پیش از اعمال تحریم های گسترده علیه ایران در سال ٢٠١٢، ژاپن از خریداران اصلی نفت ایران در آسیا بود. دولت ژاپن اعلام کرده است پس از توافق هسته ای در بازار ایران فعال می شود و مایل به مشارکت در طرحهای نفتی، صنعتی و زیرساختی این کشور است و آخرین اطلاعات دریافتی نشان می‌دهد در چهار ماه نخست امسال میزان صادرات ایران به ژاپن ١١١ میلیون و ٣٩٧ هزار دلار بوده و در این مدت ایران ٢٠٣ میلیون دلار کالا از ژاپن وارد کرده است.

پس از انقلاب اسلامی، حجم مبادلات تجاری میان دو کشور گسترش زیادی یافت و در سال ۲۰۰۶ از مرز ٣ میلیارد دلار عبور کرد. با این حال پررنگ شدن حضور چین در بازار ایران باعث شد حضور ژاپنی‌ها در کشورمان کمرنگ شود.

ایران، چهارراه تبادل کالا و تجارت در خاورمیانه

اما ایران کشوری است با رتبه نخست در مجموع ذخایر نفت و گاز جهان و چهارراهی برای تبادل کالا و تجارت در منطقه ثروتمند خاورمیانه که می تواند با اقتصادی شکوفا جهان پیرامون خود را تحت تاثیر قرار داده و رهبری کند؛ اقتصادی که متاسفانه هم اکنون بخش اعظم آن وابسته به نفت است و تجارت خارجی آن عمدتا به محصولات خامی منتهی می شود که در صورت تبدیل به محصولات نهایی، گنجی بی پایان خواهد بود.

ژاپن،سومین مصرف کننده و واردکننده بزرگ نفت دردنیا

ژاپن نیز سومین مصرف کننده و واردکننده بزرگ نفت در دنیا پس از آمریکا و چین،بزرگترین واردکننده گاز مایع (LNG) و دومین واردکننده بزرگ زغال سنگ پس از چین است، ژاپن در سال 2012، 250 میلیارد دلار نفت وارد کرد که این رقم برابر با یک سوم کل واردات این کشور است،منابع داخل این کشور در هر سال تنها جوابگوی 9 درصد از نیاز سالانه انرژی این کشور است.

علاقه‌ ژاپنی ها به سرمایه گذاری درحوزه نفت و گاز ایران

به گفته کارشناسان در سال2011 زمین لرزه و سونامی بزرگی در شهر فوکوشیما ژاپن رخ داد که به نیروگاه هسته ای این شهر آسیب زد و پس از آن هم به خاطر اینکه ایمنی لازم در این زمینه تامین نشد کل نیروگاههای هسته ای ژاپن تعطیل شد و پس از آن وابستگی آنها به سوخت های فسیلی به ویژه نفت و در مرتبه بعدی گاز و زغال سنگ بیشتر شد و به ناچار سوخت‌های فسیلی را جایگزین انرژی هسته‌ای کنند، از این رو به دلیل وابستگی شدیدی که ژاپن به واردات سوخت‌های فسیلی دارد، قطعا علاقه‌مند به سرمایه گذاری درحوزه نفت و گاز ایران خواهند بود.

اما چندی پیش در دیدار معاون وزیر اقتصاد و معاون پارلمانی وزیر خارجه ژاپن ضمن تاکید بر افزایش روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور، امضاء موافقتنامه های تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی، همکاری های گمرکی و مالیاتی مورد تاکید قرار گرفت.

شرکتهای ژاپنی علاقه مند به حضور در اقتصاد ایران هستند

کنتارو سونوئورا معاون پارلمانی وزیر خارجه ژاپن در این دیدار از علاقمندی شرکتهای ژاپنی برای همکاری با شرکتهای ایرانی و حضور در اقتصاد ایران خبر داد و گفت: شرکتهای ژاپنی علاقه مند به حضور در اقتصاد ایران هستند و با سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران و امضاء موافقتنامه تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی زمینه توسعه روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور فراهم خواهد شد .

ظرفیت های بالای ژاپن در صنعت هواپیمایی

سونوئورا با اشاره به ظرفیت های بالای صنعتی ژاپن از آمادگی صنعت هواپیمایی این کشور در تامین هواپیماهای متوسط برای نوسازی ناوگان هوایی ایران خبر داد.

ضرورت توسعه روابط اقتصادی و مالی بین شرکتهای ایرانی و ژاپنی

همچنین معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی کشورمان، سفر چند هیات بلند پایه ژاپنی طی یکسال گذشته به ایران را زمینه ساز توسعه روابط اقتصادی و مالی بین شرکتهای ایرانی و ژاپنی برشمرد و گفت: از گذشته روابط بسیار خوبی بین شرکتهای ژاپنی و بخش خصوصی و دولتی ایران وجود داشته و از سال گذشته نیز ایران و آژانس همکاری های بین المللی ژاپن ( جایکا ) دور جدیدی از همکاری‌های دوجانبه را آغاز کرده‌اند.

