سنگ آهن تولید ایران در نیمه ماه جاری شاهد تحولاتی در نحوه قیمت گذاری در سطح جهانی بود. به این ترتیب بعد از پیگیری‌هایی که از سوی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن برای تغییر مبنای قیمت‌گذاری سنگ‌آهن رخ داد، شاهد افزایش 9 دلاری شاخص قیمت‌گذاری سنگ‌آهن ایران در سایت متال بولتن به‌عنوان یکی از مراجع بین‌المللی برای اعلام قیمت‌گذاری سنگ‌آهن بودیم. اعلام قیمت مبنا برای سنگ‌آهن تولید ایران در حالی به سایت بین‌المللی متال بولتن سپرده شد که پیش از این «یومتال» که موسسه‌ای چینی است، قیمت مبنا برای سنگ‌آهن ایران را اعلام می‌کرد. چین یکی از مقاصد اصلی صادرات سنگ‌آهن به شمار می‌رود، آن‌طور که کارشناسان می‌گویند بیش از 90 درصد از صادرات سنگ‌آهن ایران به چین است.

از جمله دلیل اصلی تلاش انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران برای اعلام قیمت‌ها از تریبون متال بولتن این بوده است که طی سال‌های گذشته قیمت سنگ‌آهن ایران (در عیارها و حجم‌های مختلف) از سوی موسسه یومتال چیزی بین 10 تا 15 درصد کمتر از قیمت‌های روز جهانی تعیین می‌شده است. اگرچه کیفیت سنگ‌آهن نقش تعیین‌کننده‌ای برای تعیین قیمت‌ ایفا می‌کند اما به عقیده یک کارشناس حوزه سنگ‌آهن، کیفیت تولیدات ایران، کمتر از سایر کشورهای تولیدکننده سنگ‌آهن نیست. مسعود رازفر در این زمینه می‌گوید: این قیمت‌گذاری منطقی می‌تواند ارزش واقعی سنگ‌آهن ایران را در سطح بین‌المللی تعیین کند زیرا تا پیش از این برخی منابع غیررسمی نظیر یومتال مبنای قیمت سنگ‌آهن ایرانی را به نفع خود تعیین می‌کردند که متاسفانه در این پروسه حق واقعی سنگ‌آهن ایران ادا نمی‌شد.

شاخص متال بولتن برای سنگ‌آهن ایران با عیار 60 درصد در هفته‌ گذشته، متاثر از افزایش قیمت بعد از تعطیلات چین به 5/ 52 دلار در هر تن برای تحویل در بندر کینگ دائو چین رسید. روزی که شاخص قیمت سنگ‌آهن ایران توسط متال بولتن اعلام شد سایت یومتال به دلیل تعطیلات رسمی در چین با تعطیلی یک هفته‌ای همراه بود، در همین زمان قیمتی که متال بولتن ارائه کرد با آخرین قیمت سایت یومتال از سنگ‌آهن ایران، تفاوتی 9 دلاری داشت. با تمام این تفاسیر به نظر می‌رسد اقدام انجمن سنگ‌آهن برای تغییر مبنای قیمت‌گذاری، کاری کارشناسی شده باشد زیرا آن‌طور که رازفر می‌گوید در پی این اقدام سنگ‌آهن ایران در سطح بین‌المللی بهتر شناخته می‌شود. از دیگر سو با افزایش قیمتی که در پی قیمت‌گذاری از سوی متال بولتن برای سنگ‌آهن ایران اتفاق افتاد، تولیدکنندگان بخش خصوصی برای بهبود شرایط خود در دوران رکود امیدواری بیشتری پیدا کرده‌اند.

