تایید برجام در مجلس شورای اسلامی و قوت گرفتن رفع تحریم‌ها در ماه‌های آتی و همچنین بسته خروج از رکود که توسط رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی تلویزیونی سه‌شنبه شب جزئیاتی از آن ارائه شد، زمینه را برای بازگشت اطمینان سهامداران به بازار فراهم کرده است. در شرایطی که سهامداران در انتظار صورت‌های مالی 6 ماهه شرکت‌ها هستند، با فرض افت پنج درصدی سود شرکت‌ها، تغییرات نسبت قیمت به درآمد بازار را در سه سناریوی بدبینانه، منطقی و خوش‌بینانه از منظر کارشناسان بررسی کرده ایم. کارشناسان معتقدند فضای خوش‌بینانه موجود در بازار سهام و همچنین توقف روند نزولی قیمت‌ها در بازارهای کالایی، زمینه را برای رشد منطقی بورس تا 65 هزار واحد در بازه کوتاه‌مدت فراهم می‌کند. انتظار افزایش سودآوری شرکت‌ها پس از رفع تحریم‌ها امکان تحقق سناریوی خوش‌بینانه و رسیدن شاخص به مرز 71 هزار واحدی را امکان‌پذیر می‌کند. گمانه‌زنی‌ها در سناریوی بدبینانه در مقایسه با گذشته تا حدود زیادی کاهش یافته به گونه‌ای که کارشناسان احتمال کاهش شاخص از سطوح کنونی را ضعیف می‌دانند.

شاخص کل بورس تهران در پنجمین روز از هفته جاری با رشد چشمگیر 539 واحدی معادل 0/88 درصد مواجه شد و با ثبت رقم 61 هزار و 973 واحدی در کارنامه خود در یک قدمی کانال 62 هزار واحدی ایستاد.

در شرایطی که بورس تهران مدت‌ها در گیر و دار اضطراب و نگرانی سهامداران بود با تایید برجام در مجلس شورای اسلامی در روز یک شنبه و همچنین صحبت‌های مثبت رئیس‌جمهوری در مورد وضعیت آتی اقتصاد و به تبع آن بورس تهران زمینه بازگشت اطمینان سهامداران به بورس تهران فراهم شد.

در نتیجه قیمت‌ها در مسیر صعودی حرکت کردند و به این ترتیب میانگین نسبت قیمت بر در‌آمد بورس تهران در محدوده 5/7 مرتبه قرار گرفت.

در شرایط کنونی بازار سهام در انتظار گزارش‌های 6 ماهه شرکت‌ها به سر می‌برد. با فرض اینکه روند موجود در مورد کاهش سود شرکت‌ها در گزارش‌های سه ماهه شرکت‌ها در گزارش‌های 6 ماهه نیز ادامه پیدا کند و سود شرکت‌ها افت تقریبی دو برابری را نسبت به گزارش‌های سه ماهه تجربه کنند به نظر می‌رسد به‌طور میانگین شاهد تعدیل منفی 5 درصدی در پیش‌بینی سود شرکت‌ها باشیم.

اثر تعدیل منفی شرکت‌ها در مخرج کسر نسبت قیمت بر درآمد سهم موجب بزرگ‌تر شدن این نسبت می‌شود (در این گزارش برای پیش‌بینی وضعیت آتی بازار سهام از منظر نسبت قیمت بر در‌آمد مخرج این نسبت را که همانEPS شرکت‌هاست، پس از تعدیل 5درصدی، ثابت در نظر گرفته ایم). بر این اساس سه سناریو برای وضعیت آتی بورس تهران در بازه زمانی کوتاه مدت در نظر گرفته شده و پس از آن نیز به بررسی این سناریوها از منظر سه نفر از کارشناسان بورسی پرداخته شده است. سناریوی اول با فرض افت قیمت‌ها از سطوح فعلی و بی توجهی بازار به اخبار مثبت پیرامون رفع تحریم‌ها در نظر گرفته شده است به‌طوری که P برE تا محدوده 5/5 مرتبه و شاخص تا 60 هزار واحد افت کند.

