نرخ دلار هرچند ثباتی نسبی را در دو سال گذشته تجربه کرده است اما دو ماهی است نوسان‌ها رو به افزایش است. نوسان نرخ دلار در ماه‌های گذشته سبب شده است بسیاری نسبت به روند صعودی نرخ دلار هشدار بدهند. افزایش نرخ دلار در روز گذشته چندان چشمگیر نبود اما ماندگاری دلار بالای ٣٦٠٠ تومان سبب شد بسیاری از فعالان بازار در ارزیابی‌های‌شان تجدیدنظر کنند. می‌گویند دلار حرکت خود را به سمت کانال ٤٠٠٠ تومانی ادامه خواهد داد.

اوایل دهه نود، روزگار دلار متفاوت شد. از پس سال‌ها ثبات و رشد مقطعی و بطئی، قیمت‌ها ناگهان خیز بلندی برداشت.

این اتفاق در حالی رخ داد که هدفمندی یارانه‌ها از یک سو معیشت مردم را تحت‌الشعاع قرار داده بود و تشدید تحریم‌ها از سوی دیگر اقتصاد را با بحران روبه‌رو کرده بود.

مرور تحلیل‌های ارایه شده از سوی کارشناسان در آن روزها نشان می‌دهد برخی افزایش نرخ دلار را به دولت نسبت می‌دادند و معتقد بودند دلار با هدف جبران کسری بودجه گران شده است.

حالا اما دوباره پای تحلیل‌های پیشین به میدان باز شده است. چرا دلار گران شد؟ بسیاری در پاسخ به این سوال نظرات متفاوت دارند.

تاکنون دلایل مختلفی برای این روند آورده شده، از افزایش تقاضا برای سفر زوار در ایام اربعین و دهه آخر صفر تا کاهش درآمدهای ارزی که ناشی افت شدید قیمت جهانی نفت است.

در این میان صدایی بسیار متفاوت شنیده می‌شود. در حالی که نرخ دلار میلی به پایین آمدن از نردبان قیمت ندارد، سخنگوی دولت از کاهش قیمت ارز صحبت می‌کند وزیر اقتصاد محتاطانه از مقطعی بودن نوسان بازار ارز خبر می‌دهد.

کاهش قیمت ارز بعد از ماه صفر

شاهین شایان آرانی، کارشناس مسائل مالی در مورد دلایل افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر و رسیدن قیمت این ارز به بیش از سه هزار و ٦٠٠ تومان گفت: آن‌طور که من حدس می‌زنم چنین افزایشی سه عامل دارد. مهم‌ترین عامل آن افزایش تقاضا برای ارز در شرایط زمانی فعلی است.

در مقطع کنونی به‌دلیل نزدیکی با روزهای اربعین بسیاری از هموطنان به زیارت امام حسین(ع) شتافتند و به همین خاطر تقاضا برای ارز بالا رفت. چنین اتفاقی در دوران حج یا اندکی قبل از عید نیز می‌افتد و به همین خاطر نمی‌توان نوسان اخیر را خیلی مهم دانست، چون مقطعی است.

وی ادامه داد: اما افزایش قیمت دلار به بالای سه هزار و ٦٠٠ تومان اتفاق تازه‌ای نیست و نمی‌توان تنها آن را به افزایش مقطعی تقاضا مرتبط دانست. به همین خاطر دو عامل تاثیرگذار دیگر هم برای این امر می‌توان متصور شد. یکی از این عوامل کاهش نرخ سود بانکی بود که باعث شد برخی افراد پول خود را از بانک‌ها خارج کنند و به بازار ارز روی بیاورند.

این کارشناس اقتصادی عامل سوم را درگیری بین بانک مرکزی و موسسات غیرمجاز دانست و تصریح کرد: این موسسات مالی غیرمجاز هم بخشی از پول مردم را در اختیار داشتند که با توجه به درگیری‌های اخیر بانک مرکزی با آنها احتمالا بخشی از مردم پول‌های خود را از این موسسات خارج کرده و به سمت بازار ارز سرازیر کردند.

