روابط تجاری ایران و برزیل از پیشینه قابل توجهی در زمینه‌های مختلف اقتصادی و فرهنگی برخوردار است. پیش از انقلاب روزانه 120 تا 150 هزار بشکه نفت خام از ایران به برزیل صادرات می‌شد و در مقابل مواد خام و انواع محصولات کشاورزی واردات برزیل به ایران بود. پس از انقلاب اسلامی و در سالیان اخیر روابط اقتصادی ایران و برزیل ابعاد تازه‌تری به خود گرفت؛ به گونه‌ای که در سال 2012 صادرات برزیل به ایران بیش از دو میلیارد و 183 میلیون دلار بوده است و به طور کلی ذرت، شکر، سویا و گوشت مهمترین اقلام صادراتی برزیل به کشور‌مان بوده است. همچنین در همین سال واردات برزیل از ایران 23 میلیون و 720 هزار دلار بوده است.

این در حالی است که سال 2009 صادرات ایران به برزیل 18 میلیون و 978 هزار دلار و واردات از برزیل یک میلیارد و 218 میلیون دلار بوده است. در سال 2010 واردات ایران از این کشور روند افزایشی پیدا کرد و به 123 میلیون و 345 هزار تومان رسید و صادرات برزیل به ایران نیز به دو میلیارد و 120 میلیون دلار افزایش یافت. این روند در سال 2011 ادامه یافت و 32 میلیون و 245 هزار دلار بود و صادرات برزیل به ایران نیز دو میلیارد و 332 میلیون دلار شد.

این آمار‌ها نشان می‌دهد که روابط تجاری ایران و برزیل در دوران تحریم‌های اقتصادی متوقف نمانده و حتی صادرات برزیل به ایران در این دوره با افزایش همراه شده است. به نظر می‌رسد که حفظ و تداوم روابط برزیل با ایران در دوران تحریم‌ها ذهنیت مثبتی را برای توسعه روابط با این کشور رقم زده و می تواند زمینه‌های بیشتری را در آینده فراهم کند.

دلایل سفر هیات بلندپایه تجاری برزیلی به ایران

اما در سفر هیات بلند پایه اقتصادی برزیل به ایران و دیدار و مذاکرات بین مقامات اقتصادی دو کشور، قرار است برای تقویت روابط دو کشور در زمینه‌های تجارت خارجی، انرژی، امور بانکی،کشاورزی و سرمایه‌گذاری مذاکره شود. همچنین قرار است همایش فرصت‌های همکاری ایران و برزیل با حضور وزیران صنایع دو کشور و تعداد زیادی از شرکت‌های فعال در حوزه‌های مختلف صنعتی، مواد غذایی، نانو فن‌آوری، هوا فضا، مخابرات و ماشین آلات برگزار شود. به نظر می‌رسد سفر وزیران ارشد اقتصادی برزیل در رأس هیاتی تجاری این کشور به تهران منجر به توسعه روابط تجاری و اقتصادی دو کشور در آینده نزدیک شود و روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورها و ملت‌های منطقه آمریکای جنوبی را بیش از پیش تقویت کند. لازم به ذکر است که برزیل مهم‌ترین شریک اقتصادی ایران در منطقه آمریکای‌ جنوبی است و حجم روابط اقتصادی دوجانبه در سال بالغ بر یک میلیارد و 600 میلیون دلار است.

استقبال مقامات برزیلی از مذاکرات ایران و گروه 1+5 و توافق وین و تحرک سیاسی دیپلماتیک این کشور که با اعزام وزیر خارجه برزیل و ملاقات سازنده وی با مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران و متعاقب آن دیدار رییسان‌جمهور اسلامی ایران و برزیل در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد آغاز شد، نقشه راه جدیدی را فراسوی بخش‌های سیاسی و اقتصادی دو کشور ترسیم کرده است.

نگاهی به برخی شاخص‌های اقتصادی برزیل

اقتصاد برزیل که در حال حاضر یکی از اقتصاد‌های بزرگ جهان محسوب می‌شود، از گسترش قابل توجهی در میان اقتصاد کشور‌های آمریکای جنوبی و بازار‌های جهانی برخوردار است. بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و خدمات از جمله بخش‌های شاخص اقتصادی در برزیل است. همچنین نرخ بالای بهره در برزیل از مهمترین عوامل جذب سرمایه‌های خارجی به این کشور در طول سالیان اخیر بوده موجب قوی شدن پول ملی این کشور در برابر سایر ارزهای عمده جهان از جمله دلار و یورو و ضربه پذیری قدرت رقابتی صنایع برزیل در بازارهای جهانی شده است. همچنین این موضوع باعث شد دولت این کشور با اتخاذ تدابیری از جمله کاهش نرخ بهره از 12 به 9 درصد و سپس 5/7 درصد در سال 2012 زمینه های کاهش تدریجی ارزش پول این کشور را در برابر سایر ارزهای خارجی فراهم کند.

آرژانتین، چین، هلند، آمریکا و ژاپن در سال‌های اخیر مهمترین بازار‌های صادراتی برزیل بوده‌اند. برزیل کشوری با حدود 200 میلیون نفر جمعیت است که بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول در سال 2014 تولید ناخالص داخلی آن بیش از دو میلیون و 353 هزار میلیون دلار بوده است. مهمترین اقلام صادراتی برزیل شامل خودرو، گوشت، سویا، سنگ آهن، قهوه و ذرت است. همچنین ماشین آلات، قطعات الکترونیکی، مواد شیمیایی، قطعات خودرو، نفت و محصولات صوتی تصویری مهمترین اقلام وارداتی برزیل از کشور‌های دیگر است. چین، آمریکا، آرژانتین، آلمان و کره جنوبی مهمترین کشور‌های واردکننده کالا به برزیل هستند.

ایران به دنبال کشت فراسرزمینی در برزیل

پیش از این نیز محمود حجتی - وزیر کشاورزی - در دیدار سال گذشته خود با وزیر کشاورزی برزیل عنوان کرد که بخش‌ عمده نیاز ایران در زمینه روغن‌های خوراکی، سویا،شکر و گوشت از برزیل تامین می‌شود. حجتی تصریح کرد: ایران به دنبال کشت فراسرزمینی در برزیل است تا بتواند اراضی را در کشور برزیل به شکل اجاره بلند مدت در اختیار شهروندان ایرانی دهد و محصولات مورد نیاز کشور از این طریق تولید، تامین و به کشور وارد کند.

وی در زمینه صادرات گوشت مرغ به ایران نیز عنوان کرد که هم اکنون دو میلیون تن گوشت مرغ در ایران تولید می شود و ایران یکی از بزرگترین پرورش دهندگان طیور در منطقه است که در این راستا سرمایه گذاران برزیلی می توانند در افزایش تولید گوشت مرغ در ایران همکاری داشته باشند تا این محصول به کشورهای منطقه صادر شود که این موضوع مهم نیز مورد توجه دو کشور قرار دارد. به نظر می‌رسد باید در دوران رفع تحریم‌های اقتصادی و اجرای برجام، برزیل اراده جدی برای توسعه و گسترش روابط اقتصادی خود در ابعاد مختلف با ایران داشته؛ به گونه‌ای که سفر این هیات بلند پایه تجاری برزیلی به ایران را می‌توان در این راستا ارزیابی کرد.