سناریوی دیگراین است که میانگین عمومی قیمت‌ها در بورس در نتیجه خوش بینی در پی رفع تحریم‌ها و تایید برجام در یک مسیر منطقی و آرام افزایش یابد و شاخص به محدوده 65 هزار واحدی نزدیک شود که این رشد قیمت، میانگین قیمت بر در‌آمد را تا 6 مرتبه افزایش می‌دهد.

سناریوی سوم با فرض رشد بیشتر شاخص کل به محدوده 71 هزار واحدی در نظر گرفته شده است(رشد قیمت به درآمد بازار تا محدوده 6/5 مرتبه ). در این شرایط، با توجه به فضای مثبت ایجاد شده پس از تایید برجام در مجلس شورای اسلامی و همچنین صحبت‌های رئیس‌جمهوری در مورد جهش اقتصادی و آینده بورس بیشتر کارشناسان در بازه کوتاه‌مدت رشد آرام شاخص بورس به محدوده 65 هزار واحدی را محتمل‌ترین سناریو برای بورس تهران عنوان می‌کنند. این در حالی است که این کارشناسان افت‌های قیمتی بیشتر از محدوده‌های کنونی را برای سهام متصور نیستند.

پتانسیل شاخص برای جهش شارپی

ایمان مقدسیان، مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری سهام‌گستران: به وجود آمدن فضای جدید در اقتصاد کشور در پی تایید برجام و رفع تحریم‌ها می‌تواند شاخص کل را در یک مسیر منطقی هدایت کرده و در بازه زمانی حدودا سه ماهه آن را به 66 هزار واحد نیز برساند.

ضمن اینکه افت شدید قیمت‌ها با توجه به درصد سهام شناور آزاد شرکت‌ها موجب شده است که در شرایط کنونی در بازار فروشنده زیادی نداشته باشیم. این در حالی است که انتظار می‌رود وضعیت اقتصادی کشور نیز در پی رفع تحریم‌ها و برخی اقدامات مناسب دولت وضعیت مناسبی را تجربه کند.

علاوه بر این انتظار می‌رود سیاست‌های ضد‌رکودی که در صحبت‌های رئیس‌جمهوری نیز به آن اشاره شد منجر به کاهش نرخ تورم شده و با کاهش این نرخ نیز باز‌بینی در سود سپرده‌ها صورت بگیرد و زمینه‌های جذابیت نسبت قیمت بر در‌آمد در بازار سهام را برای خرید فراهم کند.

به هر ترتیب در بازه بلند مدت نیز رفع تحریم‌ها به‌عنوان مهم‌ترین‌ عامل ریسک سیستماتیک در سال‌های اخیر در کنار بهبود وضعیت شرکت‌های بورسی می‌تواند حتی زمینه رشد بیشتر شاخص از نقطه اوج خود در دی ماه 92 را نیز فراهم کند.

رفع ریسک‌های سیستماتیک داخلی محرک رونق بورس

شهریار شهمیری، مدیر عامل کارگزاری سهم آشنا: بورس تهران در حدود دو سال اخیر با دو ریسک سیستماتیک مهم دست و پنجه نرم می‌کرد؛ یکی بحث ریسک مربوط به مذاکرات هسته‌ای (خارجی)و دیگری ریسک‌های سیستماتیک داخلی مربوط به تصمیم‌گیری سیاست گذاران. در این شرایط ریسک سیستماتیک خارجی یعنی تحریم‌ها از بین رفته (اهمیت آن برای بازار سهام از ریسک داخلی مهم تر بود) و بارقه‌های امید را در بین سهامداران بورس تهران به‌وجود آورده که این عامل می‌تواند به دلیل انتظار سهامداران از وضعیت سود‌آوری آتی شرکت‌ها P برE بازار سهام را در کوتاه‌مدت به محدوده 6 برساند، این در حالی است که برخی تصمیمات دولت در مورد ثبات در تعیین نرخ‌ها و اصلاح قوانین و مقررات نیز می‌تواند وضعیت را برای رونق هر چه بیشتر بورس تهران فراهم کند.

