البته این رفت وآمدها بیشتر به اعلام آمادگی برای همکاری و بررسی شرایط محدود می‌شود تا پس از رفع تحریم‌ها در اوایل سال میلادی همکاری و سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در بخش‌های اقتصادی آغاز شود. بخش معدن و صنایع معدنی ایران با در اختیار داشتن ظرفیت‌های فراوان، یکی از گزینه‌هایی است که سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی به دنبال حضور در آن هستند. البته در این میان استقبال از صنایع معدنی به ویژه فولاد، آلومینیوم و مس بیش از سایر صنایع بوده است. اما نکته‌ای که در این میان مطرح است مغفول ماندن حلقه ابتدایی زنجیره بخش معدن یعنی اکتشاف است.

بخش اکتشاف ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین حوزه برای شروع فعالیت‌های معدنی است. درواقع در این بخش است که مشخص می‌شود فعالیت اقتصادی است یا خیر. هرچند این حوزه یکی از بخش‌های مهم و پرریسک در معدن به شمار می‌آید اما در سال‌های اخیر به دلیل وضع تحریم‌ها و... آن طور که باید مورد توجه مسئولان و فعالان این بخش قرار نگرفته است. حال شاید فرصت پیش آمده برای جبران این سال‌ها زمان خوبی باشد تا با توسعه اکتشاف بتوانیم بخش معدن را قدرتمندتر از گذشته کنیم.

اکتشاف و اهمیت آن

هرچند اکتشاف حوزه مغفول مانده بخش معدن به شمار می‌آید اما باید این موضوع را در نظر داشت که دولت یازدهم با توجه به بخش معدن و اکتشاف توانسته اقدامات خوبی را در این بخش اجرایی کند. ایمیدرو با برداشتن گام‌های اساسی در اکتشافات توانست بخشی از فرصت‌های از دست رفته در سال‌های گذشته را جبران کند. چندی پیش، علی اصغرزاده، مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) بیان کرد: از اواخر سال ۹۲ ایمیدرو طرح اکتشاف پهنه‌ها را مطرح کرد که خوشبختانه مورد موافقت وزیر صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت و همان زمان ۲۰۰هزار کیلومتر مربع را به‌عنوان مساحت هدف انتخاب کردیم. این موضوع دلایل مختلفی به همراه داشت؛ ازجمله آنها استفاده از روش‌های نوین برای سرعت بخشی به فعالیت‌های اکتشافی است. با استفاده از روش‌های نوین باید ذخایر عمقی را اکتشاف کنیم.

به گفته وی، اکتشاف جزو فعالیت‌های پرریسک و پرخطر است و به‌طور معمول میزان موفقیت در اکتشاف بیشتر از ۲درصد نیست در نتیجه برای موفقیت در این حوزه باید تعداد آنومالی‌های مورد اکتشاف افزایش می‌یافت به همین دلیل پهنه‌های بزرگ مدنظر ایمیدرو قرار گرفت تا تعداد آنومالی‌ها افزایش یابد و به دنبال آن شانس موفقیت بیشتر شود. خوشبختانه از اوایل سال ۹۳ که مجوزها برای این کار گرفته شده و سازماندهی لازم برای شروع کار اکتشاف آغاز شد، تاکنون افزون‌بر ۲۰۰هزار کیلومتر مربع محدوده را در دست اکتشاف داریم. نخستین پهنه‌ای که در سال ۹۳ در یک تفاهمنامه ۳جانبه میان ایمیدرو، سازمان زمین‌شناسی و معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت به اسم پهنه سنگان گرفته بودیم، در اوایل مهر ۹۴ به نتیجه رسید. براین اساس ۱۲هزار کیلومتر مربع در منطقه سنگان را اکتشاف کردیم و کارهای ژئوفیزیک هوایی در این مناطق با کمک سازمان زمین‌شناسی به اتمام رسید.