شایان آرانی خاطرنشان کرد: با تمام این تفاسیر، پیش‌بینی من این است که بعد از ماه صفر قیمت دلار به سمت کاهش میل کند البته به شرطی که اتفاق خاصی تا آن زمان رخ ندهد. به هر حال همان‌طور که گفتم مهم‌ترین عامل افزایش قیمت دلار به بیش از سه هزار و 600 تومان، تقاضایی است که از طرف زوار طرح شده و بعد از ماه صفر این تقاضا طبیعتا از بین خواهد رفت.

روند دلار تا پایان سال افزایشی خواهد بود

احمد حاتمی یزد، کارشناس مسائل پولی و مالی،اعلام کرد: روند افزایشی قیمت دلار از ابتدای سال جاری وجود داشته و با توجه به وضعیت اقتصادی کشور احتمالا تا آخر سال هم این روند ادامه پیدا می‌کند. به همین خاطر من قبول ندارم که از نوسان قیمت دلار صحبت کنیم چون مشخصا قیمت دلار افزایشی است و اگر کاهش قیمتی هم در انتهای روز رخ می‌دهد نمایشی است.

مدیرعامل اسبق بانک صادرات در مورد علل افزایش قیمت دلار در کشور گفت: مهم‌ترین عامل این اتفاق کاهش درآمدهای ارزی کشور در سال جدید است. مهم‌ترین منابع درآمدهای ارزی در ایران از طریق فروش نفت یا محصولات پتروشیمی است که این دو در سال جاری با کاهش جهانی قیمت روبه‌رو شدند به همین خاطر کشور بدون آنکه از قبل آمادگی داشته باشد در مقابل این وضع قرار گرفت و درآمدهای ارزی به شکل چشمگیری کاهش یافت. او گفت: به این ترتیب معتقدم با اجرایی شدن لغو تحریم‌ها شرایط در بازار دلار معکوس شود.

وی ادامه داد: مساله این است که وقتی درآمدهای ارزی یک کشور کاهش پیدا می‌کند لزوما نیازهای مردم هماهنگ با این روند کاهش پیدا نمی‌کند. کسانی‌که تا سال گذشته کالای خارجی مصرف می‌کردند کماکان تمایل به مصرف کالای خارجی دارند که طبعا در شرایط اینچنینی کشور افزایش قیمت ارز نه تنها غیر طبیعی نیست بلکه کاملا محتمل است.

حاتمی یزد، در مورد آینده نرخ دلار در ایران گفت: احتمالا در سال آینده با لغو تحریم‌های ایران، با افزایش حجم صادرات نفت و گاز رو به‌رو خواهیم بود که می‌تواند کم و بیش درآمدهای ارزی کشور را بالاتر ببرد. همچنین تا سال آینده بخشی از درآمدهای ارزی ما که در کشورهای دیگر مانده و بلوکه شده بود، آزاد می‌شود. درنتیجه برای سال آینده می‌توان توقع داشت، با وقوع این اتفاقات، حداقل روند افزایشی کنونی متوقف شود.

وی در مورد نرخ دلار دولتی در بودجه سال آینده گفت: ماندن قیمت دلار دولتی در نرخ دو هزار و ٩٥٠ تومان به هیچ عنوان عقلانی نیست. کشور ما قرار است به سمتی حرکت کند که در نهایت دلار به‌صورت تک نرخی عرضه شود. به همین خاطر باید قیمت دلار دولتی طوری تعیین شود که نهایتا ١٠ درصد با قیمت آزاد آن فاصله داشته باشد وگرنه هزینه‌های دولتی را بی‌دلیل بالا برده و فساد ناشی از ارز دو نرخ هم بیشتر می‌شود.

پس اگر قرار باشد قیمتی برای دلار دولتی سال آینده تعیین شود، سه هزار و ١٠٠ تومان عاقلانه‌تر است. شخصا فکر می‌کنم حتی قیمت سه هزار و ٢٠٠ تومان برای اقتصاد مفیدتر خواهد بود و بعید نیست که دولت در آخر نرخ دلار دولتی را در بودجه به این رقم افزایش دهد.