مساله مورد توجه دیگر اتخاذ سیاست‌های ضد رکودی توسط دولت است که می‌تواند با کاهش تورم زمینه بازبینی در نرخ سود را فراهم کند و شاخص را تا محدوده 65 هزار واحدی در کوتاه مدت رشد دهد. در این میان ذکر این نکته نیز ضروری است که آنچه مسیر بورس تهران را از نیمه دوم دی‌ماه 92 وارد مسیر نزولی کرد زنجیره‌ای از عوامل بوده است که علاوه بر مذاکرات هسته‌ای، افت بی سابقه در بازار‌های پایه نیز از یکی از این عوامل بوده است. حال در شرایطی که ریزش در بازار‌های کالایی متوقف شده است (از آنجا که بیش از نیمی از شرکت‌های بورس تهران به بازار‌های کالایی وابسته هستند)، بورس تهران در پی این تغییر وضعیت رشد مناسبی را تجربه خواهد کرد.

بورس در کمین رشد

بهنام بهزاد فر، مدیر امور اعضای کانون کارگزاران: در شرایطی که مهم‌ترین ریسک سیستماتیک در بازار سهام از بین رفته است و قیمت‌ها در بازار‌های کالایی از کف خود فاصله گرفته‌اند و وارد مسیر صعودی شده‌اند، می‌توان یک رشد معقول و منطقی را در بازه کوتاه مدت برای بازار سهام تخمین زد؛ چرا‌که انتظار نمی‌رود قیمت‌ها در بازارهای کالایی افت بیشتری را تجربه کنند. علاوه بر این اقتصاد کشور نیز در پی رفع تحریم‌ها در انتظار وضعیت بسیار مناسب‌تری است و این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود رکود در اقتصاد داخلی نیز با ورود سرمایه گذاران خارجی از بین برود و در پی آن نیز شرکت‌های بورسی وضعیت مناسبی از منظر سود آوری تجربه کنند. صحبت‌های رئیس‌جمهور در روز سه‌شنبه نیز حاکی از برنامه دولت برای شکوفایی اقتصاد است. به هر ترتیب پیش‌بینی می‌شود در بازه کوتاه مدت انتظار سرمایه‌گذاران از سود‌آوری شرکت‌ها منجر به رشد P برE تا محدوده 6 شود. از سوی دیگر در بلند مدت پیش‌بینی می‌شود بهبود در وضعیت اقتصادی و رونق در بخش اقتصاد کشور منجر به سودآوری شرکت‌ها شود و از آن منظر نیز در بلند مدت شاهد رشد P برE حتی تا محدوده بیش از 8 واحد نیز باشیم.

حجم معاملات کنونی برای صعود بازار کافی نیست

در این میان نیز به بررسی وضعیت شاخص از منظر تکنیکال توسط یکی از کارشناسان بازار سهام پرداخته شده است. در مورد وضعیت بازار سهام در شرایط کنونی مهرداد خالقی، کارشناس بازار سهام گفت: پس از دستیابی به توافق جامع هسته‌ای وین در 23 تیر ماه سال جاری، بین ایران و گروه 1+5، برخلاف انتظار اغلب سهامداران، بازار سرمایه روند کاهشی در پیش گرفت.

این در حالی است که با نزدیک شدن به روزهای پایانی شهریور ماه و پایان سال مالی شرکت‌های کارگزاری، فشار فروش برای تسویه اعتبارها دو چندان شد؛ در حالی که اهالی بازار انتظار داشتند که با شروع مهرماه شرایط بازار کمی بهتر شود، اینبار ترس از گزارش‌های ضعیف 6 ماهه و احتمال پوشش نامناسب و در پی آن تعدیل منفی شرکت‌ها (خصوصا در نمادهای لیدر) باعث شد تا روند نزولی بازار کماکان ادامه داشته باشد. خالقی ادامه داد: درست در روزهایی که اکثریت، از بازار قطع امید کرده بودند به یکباره ورق برگشت! تصویب برجام در مجلس اهالی بازار را امیدوارتر از قبل کرد و در نهایت، صحبت‌های شب گذشته رئیس‌جمهور باعث شد تا بالاخره پس از مدت‌ها بازار مثبت شود و شاهد رشد یکدست در اغلب گروه‌ها و صنایع بازار باشیم.

