با وجود اینکه شیوه نامه تسهیلات خرد در نیمه اول خردادماه امسال به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد اما برخی از بانک‌ها هنوز هم از پرداخت تسهیلات خرد (خریدخودرو، خرید کالاهای مصرفی بادوام، جعاله و کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه)، امتناع می‌کنند.

بخش دیگری از بانک‌ها که پرداخت این نوع تسهیلات را آغاز کرده‌اند، شیوه‌های عجیب گذشته در پرداخت تسهیلات را ادامه داده‌اند و تعدادی دیگری از بانک‌ها هم روش‌های جدیدی ابداع کرده‌اند که سود بیشتری کسب کنند.

در حالی که حداکثر نرخ سود تسهیلات عقود غیرمشارکتی بانک‌ها و موسسات اعتباری معادل ۲۱ درصد توسط بانک مرکزی براساس مصوبه شورای پول و اعتبار ابلاغ شده است، برخی از بانک‌ها باز هم به راحتی نرخ سود ۲۸ درصد و بیشتر را برای تسهیلات گیرندگان تعیین می‌کنند.

تعدادی از آنها بخشنامه‌های بانک مرکزی را دور می‌زنند، این در حالی است که بانک مرکزی از اینگونه اقدامات بانک‌ها آگاه است، زیرا بانک‌ها به راحتی نرخ سود ۲۸ درصد را به تسهیلات گیرندگان اعلام می‌کنند و این اقدام آنها بدون پنهان کاری است.

در عین حال، دریافت وام به شرط سپرده هم به یک روش معمول درآمده و پرداخت تسهیلات بدون دریافت سپرده و سپرده‌گیری بخشی از پول توسط بانک‌ها امکان‌پذیر نیست و این پول تا زمان بازپرداخت اقساط ماهیانه وام، نزد بانک مربوطه باقی می‌ماند.

با وجود اینکه نرخ‌های سود تسهیلات بانک‌ها در بسیاری از موارد بالای ۲۷ و ۲۸ درصد است اما بانک‌ها باز هم نسبت به سپرده‌گیری اقدام می‌کنند و این کار را برای جبران کاهش نرخ سود بانکی می‌دانند. این موضوع در بانک‌های دولتی و خصوصی، بانک‌های قرض الحسنه و تمامی موسسات مالی غیرمجاز و یا در حال دریافت مجوز مشاهده می‌شود.

به عنوان مثال، برخی از بانک‌ها پرداخت وام ۱۰ میلیونی خرید کالای اساسی را که البته براساس بخشنامه بانک مرکزی ۸ میلیون تومانی است، منوط به دریافت مبلغی به میزان یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان با نرخ سود ۲۸ درصد کرده‌اند و این مبلغ تا زمان بازگشت کامل اقساط ماهیانه نزد بانک باقی می‌ماند.

یکی از وام گیرندگان این نوع وام گفت: بانک‌ها انواع و اقسام راه‌ها را برای دریافت سود بیشتر از مردم بکار می‌گیرند، اینکه بانکی بخشنامه بانک مرکزی را به راحتی دور می‌زند، چگونه امکان‌پذیر است، مگر بانک مرکزی نظارتی بر عملکرد بانک‌ها ندارد و آیا برای بانک مرکزی مهم نیست که بانک‌ها دستوراتش را اجرا نکنند؟

وی افزود: بانک‌ها نباید سپرده از تسهیلات گیرنده دریافت کنند و آن را تا زمان بازپرداخت تسهیلات نزد خود نگه دارند، سود این پول هم علاوه بر سودی که هر ماه توسط وام گیرنده به بانک پرداخت می‌شود، به این مبالغ افزوده می‌شود و نرخ سود دریافتی بانک‌ها با این شیوه ها به ۳۰ تا ۳۲ درصد هم می‌رسد.

در بخش قرض الحسنه دریافت سپرده در کل ممنوع و دارای اشکالات شرعی است و در اصل پرداخت وام به شرط سپرده در بخش قرض الحسنه به هیچ وجه مجاز نیست اما با توجه به شرایطی که در حال حاضر در بخش تسهیلات دهی بانک‌ها به‌وجود آمده، بسیاری از افراد حاضرند که این شرط بانک‌ها را اجرا کنند.

در سال‌های گذشته نظام بانکی به صورت چراغ خاموش این کار را انجام داده است و در برخی از موارد بدون سپرده‌گذاری وامی نمی‌پردازد، اما این شیوه در حال حاضر به یک روش علنی تبدیل شده است و بخشی از سپرده هم تا پایان مدت بازپرداخت تسهیلات در اختیار بانک قرار می‌گیرد و با اتمام بازپرداخت تسهیلات، مبلغ سپرده هم به سپرده‌گذار بازگردانده می‌شود.

چندی پیش هم برخی از بانک‌ها به ویژه بانک‌های بزرگ در برخی از شعبات خود به راحتی این موضوع را از طریق نصب اعلامیه‌هایی اطلاع رسانی می‌کردند و آن را در معرض دید مشتریان قرار می‌دادند.