در طی سال های گذشته ساختار نهاد تجاری کشور به صورت نظـاموار علیـه تولیـد و بـه نفـع رانـت و واردات محصولات لبنی شکل گرفته که برای تولید ملی مخاطره آفرین بوده و نیازمند بازنگری است.

تعرفه‌های واردات محصولات لبنی در ایران مدافع تولید نبوده و از تعرفه‌های اتحادیه اروپا با اقتصادی باز کمتر بوده است.

تولیدات دامی در ایران تعرفه 20 درصد و محصولات لبنی 34 درصد است درحالی که تعرفه واردات تولیدات دامی در اتحادیه اروپا 24 و محصولات لبنی 58 درصد است، این در حالی است که کشورهای اروپایی عموما عضو سازمان جهانی تجارت بوده و مقید به آزاد گذاشتن تجارت خارجی هستند.

در مقایسه با ترکیه نیز تعرفه‌های ایران در سطح بسیار نازل‌تری قرار دارد.

واردات تولیدات دامی ترکیه 133 و محصولات لبنی در این کشور 170 درصد است.

در دوره اجرای سیاست هدفمند سازی یارانه ها عـدم اراده قـوی و توانمنـدی دسـتگاه‌هـا و سازمان‌های اجرایی مسوول در عرصه دامپروری در ایفای نمایندگی از بخش، موجبات انتقال ریسک تولید بـه بخش و هدررفت منافع تولیدکنندگان شد، دستگاه‌های مسئول در دوره فاقد اختیـارات لازم بـرای حمایـت از بخش تولید بوده و یا نتوانسته اند بخش تولید را به طور شایسته نمایندگی کنند.

به دنبال اجرای سیاست هدفمندسازی یارانه ها در سال 1389 و قطع یارانه شیر خانوارها در سـال 1390 صنعت شیر کشور عملاً سهم بزرگی (حدود 40 درصد سهم بازار) شیر را از دست داد و روند در سال‌های بعـد افزایش شدید قیمت محصولات لبنی مزید بر علت شده و کاهش تقاضای محصولات لبنی را در پی داشت، بـه طوری که به استناد آمار بانک مرکزی کشور، مصرف سرانه شیر و محصولات لبنی در مناطق شهری کشـور از 108.2 کیلوگرم در سال 1389 به 92.3 کیلوگرم در سال 1392 کاهش یافت.

این وضعیت تعادل بین عرضـه و تقاضای شیر را بر هم زده و دولت را ناچار به مداخله در بازار کرد و دولت از طریق شرکت پشـتیبانی امـور دام ناچار به خرید شرکت مازاد کشور شـد.

کـه ایـن اولـین گـام دولـت بـرای مداخلـه در بـازار شـیر بعـد از هدفمندسازی یارانه بوده است.

دولـت بـرای حـدود 1530 هزار تن شیر خریداری شده توسط صنایع لبنی یارانه پرداخت کرده است. متوسط یارانه پرداختی برای هر کیلوگرم شیر حدود 1520 ریال برآورد شده است و دولت برای شیر خریداری شده در 4 ماهه آخـر سـال 1392 بالغ بر 3000 میلیارد ریال و برای سه ماهه اول سال 1393 مبلغ 2250 میلیارد ریال یارانـه پرداخـت کرده است.

متوسط قیمت شیر در سه ماهه اول سال 1393 حدود 11200 ریال برای هر کیلوگرم شیر بـوده است که با پرداخت 1520 ریال یارانه برای هر کیلوگرم شیر، مبلغ دریافتی دامدار به ازای هر کیلوگرم شیر به 12720 ریال افزایش یافته است.

از نکات جالـب طـرح پرداخت جبرانی شیر در سه ماهه اول سال 1393 تامین منابع و اعتبار طـرح (2250 میلیـارد ریـال) قبـل از اجرای طرح بوده که توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تامین و پرداخت شده اسـت.

این سیاست‌های حمایتی در شرایطی اتخاذ شده که نظام تجاری سیاست‌هایی متضاد با برنامه‌های حمایت از تولید داخل داشته و با تعرفه‌های پایین و گاهی صفر واردات شیرخشک، زمینه بروز رانت در چرخه واردات را فراهم کرده است.

این وضعیت تعادل بین عرضـه و تقاضای شیر را بر هم زده و دولت را ناچار به مداخله کرد و دولت از طریق شرکت پشـتیبانی امـور دام ناچار به خرید شرکت مازاد کشور شـد.

کـه ایـن اولـین گـام دولـت بـرای مداخلـه در بـازار شـیر بعـد از هدفمندسازی یارانه بوده است.

دولـت بـرای حـدود 1530هزار تن شیر خریداری شده توسط صنایع لبنی یارانه پرداخت کرده است.

متوسط یارانه پرداختی برای هر کیلوگرم شیر حدود 1520 ریال برآورد شده است و دولت برای شیر خریداری شده در 4 ماهه آخـر سـال 1392 بالغ بر 3000 میلیارد ریال و برای سه ماهه اول سال 1393 مبلغ 2250 میلیارد ریال یارانـه پرداخـت کرده است.

متوسط قیمت شیر در سه ماهه اول سال 1393 حدود 11200 ریال برای هر کیلوگرم شیر بـوده است که با پرداخت 1520 ریال یارانه برای هر کیلوگرم شیر، مبلغ دریافتی دامدار به ازای هر کیلوگرم شیر به 12720 ریال افزایش یافته است.

از نکات جالـب طـرح پرداخت جبرانی شیر در سه ماهه اول سال 1393 تامین منابع و اعتبار طـرح (2250 میلیـارد ریـال) قبـل از اجرای طرح بوده که توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تامین و پرداخت شده اسـت.

این سیاست‌های حمایتی در شرایطی اتخاذ شده که نظام تجاری سیاست‌هایی متضاد با برنامه‌های حمایت از تولید داخل داشته و با تعرفه‌های پایین و گاهی صفر واردات شیرخشک، زمینه بروز رانت در چرخه واردات را فراهم کرده است.