رفت و آمد غول‌های تجاری جهان به تهران همچنان ادامه دارد. آخرین خبرها نشان از ورود مسئولان شرکت نفتی «اِنی» (ENI ) ایتالیا به همراه فدریکو گویدی، وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا به ساختمان وزارت نفت دارد تا در پی آن برای بازگشت دوباره به صنعت نفت با مقام‌های ایرانی گفت‌وگو کند. علاوه بر این مدیران ارشد چند شرکت بیمه، بانک، دارویی و خودروسازی و البته یک گروه ۳۰ نفره مطبوعاتی به ریاست اداره مطبوعات ایتالیا، هیات عالی‌رتبه ایتالیایی را همراهی می‌کنند. در شرایطی که شمار آمد و شدهای تجاری به تهران شدت گرفته و بهترین نشان(برند)های جهان برای دستیابی به بازار ایران رقابت تنگاتنگی را از سر گرفته‌اند، چینی‌ها به کار خود در پروژه‌های نفت و گاز ایران شتاب قابل‌توجهی داده‌اند تا سابقه بدقولی‌های‌شان در دوران تحریم، میدان‌های نفتی ایران را از دست آنها خارج نکند.

در همین حال علی‌اکبر فرازی، معاون امور بین‌الملل اتاق بازرگانی ایران با اعلام خبر حضور غول‌های ایتالیایی در تهران در گفت‌وگو با ایرنا گفت: مدیران ارشد شرکت‌های بیمه «ساچه»، بانک‌های معتبر، شرکت‌های خودروسازی، داروسازی، شرکت نفتی «اِنی» و شرکت‌هایی که در زمینه آب، نیرو، انرژی، نفت، گاز و پتروشیمی فعالیت دارند، با یک هیات بلندپایه ایتالیایی وارد تهران شدند تا در حاشیه گفت‌وگوهای سیاسی در نشست اقتصادی با همتایان ایرانی خود شرکت کنند. فرازی تاکید کرد: به‌طور طبیعی این کشور به دنبال تحکیم و گسترش موقعیت اقتصادی خود در ایران است، اما این موضوع به این معنا نیست که بازار ایران برای واردات هر نوع کالا باز است زیرا کشور در شرایط فعلی بر حضور شرکت‌های معتبر کارآفرین و سرمایه‌گذار و شرکت‌هایی که دارای فناوری پیشرفته هستند، تاکید دارد.

گفتنی است، در رأس این شرکت‌ها غول نفتی قرار دارد که پیش از این در اردیبهشت امسال به بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران از اشتیاق‌اش برای حضور در ایران گفته بود. حال آنکه شرکت «اِنی» ایتالیا که سابقه حضور در صنعت نفت ایران را داشته و در پروژه‌هایی مانند توسعه فازهای ۴ و ۵ پارس‌جنوبی و میدان‌های نفتی «دارخوین» مشارکت کرده، قصد جدی دارد که با برطرف شدن تحریم‌ها، به بازار ایران بازگردد. این شرکت که در دوران تحریم با چند محموله نفتی به‌عنوان پول بدهی، ایران را ترک کرده بود، حال با چند بار اعلام تمایل برای بازگشت به ایران به‌طور رسمی وارد تهران می‌شود تا مقدمات حضور خود در بخش‌های بالادستی صنعت نفت و پتروشیمی ایران را فراهم کند.

این در حالی است که جذابیت صنعت نفت و گاز ایران برای بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان باعث شده است که چینی‌ها بیشتر از گذشته نگران بدقولی‌های‌شان به ایران باشند. براساس خبرهای منتشر شده آنها نه‌تنها قصد دارند تا سرعت کار خود را در فاز یک توسعه میدان نفتی «یادآوران» افزایش دهند، بلکه در اظهارنظرهای مختلف از برنامه خود برای آغاز کار در فاز دوم میدان «یادآوران» سخن به میان آورده‌اند. قرارداد توسعه فاز اول میدان مشترک نفتی «یادآوران» که یکی از میدان‌های منطقه غرب کارون و مشترک با میدان «سنباد» عراق است، در آذر سال ۸۶ بین شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران (متن) به‌عنوان کارفرما و شرکت «ساینوپک» چین با ارزشی معادل ۲میلیارد دلار به امضا رسید. این قرارداد برای تولید روزانه ۸۵هزار بشکه در فاز اول و نیز حدود ۱۰۰هزار بشکه در روز در فاز دوم در قالب بیع متقابل بسته شد. حالا با توافق هسته‌ای ایران، چینی‌ها که نگران از دست رفتن منافع نفتی خود هستند و حضور رقبای ایرانی را پررنگ‌تر احساس می‌کنند، به‌کار خود شتاب قابل‌توجهی داده‌اند. چنانکه براساس گزارش رویترز شرکت «ساینوپک» و شرکت ملی نفت ایران مذاکرات برای توسعه فاز دوم «یادآوران» را آغاز کرده‌اند که معلوم نیست با وجود رقبای قدرتمند بین‌المللی، مذاکرات چینی‌ها چه سرنوشتی پیدا کند. با این حال یک مقام «ساینوپک» برای دلجویی از ایرانی‌ها می‌گوید: زمانی که ایران از تحریم‌ها رها شود، به‌دنبال استانداردهای اروپایی و امریکایی در ساخت تاسیسات و خدمات خواهد بود.