اصغرزاده تصریح کرد: فازهای شناسایی و پی‌جویی در این پهنه به اتمام رسید و بلافاصله نسبت به آزادسازی این منطقه اقدام کرده و با اعلام آمادگی وزارتخانه اظهار کردیم که این ۷۵محدوده امیدبخش را می‌توان به ۶ یا ۷ بلوک تقسیم کرد و برای ادامه و جذب سرمایه‌گذار فراخوان داد. در این پهنه‌ها می‌توانیم از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، چه داخلی و چه خارجی بخواهیم در ادامه اکتشاف ما را همراهی کنند. گفته‌های اصغرزاده نشان‌دهنده این است که اکتشاف در فهرست اولویت‌های اصلی سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی ایران قرار گرفته و این می‌تواند نویدی برای آینده نه چندان دور بخش معدن و همچنین فعالان معدنی باشد.

واردات فناوری‌های اکتشاف و بومی‌سازی

حال با توجه به اهمیت توسعه اکتشاف در بخش معدن کشور شاید سوق دادن سرمایه‌گذاران خارجی به این حوزه موضوع مهمی باشد که باید مسئولان دولتی و بخش خصوصی به آن توجه داشته باشند. بهروز برنا، معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران، درباره این موضوع اظهار کرد: اگر شرکتی از جنس و ماهیت اکتشافی باشد، می‌داند که اکتشاف یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که به توسعه معادن و فعالیت‌های معدنی کمک خواهد کرد. از سویی دیگر زمینه برای اکتشاف در ایران بسیار مساعد است زیرا از دیدگاه زمین‌شناسی ایران کشور چندان پیچیده‌ای نیست و این موضوع باعث می‌شود تا عملیات اکتشاف در آن ارزان باشد. وی ادامه داد: کشور ما با قرارگیری در بخش میانی کمربند آلپ‌ـ هیمالیا، از ظرفیت‌های معدنی خوبی برخوردار است. این موضوع را شرکت‌ها خارجی که در قالب کشورهای مختلف به ایران آمده و مذاکره می‌کنند به خوبی دانسته و می‌توانند در این زمینه عملکرد خوبی در ایران داشته باشند.

به گفته برنا، خوشبختانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران تحریم‌ها وضعیت به صورتی نبود که ما دست روی دست گذاشته و حوزه اکتشاف را رها کنیم بلکه اقدامات خوبی نیز در این سال‌ها در حوزه اکتشاف انجام شد. البته در کنار اقدامات انجام‌شده مشکلاتی نیز وجود دارد زیرا فناوری‌ها روزبه‌روز در حال پیشرفت هستند. بدون‌شک باید پیشرفت بیشتری در حوزه اکتشاف داشته باشیم. معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در ادامه تصریح کرد: اگر می‌خواهیم سرمایه‌گذاری را وارد حوزه اکتشاف کنیم باید به دنبال اکتشاف مواد استراتژیک باشیم. در واقع در این سرمایه‌گذاری باید به دنبال ورود فناوری‌های جدید و بومی‌سازی آنها باشیم زیرا حوزه اکتشاف نیازمند فناوری‌های جدید است. وی ادامه داد: درحال‌حاضر سرعت حفاری در دنیا بسیار افزایش یافته است. از سویی دیگر با وجود این سرعت بالا امکان آنالیز روی دستگاه‌های حفاری نیز وجود دارد. این موضوع منجر به افزایش سرعت اکتشاف می‌شود. برنا افزود: این موضوعات اتفاقات خوبی است که می‌توان با همکاری و سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در حوزه اکتشاف انجام شود، اما در صورتی که سرمایه‌گذاران خارجی بخواهند اقدامات گذشته را انجام دهند، این همکاری چندان موثر نبوده و تحول ویژه‌ای به همراه نخواهند داشت.

سرعت بخشی به اهداف

معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران در ادامه در پاسخ به این سوال که همکاری با سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه اکتشاف تا چه اندازه به فعالیت‌های سازمان زمین‌شناسی کمک می‌کند، اظهار کرد: سازمان زمین‌شناسی یک سازمان حاکمیتی است که باید اطلاعات پایه را در اختیار بخش‌های مختلف از جمله بخش خصوصی قرار دهد تا ادامه دهنده این مسیر باشند. سازمان زمین‌شناسی اگر بتواند با این شرکت‌ها همکاری کرده و هدف‌هایی را که در دستور کار دارد، سرعت دهد بدون شک برای بخش خصوصی که ادامه‌دهنده مسیر معدنکاری است، بسیار موثر خواهد بود.