان جنوبی داشت. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی با اشاره به اینکه فعالیت‌های اکتشافی به وسیله سرمایه‌گذاران بخش خصوصی انجام شده، افزود: برای برخی از معادن مس همانند معادن «دل‌روکی» در منطقه قائن، معدن مس «ماهور»، واقع در نهبندان و «قلعه زری» در شهرستان خوسف واحد فرآوری و کنسانتره مس احداث شده و توسعه آنها به‌طور قطع نقش بسزایی در توسعه صنعت مس در استان خواهد داشت.

تولید مس کاتد و اند در آینده نه‌چندان دور

حقیقی درباره برنامه‌های آینده سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی برای مس و صنایع وابسته به آن گفت: یکی از برنامه‌های اصلی تکمیل اکتشافات در مناطق مستعد کانسارزای مس این استان است. همچنین در مرحله بعد با حمایت از ایجاد واحدهای پایین‌دستی معدن مس، صنایع مرتبط با کنسانتره مس توسعه خواهد یافت و در نهایت زمینه تولید مس کاتد واند در استان فراهم می‌شود و در ادامه انتهای حلقه خط ارزش‌افزوده را در فرآورده‌های نهایی مس همچون مفتول‌های مسی و... را می‌توان دید. البته تمامی موارد یاد شده نیازمند برنامه‌ریزی بوده و در بلندمدت به ثمر خواهد رسید. وی گفت: هم‌اکنون کانسارهای کوچک و بزرگ در نقاط مختلف استان پراکنده شدند به اکتشاف می‌رسند. حال اگر بتوان تمامی ذخایر را با یکدیگر تجمیع کرد راه‌اندازی واحد فرآوری بزرگ برای تولید محصول نهایی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی پیش‌بینی کرد که این استان به شهرهای مس‌دار کشور خواهد پیوست. گواه این امر شواهد زمین‌شناسی و ویژگی‌های متالوژنی استان خراسان جنوبی است. با افزایش میزان ذخایر مس، این استان می‌تواند در آینده نقش تاثیرگذار در اقتصاد کشور ایفا کرده و نیاز صنایع داخلی را به این کانی تامین کند.