شاید مهم‌ترین‌ بخش از صحبت‌های رئیس‌جمهور برای بازار سرمایه بخشی بود که به تعدیل نرخ سود بانکی نسبت به تورم، اشاره داشت. در کنار آن تزریق 75 هزار میلیارد ریال به بودجه عمرانی زود بازده داخلی نیز خبری بود که به مذاق اهالی بازار خوش آمد و باعث شد تا چهارشنبه شیرینی برای سهامداران رقم بخورد!

این کارشناس بازار سهام به بررسی نمودار تکنیکال همراه پرداخت و گفت: به لحاظ نموداری آرایش اخیر شاخص کل را می‌توان به یک الگوی ab=cd تشبیه کرد.

محدوده پتانسیل بازگشتی الگوی مذکور در حد فاصل 60700 – 61300 واحد قرار داشت و درست از همین حوالی شاهد برگشت شاخص کل بودیم. در بررسی اندیکاتورها، MACD آرایش یک واگرایی مثبت به خود گرفته است. RSI نیز پس از قرار‌گیری در محدوده اشباع از فروش در حال برگشت و عبور از این ناحیه هیجانی است.

خالقی به حجم و ارزش معاملات در بازار سهام اشاره کرد و افزود: نکته مهم در معاملات دیروز، ارزش ریالی معاملات خرد در بازار است.

هر چند نسبت به روزهای گذشته ارزش معاملات رشد نسبی داشته است، اما به نظر می‌رسد برای ادامه راه این ارقام کافی نیست و باید شاهد افزایش حجم و همچنین ارزش ریالی معاملات در دو بازار بورس و فرابورس باشیم. این کارشناس بازار سهام افزود: در صورتی‌که نقدینگی به بازار تزریق شود، به نظر می‌رسد طی هفته‌های آینده شاهد رشد ملایم شاخص کل تا حوالی سقف کانال نزولی یعنی 67500 – 68000 خواهیم بود.

در بازار چه گذشت؟

شاخص کل بورس تهران روز گذشته 539 واحد (معادل 0/88 درصد) افزایش یافت تا بزرگ‌ترین‌ رشد از 22 تیرماه و یک روز قبل از توافق هسته‌ای رقم بخورد و زیان بورس از ابتدای سال به محدوده 1/56 درصد محدود شود. در جریان معاملات روز گذشته بیش از 463 میلیون سهم به ارزش بیش از 723 میلیارد ریال بین معامله‌گران بازار سهام جابه‌جا‌ شد که بررسی روند این دو مولفه حاکی از افزایش 30 درصدی نسبت به میانگین یک ماه قبل در حجم و افزایش 12 درصدی در ارزش معاملات است. این در حالی است که اغلب کارشناسان هنوز این حجم از معاملات را ارقام پایینی می‌دانند و یکی از دلایل پایداری رشد شاخص را وابسته به افزایش حجم معاملات عنوان می‌کنند. در بازار دیروز نماد «پارسان» حدود بیست درصد از رشد شاخص کل را موجب شد.

پس از «پارسان» نمادهای «وبملت»،«وتجارت» و «وپاسار» قرار داشتند که زمینه‌ساز رشد شاخص شدند. در معاملات دیروز «پارسان» بیشترین افزایش قیمت و «سقاین» بیشترین افت قیمت را تجربه کردند. سیمان فارس و خوزستان در صدر نمادها با بهترین تقاضا قرار گرفت از سوی دیگر فولاد خراسان با بیشترین صف فروش مواجه شد. در فرابورس دیروز همگام با رشد شاخص بورس، آیفکس در اثر معاملات مثبت در اکثر نمادهای فعال در این بازار به ویژه «مارون»، «زاگرس» و «شتران» شاهد رشد 14 واحدی معادل 2/1 درصد بود تا رقم 701 واحد را در کارنامه خود به ثبت برساند، به این ترتیب بازدهی آیفکس از ابتدای سال تا کنون به 4/9 درصد افزایش یافت. حجم معاملات روز گذشته فرابورس نیز به بیش از 185 میلیون سهم و ارزش معاملات به بیش از 380 میلیارد ریال رسید. تعداد معاملات نیز با کاهش 8 درصدی رقم 21 هزار و 246 را ثبت کرد.