طرح فروش اعتباری خودرو حتی در میانه راه هم متوقف نشد. این طرح قرار بود که ۶ ماهه اجرایی شود؛ یعنی از هجدهم آبان ماه تا هجدهم اردیبهشت ماه. اما تنها با گذشت ۶ روز، بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولیان اجرای این طرح، پا را پس کشیدند و دوئلی را برای مقصر جلوه دادن یکدیگر آغاز کردند. حال این مردم بودند که به جای اینکه ۱۷۵ روز دیگر فرصت داشته باشند تا در مورد خرید یا نخریدن خودروی مورد نظر خود تصمیم بگیرند، به ناگهان خبر توقف طرح را شنیدند.

طرحی که ۱۷۵ روز زودتر متوقف شد

اگرچه اجرای طرح خرید خودرو با وام ۲۵ میلیون تومانی به صورت یکباره آغاز شد، اما به هیچ عنوان صحبت از این نبود که مردم از زمان شروع طرح تا حتی یک ساعت بعد از آن فرصت دارند که در این طرح شرکت کرده و از مزایای آن بهره مند شود. هیچ فردی از مسئولان و متولیان اجرای این طرح به مردم نگفته بود که سقفی هم برای اعطای وام ۲۵ میلیون تومانی در نظر گرفته شده است که هر لحظه اگر این سقف پر شود، اجرای طرح هم متوقف می‌شود.

هیچ یک از مسئولانی که با خوشحالی، اجرای طرح خرید اعتباری خودرو با وام ۲۵ میلیون تومانی را نوید می‌دادند، به صورت رسمی اعلام نکرده بودند که سقف فروش ۱۱۰ هزار خودرو برای استفاده از تسهیلات این طرح در نظر گرفته شده و اگر این سقف پر شود، اجرای طرح هم متوقف خواهد شد، بنابراین مردم هم با خیال راحت و با تصور اینکه ۶ ماه فرصت دارند تا از تسهیلات این طرح بهره مند شوند، مشغول بررسی و گفت و شنود در رابطه با آن بودند اما این چنین نشد.

حتی اکبر کمیجانی، قائم‌مقام ولی‌اله سیف، رئیس کل بانک مرکزی نیز در پاسخ به همین نگرانی مردم به صراحت در رسانه ملی اعلام کرد که اجرای این طرح به صورت یکباره و ناگهانی متوقف نمی‌شود. از سوی دیگر، تغییرات گسترده در اجرای طرح، برخی‌ها را در همان روزهای اول مردد کرد که آیا می‌توانند خود را با شرایط خرید خودرو با وام ۲۵ میلیون تومانی تطبیق دهند یا اینکه باید چاره‌ای دیگر بیاندیشند. به هرحال اجرای این طرح روز گذشته و تنها با سپری شدن ۶ روز از آغاز اجرای طرح، با نامه رسمی بانک مرکزی به وزارت صنعت، معدن و تجارت و اعلام نهایی خودروسازان، ۱۷۵ روز زودتر متوقف شد.

واکنش مردم به اقدام غیرمنتظره دولت

در این میان، پشت پرده این تصمیم هر چه که بود، این مردم بودند که بار دیگر با اعتماد به گفته‌های دولتمردان، وارد بازار شده و بازوی اجرایی برای کمک به عملیاتی کردن طرح دولت شدند. آنها تصورشان این بود که حداقل دو سه ماهی فرصت دارند تا در این طرح شرکت کرده و از مزایای آن بهره مند شوند، وام ۲۵ میلیون تومانی بگیرند، آن را با بهره ۱۶ درصد بازپرداخت کنند و در نهایت، اقساط آن را در مدت زمان ۴ ساله بپردازند اما اکنون نقشه آنها برای مشارکت در طرح، نقش بر  آب شده است.

