سامانه الکترونیکی پیام مالی تحت عنوان انجمن مخابرات مالی بین بانکی جهان گستر(سوئیفت) بستری خصوصی، غیردولتی و زمینه ساز تبادل اطلاعات بین بانکی در جهان محسوب می شود، این سیستم تسهیلات بسیار قابل توجهی برای بانک های دنیا ایجاد کرده است و هم اکنون بخش مهمی از اطلاعات بین بانکی در سطح بین الملل تنها از طریق این شبکه مبادله می شود.

سوئیفت شرکتی بلژیکی متعلق به بانک های بزرگ بین المللی است که از سال 1973 میلادی مطابق با قوانین اتحادیه اروپا، خزانه داری آمریکا و بانک های مرکزی چند قدرت اقتصادی دیگر تحت قانون کشور بلژیک در بروکسل راه اندازی شد و مورد توجه نظام مالی دنیا قرار گرفت تا جایگزین مناسبی برای روش قدیمی استفاده از تلکس در انتقال فرامرزی پول باشد.

هم اکنون بیش از 9 هزار بانک و موسسه مالی از 200 کشور جهان از امکانات سوئیفت بهره مندند و نهادهای مالی و بانک های ایرانی نیز تا پیش از تحریم وقع شده از سوی این سامانه، برای نقل و انتقالات ارزی خود به خصوص در حوزه تجارت نفت از آن بهره مند بودند.

مطابق گزارش های اعلام شده سامانه الکترونیکی سوئیفت سالانه بیش از پنج میلیارد پیام بین بانکی را انتقال می دهد به طوری که این سامانه در سال 2013 از طریق 10500 بانک، مدیران دارایی و بنگاه های عضو، موفق به انتقال تریلیون ها دلار پول در سطح جهان شد.

اما 25 اسفند 1390 بود که سوئیفت در بیانیه ای مطبوعاتی به پیروی از تصمیم اتحادیه اروپا هرگونه ارایه خدمات ارتباطی به بانک ها و موسسات مالی ایرانی تحت تحریم را قطع کرد.

این اقدام بلافاصله با استقبال آمریکا مواجه و دیوید کوهن معاون وزیر خزانه داری آمریکا در اظهار نظری از این اقدام سوئیفت تقدیر و آن را نشانه همگرایی جامعه جهانی در تحریم علیه ایران عنوان کرد.

در تحریم های اتحادیه اروپا تمام موسسات خدمات مالی و اعتباری اروپا از هرگونه ارتباط و همکاری با موسسات مالی ایران به دلائل واهی همچون درگیر بودن بیشتر موسسات مالی ایران با فعالیت های هسته ای و موشکی منع شده بودند و سوئیفت نیز قطع خدمات خود را تنها دو روز بعد آغاز کرد.

برخی کارشناسان کشورمان نیز در ادامه خبر تحریم سوئیفت ایران، آن را خبری ناخوشایند در زمینه صادرات نفت و مبادلات تجاری ایران تعبیر و ادعا کردند که 89 درصد تجارت خارجی ایران که از سوی این 40 نهاد مالی دارای کد سوئیفت انجام می شده اکنون تحت تحریم، رابطه آنها با سوئیفت قطع شده است.

در حالیکه تحریم سوئیفت بانکی بعنوان یک معضل اساسی، صنعت بانکداری البته بیشتر بانکداری دولتی را تحت تأثیر قرار داده و امنیت جابجایی پول در پشت مرزهای کشور را با مشکل مواجه کرده بود، رفع این مشکل همواره یکی از موارد مورد پیگیری و از خواسته های تیم مذاکره کننده کشورمان در لوزان سوییس و وین بود و ایران در این جلسات خواستار رفع تحریم سوئیفت در کوتاه ترین زمان ممکن شد.

چرا که رفع تحریم سوئیفت به طور حتم تأثیر بسزایی در عملکرد، ایمنی نقل و انتقال پول و سودآوری موسسات و بانک های کشور به خصوص بانک های صادرات، ملی، ملت و تجارت بعنوان بانک هایی که دارای بیشترین تعداد شعبه خارجی در منطقه و اروپا می باشند، خواهد داشت.

رفع تحریم سوئیفت همزمان با عملیاتی شدن برنامه جامع اقدام مشترک

اما روز 24 تیرماه سالجاری و تنها یک روز پس از توافق هسته ای کشورمان با گروه 1+5 در وین، ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی در حاشیه جلسه هیات دولت اعلام کرد: سوئیفت به عنوان مرکز نقل و انتقالات بانکی می تواند عملیات خود را در آینده ای نزدیک آغاز کند.

موضوعی که البته معاون ارزی بانک مرکزی نیز روز گذشته یکشنبه، بر آن صحه نهاد و از اتصال بانک های دولتی به سوئیفت همزمان با عملیاتی شدن برنامه جامع اقدام مشترک خبر داد و گفت: براساس برنامه ریزی ها قرار است بانک ها با اجرایی شدن برجام به سوئیفت متصل شوند.

غلامعلی کامیاب اظهار داشت: هم اکنون تمام بانک های خصوصی به سوئیفت متصل هستند و قرار است بانک های دولتی نیز به آنها اضافه شوند.

معاون ارزی بانک مرکزی با بیان آنکه بانک های مسکن و کشاورزی هم اکنون از امکان استفاده سوئیفت ارزی برخوردار می باشند، گفت: البته بانک های خصوصی مشمول تحریم نبودند و به همین دلیل می توانستند از سوئیفت بهره مند شود.

