محمدحسین ادیب در خصوص عملکرد نظام پولی ایران در سال 1390 اظهارداشت: عرضه ارز در سال گذشته در سطح فوق العاده مطلوبی قرار داشت. متوسط قیمت نفت در سال 1389، 72 دلار و در سال 1390، حدود 106 دلار بود که گواه 47درصد افزایش است.

وی افزود: در سال 1389 معادل 17میلیارد دلار از ذخایر ارزی به داخل منتقل و در سال 1390 عمدتاً مصرف شد. در چهارماهه اول سال 1390 حدود 11 میلیارد دلار از فروش نفت نسیه وصول شد. وصول بخشی از طلب سالهای قبل هرچند عادی است اما وصول 11 میلیارد دلار طی چهارماه غیرمعمول است و افزایش غیرمتعارف در وصولی تلقی می شود، در مجموع سه فقره اخیر درآمد ارزی چشمگیری را نصیب ایران کرد.

این اقتصاددان اضافه کرد: عرضه ارز هرچند شگفت انگیز افزایش یافت اما در سال 90 واردات نسبت به سال قبل 6درصد کاهش یافت و نرخ ارز در بازار غیررسمی بیش از 80 درصد افزایش یافت.

ادیب گفت: مجموعه عوامل فوق ناهمگون به نظر می رسد. افزایش شدید درآمدهای ارزی و کاهش واردات نباید به افزایش 80درصدی قیمت ارز در بازار می انجامید و عامل دیگری به غیر از عرضه ارز در نوسانات نرخ دلار موثر بوده است.

وی افزود: تورم معمولا سه علت دارد و مهمترین آن تورم پولی است که به حجم اسکناس مربوط می شود.حجم اسکناس بر اساس نماگرهای بانک مرکزی عمدتاً در سه ماهه پایانی سال 89 حدود 39 درصد افزایش یافت و به 33 هزار میلیارد تومان رسید. حجم اسکناس منتشره از مظفرالدین شاه تا پایان سال 86 حدود 9 هزار میلیارد تومان بود و تنها در سه ماهه پایانی سال 89، 9هزار و 200 میلیارد تومان به حجم اسکناس افزوده می شود.

استاد درس اقتصاد ایران اضافه کرد: تورم ناشی از افزایش حجم اسکناس مازاد بر رشد تولید ناخالص ملی معمولا طی 12ماه در اقتصاد تخلیه می شود و به یک باره ظاهر نمی شود. اسکناسی که در سه ماهه پایانی سال 89 چاپ شد، آثار تورمی آن در نیمه دوم سال 90 و بالاخص زمستان 1390 ظاهر شد.

ادیب گفت: در شش ماهه آغاز چاپ اسکناس معمولاً حجم کمی از تورم ظاهر می شود و قسمت عمده بار تورمی معمولا در شش ماهه دوم و بالاخص در سه ماهه آخر آن ظاهر می شود.

وی افزود: مهمترین عامل التهاب در بازار ارز در سال 1390 به عرضه ارز و تحریم مربوط نمی شود، در اوج تحریم صادرات نفت عادی بود و درآمد ارزی ناشی از صادرات نفت 47درصد بیش از مشابه سال قبل بود،بنابراین،در شرایط عادی بودن صادرات نفت و افزایش وصولی درآمد نفت، بسیار بیش از گذشته و مازاد بر آن تزریق 17 میلیارد دلار ذخایر ارزی به بازار داخلی عمدتاً در سال 1390، قیمت ارز نباید افزایش می یافت، عامل اصلی التهاب بازار ارز، تخلیه بار تورمی افزایش 39 درصدی حجم اسکناس در سه ماهه پایانی سال 1389 بود.

وی در جمع بندی خود اظهارداشت: وظیفه بانک مرکزی افزایش حجم اسکناس متناسب با رشد تولید ناخالص ملی است و در مقابل زیاده خواهی بخشها برای افزایش منابع از طریق افزایش حجم اسکناس مازاد بر رشد تولید ناخالص ملی باید شجاعانه مقاومت کند، اما بانک مرکزی در مقابل زیاده خواهی بخشها برای تأمین منابع نه تنها مقاومت نکرد بلکه به سادگی تسلیم شد، واقع فقدان نهاد متوازن کننده در سیاستهای پولی عامل اصلی التهاب تورمی در سال 1390 بود.

ادیب گفت: نظر به اینکه شیوه اداره بانک مرکزی در زمستان 1389 ،در زمستان 1390 نیز احتمالا تکرار شده است، رشد التهابات تورمی در سال جاری تا 12 ماه آینده اجتناب ناپذیر است. تا زمانی که نوع تفکر حاکم بر بانک مرکزی تغییر نکند، چیزی تغییر نخواهد کرد.

وی افزود: استقلال بانک مرکزی در مقابل قوه مجریه تنها راهکار برای پایان دادن به التهاب تورمی موجود است. مسئولان سیاستهای مالی، تنها مدیران امرپذیر در رأس سیاستهای پولی را پذیرا می شوند و این فرآیند باید تغییر کند.