از سوی دیگر، تغییر در شرایط اجرای طرح و عدم پذیرش سفته به عنوان وثیقه مورد نیاز خودروسازان و البته بانک مرکزی، بسیاری از مردم را در شرکت به موقع در این طرح باز داشت؛ به این معنا که پیش از اجرای طرح و حتی در ساعات اولیه اجرای آن، دولت اعلام کرد که سفته را هم به عنوان وثیقه می‌پذیرد، بنابراین بسیاری از مردمی که خود دسته چک در اختیار نداشتند، خوشحال بودند که می توانند با خرید سفته و بدون منت دیگران، وثیقه مورد نیاز خودروسازان را تامین کنند اما متاسفانه سفته هیچگاه از سوی نمایندگی‌های خودروسازان مورد پذیرش قرار نگرفت، چراکه بانک مرکزی وثیقه ای به نام سفته را به عنوان ضمانت بازپرداخت وام خود، نمی‌پذیرفت. 

یکی از افرادی که در واپسین دقایق کاری نمایندگی یکی از خودروسازان برای ثبت نام مراجعه کرده است، می‌گوید: در ابتدا قرار بود که سفته در این طرح پذیرش شود و من هم برای خرید خودرو در ساعات ابتدایی آغاز این طرح، به نمایندگی مراجعه کردم و مدارکم هم کامل بود اما متاسفانه کارمند فروش نمایندگی اعلام کرد که سفته را پذیرش نمی‌کند و تنها با چک می تواند کار اداری مرا انجام دهد؛ بنابراین برای دریافت چک تماس‌های زیادی با اقوام و دوستان برقرار کردم و همین امر، کار را عقب انداخت.

وی می‌افزاید: در نهایت روز گذشته توانستم تعداد چک‌هایی را که نمایندگی درخواست کرده بود، تهیه کرده و مدارک را هم برای نمایندگی آماده کنم، اما ظهر روز گذشته متوجه شدم که احتمال دارد طرح متوقف شود و بنابراین به سرعت به نمایندگی مراجعه کردم و اکنون که دقایق آخر اجرای طرح است، کار ثبت نام خود را انجام داده ام.

یکی دیگر از افرادی که هنوز مدارک مورد نیاز نمایندگی را تکمیل نکرده است، می‌گوید: این کار دولت بی توجهی به حقوق مردم است، چراکه در ابتدا شفاف و روشن با مردم صحبت نکردند که هر لحظه ممکن است طرح متوقف شود، همین طور که هیچگاه سقف فروشی اعلام نشده بود.

وی می‌افزاید: خود من روز اول مراجعه از نمایندگی سئوال کرده بودم که تا چه زمانی می توانم ثبت نام کنم و آنها پاسخ دادند که طرح محدودیتی ندارد؛ بنابراین بسیاری از مردمی که از استفاده از مزایای این طرح باز مانده اند، حقوق‌شان رعایت نشده است.

یکی دیگر از مشتریانی که صبح امروز برای خرید خودرو به نمایندگی مراجعه کرده بود، می‌گوید: طی روزهای گذشته برای تامین پیش پرداخت خودروی مورد نظر خود در طرح وام 25 میلیون تومانی، خودروی دست دوم خود را فروختم و اکنون نه تنها خودروی قبلی خود را در اختیار ندارم، بلکه قدرت خرید هم ندارم که همان خودروی سابق خود را بخرم.

وی می‌افزاید: این در شرایطی است که اگر دولت با مردم صداقت داشت، نباید این مشکل برای من و امثال من پیش آید که خودروی دست دوم خود را هم بفروشم و اکنون نه تنها نتوانم خودروی نو بخرم، بلکه دیگر خودرو هم نداشته باشم.

اصل طرح دولت چه بود؟

براساس طرحی که دولت برای پرداخت وام ۲۵ میلیون تومانی خودرو در نظر گرفته، بانک عامل اسناد تجاری ناشی از فروش خودرو را تا سقف ۲۵۰ میلیون ریال و حداکثر تا ۸۰ درصد بهای فروش هر دستگاه خودرو، در قالب عقد خرید دین با نرخ ۱۶ درصد خریداری می‌کند.

منابع مورد نیاز این طرح توسط بانک ‌مرکزی با نرخ سالانه ۱۴ درصد برای بانک‌های عامل تامین می‌شود. به عبارت دیگر، در این شیوه متقاضیان می‌توانند از تاریخ هجدهم آبان ۱۳۹۴ با مراجعه مستقیم به نمایندگی‌های مجاز، نسبت به خرید دستگاه موردنظر اقدام کرده و بخشی از بهای دستگاه را به صورت نقد و مابقی را حداکثر تا ۲۵۰ میلیون ریال که بیش از ۸۰ درصد بهای آن نباشد، در قبال ارایه اسناد تجاری و اقساط حداکثر ۸۴ ماه با احتساب سالانه ۱۶ درصد به صورت چک یا سفته به نمایندگی مجاز پرداخت کنند.

