رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان هفته گذشته در حالی که برای شرکت در پنجاه و نهمین کنفرانس عمومی سالانه آژانس به وین سفر کرده بود با یوکیا آمانو دیدار و گفت‌وگو کرد و پس از این دیدار بود که وی از سفر 12 تن از کارشناسان و بازرسان اژانس از 23 شهریور و چند روز بعد از آن سفر مدیرکل آژانس به ایران خبر داد.

در عین حال صالحی و دیگر مقامات سازمان انرژی اتمی از جزئیات این سفر و برنامه و اهداف آن صحبتی نکردند.

بر اساس بیانیه رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی، سفر و دیدارهای آمانو قرار است بر روی ادامه همکاری میان آژانس و جمهوری اسلامی در چارچوب نقشه راه برای شفاف‌سازی در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای حال و گذشته ایران متمرکز باشد.

ایران و آژانس طی دو ماه گذشته در حال همکاری بر سر نقشه راهی هستند که همزمان با توافق وین در 23 تیرماه به دست آمد.

ایران تاکنون در سه مرحله 18 سوال آژانس که شامل چاشنی‌های ایمن انفجاری هم می‌شد پاسخ داد که از این تعداد 16 سوال مورد تایید اولیه آژانس قرار گرفت اما گفت‌وگوها بر سر دو سوال دیگر همچنان ادامه دارد.

به گفته علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، آژانس ابتدا درباره چاشنی‌های ایمن انفجاری دو سوال مطرح کرده است که در جریان بررسی مساله به 60 سوال تبدیل شد.

ایران در مقطع قبل از تفاهم "نقشه راه" اعلام کرده است که آژانس باید درباره هر موضوع که بررسی و پاسخ داده می‌شود نظر صریح و قطعی خود را بیان کند و از ادبیات و استفاده از عبارات مبهم که بی‌اعتمادی میان دو طرف را دامن می‌زند اجتناب کند.

با توجه به محرمانه بودن روند اجرایی "نقشه راه" مشخص نیست که نحوه تایید هر کدام از پاسخ‌های ایران به آژانس چگونه است. علاوه بر این برخی از سوالات آژانس در چارچوب سوال از متخصصان و دانشمندان کشورمان در فعالیت‌های گذشته و بازدید از برخی مراکز غیر هسته‌ای از جمله پارچین و مریوان قرار دارد که نقشه راه روش پاسخ به این ابهامات و سوالات را مشخص کرده است.

به گفته سیدعباس عراقچی موضوع ابعاد احتمالی نظامی (PMD) آنچنان که آژانس می‌گوید یا مسایل گذشته و حال، آن‌طور که ایران از آن نام می‌برد، موضوعی است که از توافق هسته ای ایران و 1+5 کاملا جداست و ادعاهایی درباره گذشته برنامه هسته ای ایران را مطرح می‌کند و ربطی به آینده ندارد. آژانس در 12 حوزه ادعاهایی در چارچوب مطالعات ادعایی را مطرح کرده است و همواره خواستار آن بوده است که ایران ثابت کند ادعاهای مطرح شده بیهوده است.

هر چند مسایل میان ایران و آژانس و حل مسایل باقی‌مانده موضوعی خارج از برجام است اما روشن است که تا آژانس پاسخ قانع‌کننده‌ای درباره سوالات و ابهاماتش دریافت نکند در عمل برجام قابل اجرا شدن نیست بنابراین با توجه به زمان‌بندی تعیین شده در "نقشه راه" طی سه ماه آینده تا پایان دسامبر 2015 شاهد رفت و آمد بازرسان و کارشناسان آژانس به تهران خواهیم بود.

در چارچوب تفاهمی که میان ایران و آژانس در 23 تیرماه در وین به دست آمد:

1. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران بر روی ساز و کار جداگانه‌ای که به آن‌ها اجازه می‌دهد موضوعات حل‌نشده باقی‌مانده را، آن‌طور که در ضمیمه گزارش 2011 مدیرکل (GOV/2011/65) آمده، پاسخ دهند. فعالیت‌های صورت گرفته و نتایج به دست آمده تا آن تاریخ توسط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با برخی موضوعات، در طول روند انعکاس داده خواهد شد.

