صندوق بین المللی پول در گزارش اخیر خود که درباره منطقه خاورمیانه منتشر کرده هشدار داده است این منطقه نمی‌تواند تا ابد در برابر قیمت‌های پایین نفت دوام بیاورد.

بر اساس این گزارش، اگر قیمت نفت در حدود 50 دلار باقی بماند، ذخایر ارزی اکثر کشورهای منطقه در طی 5 سال یا کمتر تمام خواهد شد. این وضعیت به ویژه شامل کشورهای عربستان، عمان و بحرین می‌شود.

بر اساس برآورد صندوق بین المللی پول، کاهش قیمت نفت تنها در سال جاری میلادی 360 میلیارد دلار از ذخایر ارزی کشورهای منطقه را خواهد کاست.

در حالی که قیمت نفت از بالای 100 دلار در سال گذشته، اکنون به حدود 45 دلار رسیده است، مازاد بودجه‌های عظیم کشورهای منطقه به سرعت در حال تبدیل شدن به کسری بودجه‌های قابل توجه است. بسیاری از این کشورها ناگزیر شده‌اند برای تامین مخارج خود از ذخایر ارزی خود کمک بگیرند.

صندوق بین المللی پول می‌نویسد: «صادرکنندگان نفت باید سیاست‌های هزینه‌ای و درآمدی خود را با افت قیمت نفت تطبیق دهند تا از ثبات مالی خود اطمینان حاصل کنند.»

افت قیمت نفت در شرایطی اتفاق می‌افتد که بسیاری از این کشورها به دلیل درگیر شدن در جنگ‌های منطقه‌ای و آشفتگی در بازارهای مالی با هزینه‌های بالایی مواجه‌اند.

عربستان کشور شاخصی در این زمینه است. عربستان بزرگترین تولید کننده نفت جهان باید هر بشکه نفت را 106 دلار بفروشد تا بتواند در بودجه خود توازن برقرار کند و این به آن معناست که با نفت 50 دلاری باید به ذخایر ارزی خود دست بزند تا کسری بودجه را جبران کند.

صندوق بین المللی پول با توجه به چشم انداز ناامیدکننده بازار نفت و درگیر شدن سعودی‌ها در جنگ‌های یمن و سوریه، پیش بینی کرده است ذخایر ارزی این کشور حداکثر تا 5 سال آینده تمام شود.

به همین علت است که سعودی‌ها به سرعت به فکر منابع مالی جدید افتاده‌اند. عربستان اوایل امسال با فروش اوراق قرضه 4 میلیارد دلار جمع آوری کرده است. بانک مرکزی این کشور در طی شش ماه گذشته 70 میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را بیرون کشیده است.

پیش بینی شده است کسری بودجه عربستان پس از سال ها مازاد عظیم، امسال به 20 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور خواهد رسید. میزان ذخایر ارزی عربستان حدود 700 میلیارد دلار است، اما این رقم به سرعت در حال کاهش یافتن است.

بعید است عربستان در واکنش به افزایش کسری بودجه اقدام به افزایش مالیات‌ها کند، اما ناگزیر است حداقل بخشی از هزینه‌های خود را کاهش دهد.

رهبران عربستان که از تکرار خیزش‌های مردمی سال 2011 در کشورشان نگران هستند، احتمالا هزینه‌های مربوط به برنامه‌های اجتماعی و نظامی خود را کاهش نخواهند داد.

بر اساس برآورد صندوق بین المللی پول، ایران وضعیت بسیار بهتری نسبت به عربستان دارد. قیمت سر به سر هر بشکه نفت برای ایران 72 دلار است. این به آن معناست که دولت ایران با نفت کمتر از 72 دلار با کسری بودجه مواجه می‌شود.

بر اساس محاسبات این نهاد بین المللی با وجود نفت 50 دلاری و ذخایر ارزی 129 میلیارد دلاری این کشور تا 10 سال می تواند در برابر نفت ارزان مقاومت کند. این علاوه بر افزایش درآمدی است که ایران از محل رفع تحریم‌ها و افزایش صادرات نفتی می‌تواند داشته باشد.

در میان کشورهای نفتی خلیج فارس، امارات وضعیت بهتری نسبت به دیگران دارد و با توجه به ذخایر ارزی گسترده و هزینه‌های پایین تا 30 سال می‌تواند در برابر نفت 50 دلاری دوام بیاورد. این رقم برای کویت و قطر 25 سال است.

در عین حال بحرین که درگیر ناآرامی داخلی است تنها تا 5 سال برای مقاومت در برابر نفت 50 دلاری ذخیره ارزی دارد. عراق نیز به دلیل هزینه‌های بالای جنگ با گروه تروریستی داعش ذخایر ارزی‌اش تقریبا تمام شده است. صندوق بین المللی پول در حال بررسی ارائه وام به این کشور است.