در ادامه، خودروساز اسناد تجاری دریافتی از مشتریان را ظهر‌نویسی نموده و به بانک های عامل ارایه می‌کند. بانک‌های عامل اسناد تجاری ارایه شده از سوی خودروساز را که سررسید آنها کمتر از چهار سال باشد، با نرخ ۱۶ درصد خریداری نموده و مبلغ موردنظر را به حساب خودروساز واریز می‌کنند.  فهرست نمایندگی‌های مجاز و خودروها و ماشین‌آلات مشمول طرح قرار است که از تاریخ هجدهم آبان از سوی دولت، بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام شود. 

بانک مرکزی: به نعمت زاده سقف فروش را گفته بودیم

اصغر میرمحمد صادقی به ارائه توضیحاتی درباره اطلاعیه روز گذشته بانک مرکزی مبنی بر اعلام سقف فروش ۱۱۰ هزار خودرو در طرح وام ۲۵ میلیون تومانی پرداخت و اظهار داشت: بانک مرکزی قرار بود از ابتدای طرح فروش خودرو با وام ۲۵ میلیون تومانی صرفاً تامین مالی فروش تولیدات موجود خودروسازان را تقبل کند. وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت در تاریخ ۹۴/۷/۲۲ موجودی خودروهای انبار شده را به میزان ۵۱ هزار دستگاه اعلام کردند و در جریان مذاکرات بعدی در مجموع قرار شد این تعداد به یک­صد هزار دستگاه افزایش یابد.

وی با بیان اینکه بانک مرکزی یک روز قبل از اجرای طرح فروش خودرو با وام ۲۵ میلیون تومانی (۱۷ آبان‌ماه) سقف اعتبارات خود را به سیستم بانکی و حتی رونوشت آن را به مسئولین وزارت صنعت ابلاغ کرده بود افزود: سه‌شنبه هفته گذشته افزایش آمار فروش باعث شد تا تذکرات لازم را به مسئولین وزارت صنعت بدهیم، حتی روز پنجشنبه که مشاهده شد تحویل خودروها با تغییراتی همراه شده طی مکاتبه تلفنی و رسمی سریعاً به وزارت صنعت و خودروسازان اعلام کردیم که از هدف اصلی طرح فاصله گرفته‌ایم.

مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی خاطرنشان کرد: آنچه مسلم است شرکت‌های خودروساز علاوه بر فروش موجودی‌ها، شروع به پیش‌فروش محصولات آتی کردند که به هیچ وجه از ابتدا مد نظر نبوده است.

میرمحمدصادقی افزود: با توجه به ادامه فروش در نمایندگی‌های فروش در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه مراتب به صورت کتبی به مدیران ذی‌ربط در وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام شد ولی با کمال تعجب حتی روز جمعه را نیز به عنوان فروش فوق‌العاده در نظر گرفتند که به هیچ وجه به قرارهای قبلی تطبیق نمی‌کرد؛ البته در مراحل بعدی تعداد ۱۰ هزار دستگاه دیگر اضافه شد و در نهایت سقف کلی طرح به میزان ۱۱۰ هزار دستگاه از محل منابع تخصیص داده شده می‌تواند تأمین مالی شود.

وی اضافه کرد: بانک مرکزی با صدور اطلاعیه امروز تغییری در سیاست‌های خود نداده است بلکه ما به صورت هماهنگ از همان ابتدا به وزارت صنعت گفته بودیم که سقف اعتبارات این طرح ۱۱۰ هزار خورد است و ما تعهدی در فروش تولیدات آتی شرکتهای خودروسازی نداریم.

مدیر کل اعتبارات بانک مرکزی اضافه کرد: در حال حاضر هرگونه مسئولیت ثبت نام خارج از ظرفیت شرکتهای خودروساز متوجه وزارت صنعت است چرا که ما سقف را یک روز قبل از اجرای طرح به وزارتخانه اعلام کرده‌ایم.