کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن منجر به کاهش درآمد صادراتی ایران شده است، درواقع میزان صادرات ۴ ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهشی ۳۴درصدی را تجربه کرده است که این موضوع توانست درآمد صادرکنندگان سنگ‌آهن ایرانی را به میزان ۶۵درصد کاهش دهد.

انتشار چنین اخباری نشان از روزهای سخت برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن می‌دهد. در نتیجه این حوزه به ویژه بخش خصوصی فعال در زمینه سنگ‌آهن بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت مسئولان دولتی است تا این موضوع منجر به غیرفعال شدن معادن سنگ‌آهن نشود. متاسفانه درپی ریزش قیمت‌های جهانی سنگ‌آهن بازار این محصول با مشکلات بسیاری از جمله متناسب نبودن قیمت تمام شده با قیمت فروش مواجه بوده است. با توجه به این موضوع فعالان حوزه سنگ‌آهن ترجیح می‌دهند میزان صادرات خود را نسبت به سال‌های گذشته کاهش دهند زیرا با وجود مسائل داخلی قیمت تمام شده برای حضور در بازارهای جهانی مناسب نیست، به معنایی دیگر سنگ‌آهن ایران به دلیل وضعیت پیش آمده در بازارهای جهانی ازجمله بازار چین توان چندانی برای رقابت نخواهد داشت.

بازار چین چندان امیدوارکننده نیست

بهادر احرامیان، عضو هیات‌مدیره انجمن صادرکنندگان و تولیدکنندگان سنگ‌آهن ایران درباره دلایل این موضوع اظهار کرد: بدون شک علت اصلی کاهش درآمد صادراتی ایران از سنگ‌آهن به موضوع افت جهانی قیمت‌ها بازمی‌گردد. البته عوامل داخلی همچون اخذ عوارض صادراتی نیز در این موضوع تاثیرگذار بوده و به نوعی قیمت صادراتی را غیررقابتی می‌کند.درپی افت جهانی قیمت سنگ‌آهن برخی از تولیدکنندگان داخلی ترجیح می‌دهند محصول استخراج شده خود را دپو کرده تا شرایط بازار داخلی و خارجی بهتر از گذشته شود. از سویی دیگر برخی از فعالان این حوزه به دلیل غیراقتصادی بودن تولید سنگ‌آهن معادن خود را تعطیل کرده‌اند.

این موضوعات از مشکلاتی است که این روزها گریبان‌گیر تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن شده است. احرامیان درباره پیامدهای کاهش صادرات سنگ‌آهن تصریح کرد: به اعتقاد من این موضوع منجر به تعطیلی معادن و بیکار شدن تعداد بسیاری از کارگران معدنی خواهد شد. به گفته بهادر احرامیان، درحال‌حاضر وضعیت بازار چین به عنوان اصلی‌ترین بازار هدف برای صادرکنندگان سنگ‌آهن ایرانی چندان امیدوارکننده نیست. به گفته، عضو هیات‌مدیره انجمن صادرکنندگان و تولیدکنندگان سنگ‌آهن ایران تنوع چندانی در بازارهای هدف برای تولیدکنندگان ایرانی وجود نداشته و اصلی‌ترین بازار برای آن‌ها بازار چین است. درواقع درحال‌حاضر احتمال اینکه بتوانیم بازار دیگری را جایگزین بازار چین کنیم بسیارکم است. در چنین شرایطی فعالان این حوزه انتظار حمایت بیشتری از سوی دولت دارند تا بتوانند دوران بحران سنگ‌آهن را پشت سربگذارند. احرامیان درباره این موضوع نیز بیان کرد: برای پشت‌سر گذاشتن دولت باید نگاه خود به موضوعاتی همچون بهره‌مالکانه، عوارض صادراتی به ویژه برای محصولاتی مانند کنسانتره را مثبت‌تر از گذشته کند تا مشکلات این بخش حل شود.

دولت حمایت‌های لازم را داشته

عباسعلی ایروانی، مدیرکل نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره تغییرات بازار جهانی سنگ‌آهن، اظهار کرد: یکی از علت‌های اصلی کاهش درآمد صادراتی سنگ‌آهن بازار انحصاری چین بود که سنگ‌آهن دانه‌بندی شده را به قیمت خوبی از تولیدکنندگان ایرانی خریداری می‌کرد، در نتیجه سرمایه‌گذاران وارد این حوزه شده و معادن سنگ‌آهن فعال شدند. اما پس از مدتی سیاست کشور چین به صورتی تغییر یافت که سنگ‌آهن مورد نیاز خود را از برزیل و استرالیا تامین کند. به همین دلیل سنگ‌آهن ایران از سوی چین با قیمت کمتری خریداری شد و این قیمت توجیه اقتصادی برای تولیدکننده ایرانی به دنبال نداشت در نتیجه صادرات کاهش و سرمایه‌گذاری در این حوزه متوقف شد.

وی ادامه داد: در زمان مناسب بودن قیمت‌ها با وجود برنامه توسعه تولید فولاد، فعالان حوزه سنگ‌آهن ترغیب به فرآوری سنگ‌آهن می‌شدند در همین زمینه بحث عوارض صادراتی نیز مطرح شد اما به مرحله اجرایی نرسید، حتی عوارض صادراتی کنسانتره و گندله که در حدود ۳۰ درصد بود نیز کاهش یافت. درواقع دولت محدودیتی را برای صادرکنندگان سنگ‌آهن ایجاد نکرد. ایروانی درباره حقوق دولتی نیز، تصریح کرد: در زمان افزایش قیمت در بازارهای جهانی دولت براساس آیین‌نامه قانون معادن طلب حقوق دولتی را داشت، اما با افت شدید قیمت‌ها دریافت حقوق دولتی گذشته توجیهی نداشت به همین دلیل وزارت صنعت، معدن و تجارت در امسال میزان حقوق دولتی معادن سنگ‌آهن را تا یک پنجم سال‌های گذشته کاهش داد. به گفته وی، دولت حمایت‌های لازم در زمان بحران را از فعالان سنگ‌آهنی داشته اما دلیل اصلی تعطیلی برخی معادن به دلیل کاهش صادرات این محصول معدنی است زیرا صادرات توجیه اقتصادی خود را در شرایط بحران بازار سنگ‌آهن از دست داده است.