2. ایران تا تاریخ 15 اوت 2015 (24 مرداد)، توضیحات خود به صورت مکتوب و اسناد مربوطه را در ارتباط با موضوعات مطروحه در ساز و کار جداگانه بند یک، به آژانس ارائه خواهد داد.

3. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از دریافت توضیحات مکتوب و اسناد مربوطه ایران، اطلاعات را تا تاریخ 15 سپتامبر 2015 (24 شهریور) بررسی کرده و سوالات در مورد هرگونه ابهامی در ارتباط با آن اطلاعات را به ایران منتقل خواهد کرد.

4. پس از آنکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سوالات در خصوص هرگونه ابهام در چنین اطلاعاتی را به ایران ارائه کرد، دیدارهای فنی-کارشناسی، تمهیدات فنی ومباحث آنگونه که در ساز و کار جداگانه مورد توافق قرار گرفت، برای رفع این ابهامامات، در تهران صورت خواهد گرفت.

رضا نجفی نماینده دائم ایران در آژانس هفته گذشته درباره سفر تیمی از کارشناسان آژانس به ایران به ایسنا گفت که "بعد از ارائه توضیحات مکت­وب به آژانس توسط ایران در 15 اوت و سئوالا­تی که آژانس متعاقبا در خصوص برخی ابهامات­ پیرامون توضیحات ایران در 8 سپتامبر ارائ­ه کرده بود، تیم‌های کارشناسی ایران و آژ­انس از صبح روز سه‌شنبه (24 شهریور) به مدت دو روز به بحث و بررسی سئوالات آ­ژانس پرداختند.

وی گفت: بر اساس نقشه راه، تمام­ فعالیت‌های توافق شده از جمله جلسات کارشن­اسی و بحث‌ها تا 15 اکتبر یعنی 23 مهرماه ­خاتمه خواهد یافت.

از این رو حضور آمانو و کارشناسان آژانس در تهران طی یک هفته گذشته در چارچوب نقشه راه صورت می‌گیرد.

5. ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر ساز و کار جداگانه‌ای در خصوص موضوع پارچین توافق کردند.

6. تمامی فعالیت‌ها، آن‌گونه که در بالا اعلام شده، تا تاریخ 15 اکتبر 2015 (23 مهر) با هدف حل تمامی مسائل حل‌نشده گذشته و حاضر، آن‌گونه که در ضمیمه گزارش 2011 مدیر کل (GOV/2011/65) تعیین شده، تکمیل خواهد شد.

7. مدیرکل به صورت دوره‌ای روند اجرای این نقشه راه را به شورای حکام آژانس گزارش خواهد کرد.

8. تا تاریخ 15 دسامبر 2015 (24 آذر)، مدیرکل ارزیابی نهایی را در مورد حل تمامی مسائل باقی‌مانده گذشته و حاضر آن‌طور که در ضمیمه گزارش 2011 مدیر کل (GOV/2011/65) تعیین شده، برای اقدام به شورای حکام ارائه خواهد کرد. پیش از صدور گزارش، یک نشست فنی جمع‌بندی میان ایران و آژانس برگزار خواهد شد.

9. ایران اعلام کرده است ارزیابی جامع خود را در مورد گزارش مدیرکل به صورت مکتوب به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه خواهد کرد.

10. در انطباق با چارچوب همکاری‌ها، آژانس به در نظر گرفتن نگرانی‌های امنیتی ایران، ادامه خواهد داد.

یوکیا آمانو قرار است علاوه بر دیدارهایش با مقامات سیاسی و فنی کشورمان در کمیسیون برجام مجلس شورای اسلامی که به بررسی برجام می‌پردازد شرکت و علاوه بر ارایه توضیحات درباره نقش آژانس در راستی‌آزمایی برجام به سوالات نمایندگان ایران پاسخ دهد.

مجلس شورای اسلامی ایران و کنگره آمریکا همزمان خواستار ارایه متن و جزییات تفاهم ایران و آژانس بر سر نقشه راه شدند اما مسوولان اجرایی دو کشور نسبت به محرمانه بودن این سند تاکید کرده‌اند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در پاسخ به درخواست کنگره آمریکا برای در اختیار گذاردن نقشه راه تاکید کرد که این سند بین آژانس و ایران به عنوان کشور عضو آژانس است و آژانس مسئول حفظ جزییات این سند و همکاری با ایران است.