کامیاب در پاسخ به پرسشی در خصوص انتشار برخی اخبار مبنی بر احتمال دریافت خسارت وارده به بانک های ایرانی به دلیل متضرر شدن از عدم بهره مندی از امکانات سوئیفت در طول تحریم ها نیز گفت: اطلاعات مربوط به این امر پس از عملیاتی شدن برجام مشخص می شود و باید دید که چه مواردی در این زمینه در نظر گرفته شده است.

تنها 7 بانک خصوصی و دو بانک دولتی کشور با سوئیفت ارتباط دارند

رییس اسبق موسسه پولی و بانکی کشور نیز با بیان اینکه در حال حاضر تنها 7 بانک خصوصی کشور با حجم مالی مشخص و با تعداد محدودی از بانک های خارجی عملیات سوئیفت را انجام می دهند، افزود: به دلیل وجود تحریم کانال ارتباطی بسیاری از بانک های دولتی و چند بانک خصوصی کشور با خارج قطع شده است.

احمد مجتهد مشکل فعلی موسسات مالی و بانک های کشورمان برای ارتباط مالی با خارج را نبود یک بانک کارگشایی در داخل و خارج از ایران عنوان کرد و گفت: سوئیفت هنگامی با بانک های ایرانی کار خواهد کرد که یک بانک خارجی مورد وثوق این شرکت واسطه گری بانکی ما را بپذیرد.

استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: درحال حاضر به خاطر آنکه برخی بانک های اروپایی و آمریکایی به دلیل ارتباطات مالی با ایران دچار مشکل شده اند، حاضر به انجام واسطه گری و کارگشایی برای بانک ها و موسسات دچار تحریم نیستند.

رییس اسبق موسسه پولی و بانکی کشور اظهار داشت: هم اکنون تنها هفت بانک خصوصی از جمله بانک های دی، سامان، پاسارگاد ، پارسیان، خاورمیانه و همچنین دو بانک دولتی مسکن و کشاورزی به سامانه سوئیفت متصل هستند.

وی در عین حال با بیان آنکه هم اکنون پرداخت وجوه بسیاری از معاملات خارجی که از حجم مالی بالایی برخوردار نیستند، تنها از طریق حواله و با هزینه بالاتری صورت می گیرد، تاکید کرد: البته سوئیفت یک روش مطمئن و ایمن با هزینه بسیار پایین تر از حواله است.

این کارشناس ارشد بانکی با ذکر مثالی ادامه داد: در صورتی که بخواهیم یک وجه را در کشور چین به شرکتی در آلمان بصورت یورو پرداخت کنیم، مستلزم هزینه بسیار بیشتری است تا اینکه همان پول را به دریافت کننده ای به صورت مستقیم در آلمان پرداخت کنیم.

رفع تحریم سوئیفت ارزی فضای مالی کشور را روشن خواهد کرد

یک کارشناس اقتصادی نیز معتقد است، ایجاد تحریم های مالی از سوی کشورهای سلطه جو و قطع شدن مراودات مالی و بانکی کشورمان با جهان خارج، نقل و انتقال پول را با مشکلات و مخاطرات فراوانی مواجه کرده بوده است.

بهنام ملکی اظهار داشت: روش های غیررسمی جایگزین سوئیفت ارزی پس از تحریم های اعلام شده ضمن کاهش امنیت نقل وانتقال پول و تاریک شدن فضای مالی بین المللی کشور، نتایج دیگری همچون افزایش هزینه نقل و انتقالات چمدانی پول و فساد را به همراه داشت.

به گفته این استاد دانشگاه و پژوهشگر اقتصادی، رفع تحریم سوئیفت به طور حتم در تسهیل صادرات، واردات و دریافت و پرداخت ارزی نقش بسیار اثرگذار و مطلوبی خواهد داشت و فضای مالی کشور در عرصه بین الملل را روشن خواهد کرد.

کاهش شدید هزینه نقل و انتقال پول نتیجه رفع تحریم سوئیفت ارزی

دیگر کارشناس اقتصادی کشور معتقد است، رفع تحریم سوئیفت به طور حتم اثر بسیار مثبتی در اقتصاد کشور خواهد داشت چرا که حجم و سرعت نقل و انتقال پول را افزایش و هزینه های نقل وانتقالات پول را بصورت محسوسی کاهش خواهد داد.

شاهین شایان آرانی در گفت و گو با ایرنا، با بیان آنکه در حال حاضر پول های ناشی از مبادلات و معاملات بین المللی به سایر کشورها در چندین مرحله و تکه تکه و با هزینه بالا دریافت و پرداخت می شود، خاطرنشان کرد: حتی تعداد محدودی از بانک های خصوصی که قابلیت مراودات مالی با تعداد محدودی از بانک های خارجی را دارند در حجم و سرعت انتقال پول با مشکل مواجه هستند.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی، کاهش هزینه های پولی را یکی از نتایج بسیار مثبت رفع تحریم سوئیفت ارزی دانست و افزود: تمام دست اندرکاران بخش های مختلف کشور به خصوص حوزه اقتصادی از جمله صنعت و بازرگانی در حال حاضر به سختی و با هزینه های غبرمتعارف از خارج از کشور خرید می کنند که به طور حتم از رفع تحریم سوئیفت بهره مند خواهند شد.