محمد خزاعی در ادامه گفت: هیاتی نیز از بنیاد اقتصادی ژاپن (JEF) به ایران آمدند و مذاکرات خوبی در زمینه های مختلف بین ایران و هیات ژاپنی انجام شد و همکاری های خوبی به ویژه در حوزه مراقبت و نگهداری از محیط زیست و بازیافت پسماندهای شهری آغاز شده است .

اما براساس اعلام سازمان توسعه تجارت در نشست ولی‌الله افخمی‌راد معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس سازمان توسعه تجارت با «هیروفومی کاتاسه» مدیرکل سیاست‌گذاری وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن، مسئولان تجاری ایران و ژاپن توافق کردند برای اجرایی شدن همکاری‌های تجاری، اقتصادی و صنعتی میان تهران و توکیو کارگروه تخصصی تشکیل دهند.

«هیووفومی کاتاسه» مدیرکل سیاست‌گذاری وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن در این دیدار با اعلام آمادگی ژاپن برای گسترش همکاری‌های تجاری، صنعتی و اقتصادی با ایران اظهار داشت: ژاپن در جریان تلاش‌های دولت ایران برای گسترش همکاری‌ با کشورهای مختلف جهان در حوزه‌های مختلف قرار دارد و امیدوار است با توجه به توافق بین‌المللی ایران با گروه 1+5 همکاری‌های خود را با ایران گسترش دهد.

وی افزود: ما امیدواریم تا پیش از برداشته شدن تمامی تحریم‌های ایران، گام‌های نخست همکاری‌های خود را برداریم و معتقدیم که تشکیل کارگروه تخصصی میان ایران و ژاپن می‌تواند مسیر مدنظر دو طرف را هموار کند. ما تمایل داریم در تمامی بخش‌ها، همکاری‌های لازم را با ایران داشته باشیم و در نخستین گام، طرح‌های مورد توافق دو طرف را شبیه‌سازی کنیم.

علاقه‌مندی ایران برای گسترش همکاری‌ها با ژاپن در حوزه‌های پالایشگاهی، پتروشیمی

رییس سازمان توسعه تجارت ایران نیز در این نشست به علاقه‌مندی ایران برای گسترش همکاری‌ها با ژاپن در حوزه‌های پالایشگاهی، پتروشیمی، نفت و گاز، حمل و نقل سریع ریلی شهری و خارج شهری، کشتیرانی، تاسیسات بنادر، فناوری‌های پیشرفته از جمله نانو تکنولوژی و بایو تکنولوژی، فولاد و آهن، صنایع معدنی و صنعت گردشگری اشاره کرد.

ولی‌الله افخمی‌راد گفت: میزان کمی از نقل وانتقالات بین شهری ایران از طریق خطوط ریلی انجام می‌شود و دولت ایران تمایل دارد با گسترش خطوط ریلی، این آمار را به میزان قابل توجهی برساند و با توجه به عملکرد و تجربه خوب ژاپنی‌ها در راه‌اندازی قطارهای فوق سریع درجهان، تهران تمایل به همکاری در این خصوص با توکیو دارد.

وی در ادامه به مشخص شدن محورهای سرمایه‌گذاری خارجی در ایران توسط سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی ایران اشاره کرد و گفت: تمایل داریم از تجربیات ژاپنی‌ها در حوزه سیاست‌گذاری بخش‌های مختلف صنعتی و تجاری استفاده کنیم.

عملکرد موفق ژاپن در حوزه خودروسازی

وی با اشاره به عملکرد موفق ژاپن در حوزه خودروسازی، اظهار داشت: خودروسازان ایرانی سالانه به طور متوسط یک میلیون خودرو در کشور تولید می‌کنند با این وجود در حوزه صادراتی، قدرت رقابت با سازندگان خودرو در دنیا را ندارد، از این رو همکاری با خودروسازان ژاپنی می‌تواند به خودروسازان ایرانی در حوزه صادراتی کمک کند.

ملت‌های دو کشور علاقه‌مند به برقراری روابط تجاری و اقتصادی با یکدیگر هستند

در این میان ملت‌های دو کشور علاقه‌مند به برقراری روابط تجاری و اقتصادی با یکدیگر هستند و در طی سالیان پیش هم خصومتی بین مردم ایران و ژاپن وجود نداشته است. همچنین فراز و نشیب‌هایی که در روابط ایران با کشورهای غربی وجود داشته در بین تهران و توکیو دیده نشده است.