تغییرات محسوس در پتروشیمی ایران

در همین حال منصور معظمی، معاون وزیر نفت در برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری نفت با تاکید بر اینکه شرکت ایتالیایی «اِنی» در یک دوره زمانی همکاری‌های خوبی در زمینه ساخت‌وساز صنعت نفت و البته خریداری نفت خام با ایران داشته است، گفت: بنابراین می‌توان گفت شرکت «اِنی» و سایر شرکت‌های معتبر نفتی ایتالیا سابقه همکاری مناسبی با ایران در زمینه‌های نفتی و تجاری داشته‌اند. این در حالی است که به‌دلیل تحریم‌هایی که علیه ایران وجود داشت، نمی‌توانستند مراودات خود با ایران را ادامه دهند. وی تصریح کرد: از آنجا که ایتالیا سابقه همکاری درخشانی در زمینه اقتصادی با ایران داشته است، طرف ایرانی از حضور ایتالیایی‌ها در تمامی صنایع خود به‌ویژه صنعت نفت، استقبال می‌کند، اما ایتالیایی‌ها بدانند برای همکاری با ایران باید طبق قراردادهای جدیدی که ایران برای صنعت نفت خود و تمامی بخش‌های زیرمجموعه‌ای آن تدارک دیده است، عمل کنند. چراکه شرایط کنونی نظام اقتصادی ایران با گذشته تفاوت قابل توجهی دارد و توانمندی‌های بسیاری در زمینه صنعت نفت در حوزه بالادستی و پایین‌دستی به‌دست آورده و خواهان معاملات برد- برد است.

معظمی تاکید کرد: سایر شرکت‌های اروپایی هم‌چون رپسول اسپانیا نیز خواهان حضور در صنعت نفت ایران است. گفتنی است، رپسول به‌عنوان یک شرکت صاحب فناوری در زمینه پتروشیمی می‌تواند همکاری موثری با صنعت پتروشیمی ایران که خوشبختانه درحال‌حاضر به بلوغ نسبی رسیده است، داشته باشد. البته لازم به یادآوری است که اسپانیا از جایگاه متوسطی در منطقه یورو برخوردار است. به این ترتیب آنها نیز به‌طور قطع نیازمندی‌هایی دارند که می‌توانیم به‌طور متقابل درصدد برطرف کردن نیازهای خود برآییم.

محتاط و قاطع عمل می‌کنیم

احمد مهدوی‌ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایان پتروشیمی نیز با بیان اینکه در نوع برخورد با شرکت‌های اروپایی و امریکایی باید بسیار محتاط عمل کرد، گفت: لغو تحریم‌ها نباید موجب هیجان‌زدگی صنعت نفت ایران شود بلکه همواره باید در نظر داشته باشیم که طرف خارجی معامله نیز در پی تامین حداکثری منافع ملی خود است به این ترتیب از کوچکترین فرصتی برای تامین منافع خود استفاده می‌کند. بنابراین باید بسیار هوشمندانه عمل کنیم.

وی افزود: با توجه به رابطه‌ای که در گذشته با کشور ایتالیا و تاجران آن داشته‌ایم به نظر می‌رسد پس از اجرایی شدن لغو کامل تحریم‌ها علیه ایران، این کشور پل ارتباطی مناسبی برای آغاز تجارت ایران با اروپا در تمامی زمینه‌ها به شمار رود. در هدایت شرکت‌هایی از این قبیل به بخش‌های مختلف صنعت نفت ایران نیز وزارت نفت سیاستگذاری‌های مطلوبی هم در زمینه اصلاح نوع قراردادهای معامله‌ای و هم در زمینه هدایت سرمایه خارجی به بخش مورد نیاز صنعت نفت ازجمله بخش صنعت پتروشیمی که شرکت‌های ایتالیایی ابراز تمایل برای حضور در آن کرده‌اند، داشته است. ابهری ضمن تاکید بر اینکه شرکت ایتالیایی «انی» به دفعات ثابت کرده که توانمندی قابل توجهی برای فعالیت در بخش‌های مختلف صنعت نفت ایران دارد، تصریح کرد: این شرکت ایتالیایی سابقه درخشانی در بخش حفاری و اکتشاف میدان‌های نفتی ایران دارد که امید است با برنامه‌ریزی دقیق و اعمال سیاستگذاری‌های صحیح و شایسته بتوانیم همکاری مناسبی را در دوران پساتحریم با این شرکت ایتالیایی داشته باشیم.