بخش خصوصی و واقعی شدن قیمت سنگ‌آهن

یک عضو انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در رابطه با تاثیر ورود متال بولتن در قیمت‌گذاری سنگ‌آهن تولید ایران می‌گوید: با تعیین شاخص قیمت سنگ‌آهن ایران در متال بولتن ما می‌توانیم به‌صورت جدی روی برندسازی سنگ‌آهن ایران کار کنیم و در سطح بین‌الملل مطرح شویم. علیرضا سیاسی‌راد در ادامه می‌گوید: یکی دیگر از فواید این اقدام شکسته شدن انحصار قیمت‌گذاری از سوی یومتال است و ما می‌توانیم امیدوار باشیم که مبنای تجارت خارجی سنگ‌آهن ایران از این پس واقعی شود. او با اشاره به این نکته که ایران دهمین صادرکننده سنگ‌آهن در دنیا است، افزود: در شرایط عادی تولیدات داخلی فولاد چیزی حدود 16 میلیون تن است که برای تامین مواد اولیه این میزان تولید مشکلی وجود ندارد بنابراین با واقعی شدن قیمت سنگ‌آهن که حالا شاهد آن هستیم، می‌توان امیدوار بود که صادرات بخش خصوصی، به خصوص معادن کوچکی که در دوران رکود آسیب‌های فراوانی دیده بودند بار دیگر به چرخه تولید بازگردند.

رازفر نیز با اشاره به این نکته که افزایش قیمت 9 دلاری سنگ‌آهن ایران به رقابت‌پذیری آن در بازارهای جهانی ضربه‌ای وارد نخواهد کرد، می‌گوید: با توجه به شرایط فعلی به نظر می‌رسد بسیاری از واحدهای کوچک و بخش خصوصی که به صادرات تکیه داشتند حالا توجیه کافی برای بازگشت به زنجیره پیدا کرده باشند.

به‌طور کلی بیشترین حجم صادرات سنگ‌آهن ایران در سال 92 و در حجم حدود 24 میلیون تن بوده است، اما از آن سال به این سو با پررنگ‌تر شدن سایه رکود بر بازارهای جهانی و افت قیمت‌ها، این میزان هر سال با کاهشی چشمگیر همراه شد. آن‌طور که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند در چنین شرایطی، افزایش قیمت مبنا برای سنگ‌آهن می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای بازگشت تولیدکنندگانی باشد که طی نزدیک به دو سال گذشته از چرخه خارج شده‌اند. کارشناسان با به فال نیک گرفتن اعلام قیمت سنگ‌آهن ایران از سوی متال بولتن، آن را یکی از راه‌های خروج از رکود برای سنگ‌آهنی‌ها اعلام می‌کنند.

اما هرچند رشد قیمت سنگ‌آهن ایران در مراجع بین‌المللی مانند متال بولتن می‌تواند اتفاقی خوب باشد، اما باید دید چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین‌ واردکنندگان سنگ‌آهن ایران، از مبنای جدید برای قیمت‌گذاری تبعیت خواهد کرد؟ آن‌طور که از اخبار منتشر شده شنیده می‌شود؛ تعیین شاخص قیمت 52/2 دلار در هر تن برای سنگ‌آهن با عیار 60 درصد ایران از سوی متال بولتن در حالی است که شاخص چینی یومتال، قیمت سنگ‌آهن مگنتیت با عیار 60 درصد ایران را برای تحویل در بندر کینگ دائو چین 41 دلار اعلام کرده است که اختلاف دو شاخص را به 11/5 دلار می‌رساند.

آن طور که کارشناسان ارزیابی می‌کنند؛ با توجه به افزایش 2 تا 3 دلاری قیمت‌های جهانی در هفته‌ای که گذشت به همان اندازه که افزایش قیمت شاخص متال بولتن طبیعی و بدیهی به نظر می‌رسد، کاهش قیمت سنگ‌آهن ایران در سایت موسسه چینی یومتال نوعی بی‌تفاوتی به شاخصی است که اخیرا در متال بولتن تعیین شده است.

با این تفاسیر سیاسی‌راد عقیده دارد چنانچه تولیدکنندگان ایرانی به‌صورت متحد بر اساس قیمت‌های اعلام شده از سوی متال بولتن عمل کنند، چین نیز دیر یا زود ناچار به پذیرش مبنای قیمت‌گذاری جدید خواهد بود زیرا به هرحال آنها به سنگ‌آهن ایران نیاز خواهند داشت. حال باید منتظر ماند و دید مبنای جدید تعیین قیمت برای سنگ‌آهن ایران در سطح بین‌المللی، دریچه‌ای برای خروج از رکود به روی تولیدکنندگان کوچک بخش خصوصی برای بازگشت به فعالیت باز خواهد کرد؟