در حال حاضر فروش شرکت‌های خودروساز با مشکل جدی روبرو است که پایین آمدن قیمت خودرو در بازار و رسیدن آن به کمتر از قیمت کارخانه، اعمال شرایط تشویقی برای فروش خودرو توسط کارخانه‌های خودروساز و رکود بازار مؤید این مسئله است.

بررسی بازار خودرو نشان می‌دهد که قیمت خودروهایی مانند رانا، پژو 206 صندوق‌دار، سمند، پژو 405، پژو پارس، پراید و تیبا در بازار به کمتر از قیمت کارخانه رسیده است. با این وجود مدیران شرکت‌های خودروساز و اعضای انجمن خودروسازان همچنان بر لزوم افزایش قیمت خودرو مصر هستند.

به اعتقاد برخی کارشناسان، مطرح شدن درخواست افزایش قیمت از سوی خودروسازان یک فرار به جلو برای این شرکت‌ها است تا از این طریق بازار را تحریک کرده و برای محصولاتشان خریدار پیدا کنند. در چنین شرایطی بسیاری از متقاضیان برای خرید خودرو دست نگه داشته و نظاره‌گر روند کاهشی قیمت‌ها در بازار هستند و برای پایین‌تر آمدن قیمت‌ها انتظار می‌کشند. این موضوع در شبکه‌های اجتماعی نیز نمود داشته و علاوه بر این، در نظرات کاربران اخبار اینترنتی هم به وفور دیده می‌شود که مردم یکدیگر را به نخریدن خودرو تا زمانی که قیمت‌ها کاهش یابد، تشویق می‌کنند.

یک بام و دو هوای خودروسازان

مدیران خودروساز در حالی در آستانه لغو تحریم‌ها و در وضعیتی که گشایش‌های مالی در حال انجام است، بر لزوم افزایش دوباره قیمت محصولاتشان تأکید می‌کنند که تا پیش از این، تحریم‌ها را به عنوان عامل اصلی افزایش قیمت تولیداتشان عنوان می‌کردند.

در این باره یحیی آل اسحاق رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران با تأکید بر اینکه در سال‌های تحریم، ما 20 تا 30 درصد گران‌تر از سایر کشور‌ها زندگی کردیم، می‌گوید: در شرایط جدید، دیگر برای انتقال پول نیازی به صرافی‌ها نداریم و جایگزینی آن با نظام بانکی 12درصد از هزینه‌ تجارت می‌کاهد.

علاوه بر این، رفع تحریم‌ها گشایش‌های دیگری را نیز در صنعت خودرو ایجاد خواهد کرد که هزینه تمام‌شده تولید را باز هم کاهش خواهد داد. دسترسی به تکنولوژی‌های جدیدتر، افزایش بهره‌وری در کارخانه‌های خودروسازی، خرید مستقیم از شرکت های خارجی بدون نیاز به دور زدن تحریم‌ها، تنوع بخشی در تأمین‌کنندگان قطعات و ... از جمله این گشایش‌ها محسوب می شود.

خودروسازان همچنان به دنبال دریافت وام بانکی

در شرایطی که رکود بازار سایه سنگینی را بر سر خودروسازان انداخته و بسیاری کارشناسان مبدأ این اتفاق را افزایش هزینه تمام شده تولید خودرو به دلیل اخذ وام‌های بانکی کلان در سال‌های گذشته، بکارگیری آن منابع در فعالیت‌های غیرتولیدی و تحمیل هزینه‌های اضافه به خریداران خودرو می دانند، باز هم خودروسازان در پی دریافت تسهیلات جدید بانکی هستند.

در این راستا اخیراً نیز جلسه‌ای با حضور مدیران خودروساز، وزیر صنعت و رئیس کل بانک مرکزی در مجلس تشکیل شد و موضوع اعطای تسهیلات جدید بانکی یا تعویق وام‌های قبلی خودروسازان مورد بررسی قرار گرفت که قرار است در این مورد در جلسه‌ای دیگر تصمیم‌گیری شود. در صورت پرداخت مجدد وام بانکی به خودروسازان باید دید این اقدام چه بازخوردی در عملکرد و گردش مالی خودروسازان خواهد داشت و هزینه تمام شده تولید آنها را تا چه حد متأثر می‌کند و سرنوشت قیمت خودرو به کجا می‌رسد.

خودروسازانی که بر تعیین قیمت در حاشیه بازار اصرار داشتند

در عین حال، قیمت خودرو در بازار در وضعیتی به کمتر از قیمت کارخانه رسیده که خودروسازان تا پیش از این اتفاق، همواره بر لزوم تعیین قیمت خودرو در حاشیه بازار اصرار داشته و آن را لازمه از بین رفتن رانت و فساد موجود در خرید و فروش خودرو می‌دانستند.

اما باید دید آیا در شرایط فعلی که قیمت خودرو در بازار به کمتر از قیمت کارخانه رسیده است، باز هم این درخواست از سوی خودروسازان مطرح خواهد شد؟ اصرار مدیران خودروساز بر لزوم افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو بر خلاف این مسئله بوده و نفی کننده تأکید همیشگی آنها بر لزوم قیمت گذاری خودرو در حاشیه بازار است.

احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان‌ قبلاً گفته بود: تعهد می‌کنم که اگر اجازه دهند قیمت خودروها در حاشیه بازار تعیین شود، قیمت این محصولات در بازار آزاد کاهش می‌یابد.

حال شاهد هستیم که کاهش قیمت خودرو در شرایطی صورت گرفته که قیمت‌گذاری آزاد نشده و همچنان با اهرم شورای رقابت صورت می گیرد. بلکه دلیل اصلی پایین آمدن قیمت‌ها در بازار، رکود و کاهش تقاضا نسبت به خرید است. در نتیجه باید گفت آنچه باعث تعدیل قیمت‌ها در بازار می شود نبود تقاضای بدون پاسخ برای خودرو است، به عبارتی اگر عرضه خودرو به اندازه تقاضا صورت گیرد، دلیلی برای ایجاد حاشیه‌های قیمتی بالا در بازار وجود نخواهد داشت.

به این ترتیب اگر در شرایط خارج از رکود، خودروسازان به جای عرضه قطره‌چکانی خودرو به بازار، به بخش بزرگی از نیازها پاسخ دهند دلیلی برای ایجاد اختلاف قیمت، رانت و فساد وجود نخواهد داشت. لازمه این اتفاق، رقابتی شدن بازار خودرو، از بین رفتن انحصار در این بازار و عملی شدن تعهد خودروسازان به شورای رقابت برای افزایش تیراژ تولید است تا در کنار رفع رکود، واقعی شدن قیمت‌ها و ایجاد رونق در بازار را شاهد باشیم.