با گذشت حدود پنج سال از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و پرداخت سالانه نزدیک به 42 هزار میلیارد تومان یارانه‌های نقدی، سرانجام کاهش حجم یارانه‌بگیران و ورود به پوشش بخشی از کسری‌های ناشی از توزیع نقدی کلید خورد.

بعد از سال‌ها انتقاد کارشناسان نسبت به نحوه پرداخت یارانه نقدی به تمامی متقاضیان مرکب از نیازمند و بی‌نیاز، اواخر سال گذشته و رسما از ابتدای امسال غربالگری یارانه‌بگیران شکل جدی‌تری به خود گرفت تا اینکه در پایان مردادماه حدود دو میلیون نفر از افراد پردرآمد از جمع 76 میلیونی یارانه‌بگیران خارج شدند. این در حالی است که با توجه به هزینه بالای پرداخت یارانه در هر ماه و هر سال و عدم توازن آن با مجموع درآمد ناشی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی، دولت فعلی پیش‌تر هم - ابتدای سال 1393 - بعد از اینکه به نتیجه مشخصی برای غربالگری نرسید، ثبت نام مجدد را در دستور کار خود قرار داد ولی در نهایت با وجود انصراف حدود دو میلیونی تا چندی پیش بالغ بر 76 میلیون نفر در هر ماه یارانه 45 هزار و 500 تومانی دریافت می‌کردند.

با توجه به درآمد 48 هزار میلیارد تومانی که در بودجه برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی در نظر گرفته شده ولی عملکردی بیش از 32 هزار میلیارد تومان در سال گذشته نداشته است، کسری حداقل 16 هزار میلیارد تومانی از محل افزایش قیمت حامل‌ها دولت را تهدید می‌کرد که بعد از تک‌نرخی شدن بنزین در سال جاری و تعیین قیمت 1000 تومانی در مجموع حدود 3000 میلیارد تومان دیگر بر منابع این بخش افزوده شد و درآمد را تا حدود 35 هزار میلیارد تومان افزایش داد.

اما در این بین حدود 7000 میلیارد تومان دیگر بین درآمد 35 هزار میلیاردی و رقم 42 هزار میلیارد تومانی برای پرداخت یارانه نقدی فاصله و به عبارتی کسری وجود دارد که دولت را وادار به سبک‌کردن لیست یارانه‌بگیران و حذف پردرآمدها می‌کند. بر این اساس با وجود اینکه هنوز شاخص مشخص و معینی از سوی دولت اعلام نشده ولی تا انتهای ماه گذشته یارانه حدود دو میلیون نفر قطع شد که می‌تواند در ماه جاری نیز این روند ادامه داشته باشد.

گرچه جبران کسری 7000 میلیاردی برای رساندن هزینه 42 هزار میلیارد تومانی تا 35 هزار میلیارد تومان درآمد قابل پیش‌بینی نیازمند حذف یارانه حدود 12 میلیون نفر است اما در نیمه سال فقط دو میلیون نفر حذف شدند و تنها ماهانه رقمی حدود 90 میلیارد تومان و تا انتهای سال حدود 450 میلیارد تومان از هزینه‌های دولت کم می‌کند. هر چند که به طور یقین روال قطع یارانه در ماه‌های بعد نیز ادامه خواهد داشت ولی کسری ناشی از پرداخت‌های نقدی برای امسال اجتناب‌ناپذیر است. در عین حال که با روند فعلی پرداخت نقدی منابع قابل توجهی حتی با وجود برداشت از خزانه برای سایر بخش‌ها از جمله تولید باقی نمی‌ماند.

به هر حال پنجاه و پنجمین مرحله از یارانه نقدی در حالی شب گذشته به حساب سرپرستان خانوار واریز شد که افرادی که یارانه آنها واریز نشده است می‌توانند با مراجعه به سامانه yaraneh10.ir از علت حذف مطلع شوند و درخواست خود را برای بررسی مجدد ثبت کنند که اگر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان بانی شناسایی یارانه‌بگیران بعد از بررسی و احتمال بروز خطا، خانوار حذف‌شده را محق تشخیص دهد مجددا به لیست یارانه‌بگیران برخواهد گرداند؛ چنانکه تاکنون نیز یارانه حدود 16 هزار نفر از حذف‌شدگان برقرار شده است.